Hamail Hamayıl Nedir Muska ve Muskacılık

Hamail ve Muska

Osmanlıca yazılışı hamâil : حمائل

Osmanlıca yazılışı; muska:  موسقه

Arapça kökenli bir sözcüktür. Sözlüklerdeki anlamı:  Omuzdan çapraz olarak bele inen bağ. Muska. Kılıç bağı, kılıç kayışı. Nüsha, tılsım şeklindedir.  Hamail ’in temel anlamı Arapça ’da kılıç bağı iken zamanla bağlanan muska anlamını kazanmıştır.

Hamail edebiyatta genellikle muska ile eş anlamı olan anlamı ile kullanılmıştır.  Bu nedenle Muska ve Hamail hastalıkları, kötülükleri ve nazarı uzaklaştırmak için boyna asılan veya üstte taşınan üçgen şeklinde katlanmış yazılı kâğıt anlamı ile edebiyatımızda yer alır.  Hamail daha ziyade boyuna asılan muskayı ifade eder. İçinde ayetlerin hadislerin ve duaların yer aldığı bu kâğıtlar çoğu kez üçgen şeklinde katlanan kağıt ve deriden yapılmış muhafazasının boyuna ip ile bağlanır veya vücudun çeşitli yerlerine iliştirilir.

Hamailler ve muskalar  deri ve teneke türü kaplarda muhafaza edildiği gibi daha değerli madenlerden yapılmış kutularda da taşınmıştır. “Hamail: Gümüşten dört köşe, kabartmalı veya telkâri bir tarzda yapılır, içerisine muska, âyetler veya küçük din kitapları konurdu. Eskiden tezkire almış istibdal(yedek)efradı bunun tenekesini alıp içerisine tezkire vesairesini koyarak çanta gibi kullanırlardı. İleri dereceli softa bozmaları bunları boyunlarına enlemesine asarlardı. Hamule-i irfânı olmayanlar hamâil kullanırlardı. Eskileri, gümüşünün birkaç misli eder; işine ve gümüşüne göre satılırdı..” ( … Nurettin Rüştü BÜNGÜL(1882-1951)- Eski Eserler Ansiklopedisi-1939 ) 

Muska ve hamail takmanın çok çeşitli işlevleri vardır.  Muska takmak , Nazar değmesine engel olmak ( bkz Nazar Türleri Nazardan Korunma Yolları Nazar Duaları ve Nazarlıklar)  hastalıklara, kötülüklere, hatta silahlara karşı kullanılan büyülü, sihirli bir zırh olarak düşünülür. [1]Muskaların bu tür işlevlere göre hazırlanmış türleri de vardır.  Nazar  muskası,[2] kurşunun değmesini veya vücuda işlemesini engelleyen bir büyü olarak da tasavvur edilir. Hamail ve muska sevgiliyi elde etmek, karı koca arasında muhabbeti sağlamak, gönlü olmayan sevgilinin gönlünü çalmak  vb için de kullanılır.  Hamail veya muskanın dışında  “Mavi boncuk, Nazar boncuğu (ortası gözlü mavi boncuk), Koçboynuzu, Sığır Kafatası, Sarımsak, Tavuk Kemresi, Yumurta Kabuğu (İçi Boşaltılmış bütün), Nal, üzerlik otundan yapılmış, tespih, duvar süsü de nazarlık olarak kullanılan araçlardan bazılarıdır. “( bkz Göz Değmesi Nazar Nazarlık )  

 “Sihir ve büyünün İslâm dünyasındaki şekli muskacılık ve üfürükçülüktür. Arapça “sayı, kopya” anlamlarına gelen “nüsha” sözcüğünden türetilen muska, üçgen eklinde katlanmış ve içerisinde çeşitli ayet ve duaların yazıldığı kâğıttır. “ [3]Muska ve Hamailin diğer bir eş anlamlısı ise Rukyedir.  Hamail veya muskanın insanları kem gözlerden koruyan, nazardan esirgeyen, hastalıklardan koruyan, taşıyanı felaketlerden esirgeyen bir özelliği olduğuna inanılmış,  muska yazmak, yazdırmak ve taşımak caiz görülmüştür. “ Haram olan ticaretini yapmak, Allah’ın ayetlerini parayla satmak, parayla yazılan muskadan şifa beklemektir. “

İLGİLİ LİNKLER

Hamail Hamayıl Nedir Muska ve Muskacılık

Hırz Nedir Nefsi Koruma Muskası

Hırzı Emani Acem Muskas

Badem Göz  Badem Muskası

 Muska Nedir Amaçları Kullanımı Türleri Özellikleri

Nüsha Muska Yazmak İzinli Ocaklı Şerbetli Olmak

Sarığa Muska Gül

ŞİİRLERDE MUSKA 

Edebi eserlerde de hamail ve muska yukarıda anlatılan özellikleriyle karşımıza çıkar.  Hamail ve Muska hem halk ve hem de divan edebiyatı ve çağdaş şiirimizde de yer alan bir motiftir.

Avnîyâ  mekr-i rakib-i  divi men itsin diyü
Peyk-i ahın boynuna taktım hamail şah şah      Avni Fatih Sultan Mehme 

Avni Fatih Sultan Mehmet , bu beytinde hamaili dev gibi düşmanı alt etmek veya onun silahlarından korunmak amaçlı taktığını ifade etmektedir.

Yazdırıp müşg ile boynuna hamail taktı
Kendiye etmek içün halkı musahhar sünbül      Baki

Baki bu şiirinde sümbüllerin boyunlarında şekillerin oluşmasına  “halkın gönüllerini fethetmek için hamail takmaları “ gibi güzel bir sebep bulmuş, aynı zamanda hamaillerin gönül çelmek amaçlı  olarak da kullanıldığına işaret etmiştir.

Ger yavuz göz degmesin dersen salın ey serv-i nâz
Boynuna Ahmed kolundan heykel-i zerrîn salıb                 (Ahmet Paşa, G. 12/9:

(Ey dalları yana sarkan servi (uzun boylu sevgili)! Eğer kötü göz değmesin dersen; boynuna Ahmed’in kolundan altın heykel takıp salın)  

Hamâyil gibi boynuna kolun kıl Ahmed’in heykel
Ki saklaya seni Bâri yavuz gözden yavuz dilden (A. Paşa, G. 231/9: 202)

Şair, iki beytinde de nazara engel olmak için sevgilisine kendi kolunu hamail(muska) olarak takmasını teklif etmektedir.

Levhinde sînesinin yüz da'vet okuyaydım
Heykel yerine bir kez kılsa kolun hamâyil            (Şeyhi, G.110/2)
 (Heykel yerine bir kez kolunu muska kılsa, Sinesinin levhasında yüz davet okurdum.)

Bu yolda varımı taksim eyledim
Canımı istedi teslim eyledim
Nice yüz bin esma ta’lîm eyledim
Bizlere o perî teshir olunmaz                            Erzurumlu Emrah

Şu benim işime key vuranları
Ya Rabbi cihanda derbeder eyle
Bir nazar muskası yazdım sevdiğim
Takıp ak gerdana bergüzer eyle                      Ruhsatî

Kömür gözlüm hasta olmu
Bir muskacık yaz ver bana
Siyah zülfü ak gerdana
Tel tel et de diz ver bana                     Karacaolan (Sakaoğlu, 2004: 394)

Güzeller şahına bir muska(1) yazdım
Değmesin düşmanın nazarı diye
Bir gece gönderdim gizli bir name
Kuralım tenhada pazarı diye          Aşık Ruhsati

İlgili Sayfalarımız ve Linkleri

Nazar Türleri Nazardan Korunma Yolları Nazar Duaları ve Nazarlıklar

Nazar Türleri Nazardan Korunma Yolları Nazar Duaları ve Nazarlıklar

Göz Değmesi Nazar Nazarlık

 Kaynakça

[1] Şahamettin Kuzucular, https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/nazar-turleri-nazardan-korunma-yollari-nazar-dualari-ve-nazarliklar/74803

[2] Şahamettin Kuzucular, https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/goz-degmesi-nazar-nazarlik/78162

[3] Cafer ÖZDEMİR, HALK İNANÇ VE RİTÜELLERNİN ÂŞIK TARZI TÜRK ŞİİRİNE YANSIMALARI “ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi https://sobiad.odu.edu.tr Cilt: 2 Sayı: 3 Haziran 2011

[4] A.T.Onay, Eski Edebiyatta Mazmunlar, MEB,  1996 , shf 254

[5]Sedat Kardaş, “  Divan Şiirinde Resim ve Heykel”, https://www.academia.edu/11673935/Divan_%C5%9Eiirinde_Resim_ve_Heykel