Ehl-i Beyt Nedir Kimlerdir ve Ehl-i Beyt Anlayışı

Ehl-i Beyt Nedir ve Kimlerdir

Beyt, Arapça kökenli bir sözcüktür ve Arapça “ byt ” kökünden gelmiştir. Sözlüklerde : “ çadırın iki kanatlı kapısı” [1], “mesken, hâne, ev, oda, oba” hatta “ev, Allah evi cami ve aile”[2] olarak tarif edilir. (  bkz  Beyit Nedir Azade Müfred Şah Beyit Matla Makta Metali Berceste) Ehl  اهل, ehli sözcüğü de Arapça kökenlidir ve sözlüklerde:  Sahip, taraftar, aynı mekânı paylaşanlar; bir dine yahut peygambere inananlar; ” Alışık olan, evcil. Munis, Yabancı olmayan. Kendisi ile ünsiyet edilen. Evcil.”[3] , “ Sahip, mâlik, mutasarrıf olan.  Maharetli, usta, kabiliyetli, becerikli.  Bir yerde oturan, karıkocadan her biri “[4] anlamları ile tarif edilir.

Dolayısı ile Ehl-i Beyt : “Ev halkı” ev ehli, evdeki çoluk çocuk,  “ev sahibiyle onun eşi, çocukları, torunları ve yakın akrabaları “[5]anlamlarındadır.  Ancak bu sözlük anlamından kasıt Hz. Peygamberimizin (A.S.M.) evine mensub olanlar. Hz Muhammed’in tüm âile fertleri. Hz Muhammed’in zevceleri, çocukları, kızı hazret-i Fâtıma, damadı  Hz. Ali  ve onların evlatları olan Hz Hasan ve Hz. Hüseyin ile onların kıyamete kadar sürecek olan nesilleri. Hz. Muhammed  (s.a.v)'in ailesi, hane halkı, (Hz. Ali, Hz. Fatma, Hz. Hasan, Hz. Hüseyin) kast edilir. “Ehl-i beyt , sadece Hz. Peygamber’in ailesi ve soyu manasına gelen bir terimdir.”

Şîa ile Ehl-i sünnet  âlimlerine göre ehl-i beytin kimler olduğu konusu tartışmalıdır.  Kimi alimlere göre  Ehl-i beyt, Hz. Muhammed’in büyün hanımları ve onların soyundandır. Şia alimlerine göre ise  ehli beyt Hz Muhammed’in kızı  Hazret-i Fâtıma, damadı   Hz Ali,  Hz Hasan ve Hz. Hüseyin ile  onların soyundan gelenlerdir. Şia âlimlerine göre ehli beyt olanlar  Pençe-i Al-i Aba  altında olanlardır. ( bkz Pençe-i Al-i Aba Nedir Hamse-i Ali Aba Ali Âba Ehl-i Kısa )

Hz Muhammet hanımlarından Ümmü Seleme’nin evinde iken “ Ey Ehl-i Beyt, Allah sizi kusurlarınızdan arındırıp tertemiz yapmak ister” mealindeki  33. ayet nazil olur. Bunun üzerine (s.a.s.), Hz Fatıma, Hz.Ali, Hasan ve Hüseyin’i abasının altına alıp dua etmiştir. [6]

Bu hadise Sahih-i Müslim'de, Peygamber’in eşi Ayşe’den (Ayşe bint Ebu Bekir) şöyle nakledilmiştir. "Bir gün Peygamber sırtında yünlü bir aba ile evden çıktı. Onu gören Hasan bin Ali yanına geldi, Peygamber ona abasının altına girmesini söyledi. Sonra Hüseyin geldi. Peygamber onu da abasının altına aldı. Sonra Fatıma geldi, peygamber onu da abasının altına aldı. Daha sonra da Ali geldi, peygamber onu da abasının altına aldı. Sonra peygamber “Ey Ehl-i Beyt! Allah sizden günahı gidermek ve sizi tertemiz kılmak istiyor.” (Ahzab, 33) mealindeki ayeti okudu." [7]Bir başka rivayette ise Resulullah'ın ellerini örtüden çıkarıp göğe doğru kaldırıp  "Allah'ım bunlar benim ehl-i beytim ve yakınlarımdır. Onlardan günahı, kötülüğü gider, onları temiz kıl" diye üç defa dua etmiştir.

Bu gerekçeler ile Ehl-i Beyt halk arasında Pençe-i Al-i Abâ olarak da bilinir.  Pençe-i Âl-i abâ tabirinde elin başparmağı Hz. Peygamber'i, işaret parmağı Ali'yi, gösterirken diğer parmaklarda Fâtıma, Hasan ve Hüseyin’i sembolize etmektedir. [8]

Şia âlimlerine göre Ehli beyt olanlar Pençe-i Al-i Abâ olarak da bilinen Hz Muhammed, kızı Hz Farıma, damadı Hz Ali ve onların çocukları olan Hz Hasan Hz Hüseyin ve hasan ile Hüseyin’in nesebinden gelenlerdir.

“Ehli Beyt anlayışını pençe-ii âli âba şeklinde anlayan zümrelere Caferiye, Onikiler Fırkası, İmamiye de denmiştir. Şiirlik ve Caferilik, Hz Ali’nin şehit edilmesinden sonra ortaya çıkmış, on iki imamlar  bu mezheplerin inanç sistemlerinin omurgasını oluşturmuştur. Ehl-i beyt anlayışına dayanak olan diğer bir husus ise ise Hz Peygamber Veda haccı sonrasında Gadiruhum denilen yerde Hz. Ali'yi kendisine vasi ve halife tayin ettiği ve ona on iki imam bulunacağını söylemiş olmasıdır. “  [9] ( bkz On iki İmam Kimdir Pençe-i Ali Aba ve Gadirihum )

Şia temayüllü ehl-i beyt  inancı nedeni ile  Hz. Ali , ilk imam kabul edilmiş onun soyundan gelen diğer on bir imam da  “dini korumak ve hükümlerini yerine getirmek için görevlendirilmiştir.

KAYNAKÇA 

[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/beyit-nedir-merhun-tac-mutali-musarra-matla-makta-beyitleri/115598

[2] MUSTAFA ÖZ, https://islamansiklopedisi.org.tr/ehl-i-beyt

[3] https://www.luggat.com/ehli/1/1

[4]https://www.osmanice.com/osmanlica-6574-nedir-ne-demek.html

[5] MUSTAFA ÖZ, https://islamansiklopedisi.org.tr/ehl-i-beyt

[6] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/pence-i-al-i-aba-nedir-hamse-i-ali-aba-ali-aba-ehl/86135

[7] Sahih-i Müslim, c.4, s.1883, hadis.2424 (Kitab-ı Fezâili’l-Sahabe, bab-ı fezâil-i Ehl-i Beyt, 44500).

[8] Mustafa Uzun, Fatıma TDVİA, cilt: 12; sayfa: 224

[9] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/on-iki-imam-kimdir-pence-i-ali-aba-ve-gadirihum/135800