Gül Şiirimizde Gül Sevgili Yanak ve Bülbül

 

 

 

 

Divan ve halk şiirimizde karşımıza en çok çıkan çiçek güldür.  Gül;  çiçek anlamına gelen gerçek manası ile sevgili, anlamına gelen mecazi manalarıyla, rengiyle, kokusuyla,  dikeniyle, bülbül ile olan hayali aşkları, benzetmeleri,  hikâyeleri ve diğer tasavvurları ile pek sık karşımıza çıkar. O kadar ki hemen herkes pek çoğu kurmaca ve hayali olan bu tasavvurları tüm ayrıntıları ile öğrenmiş olmalıdır. Ebetteki doğadaki gül ve gerçek manası ile de kullanılmıştır.

 

 

 

Gül sadece doğu edebiyatında değil Batı kültüründe de önemli bir çiçektir. Mitolojilerde de karşımıza çıkan gül, antik Yunanların güzellik tanrıçası Afrodit’in de çiçeğidir. Gül, kırmızı olan rengini;  yaban domuzlarının saldırısına uğrayan oğlu Adonis’i aramak için koşan Afrodite’nin beyaz gülün dikenine basıp, kanının güle dökülmesinden almıştır.

 

Gül ile Sevgili:   Gül,  mecazi olarak sevgilidir.  Sevgili, saçlarının kokusu, narinliği, zarafeti,  dikene benzetilen etrafındaki rakip aşıkları, tazeliği ve güzelliği vb ile gül ile sembolize edilir.

Gülüm beni terk edecek

Hasretiyle öldürecek

 

Dizelerinde de olduğu gibi gülün sevgiliyi temsil etmesi halk, divan ve çağdaş şiirimiz için de söz konusudur.

 

 

Gülü sevgilinin sembolü haline getirmek düşüncesinin altında gülün tazeliği, güzelliği, kokusu,  nazenin oluşu, yapraklarının şeklinin dudağa benzetilmesi,  renginin sevgilinin yanağını, dudağını anımsatması,  kan rengi oluşu, gülü yetiştirmekteki zahmet vb nedenleri iledir.  Sevgilinin diğer bazı uzuvları da güle benzetilmektedir.

 

 

Gül çoğu kez hem gerçek hem de mecazi manaların ikisini birden kastedecek manalarda da kullanılır.

 

 

Gülün sevgiliyi sembolize etmesi düşüncesinin dini ve tasavvufi boyutları da vardır. Dini tasavvufi şiirlerde gül Hz Muhammet’i de temsil eder. Çünkü inançlara göre “ Mi’rac Gecesi, Rasûl’ün mübarek terleri yeryüzüne düşmüş ve düştüğü yerlerde de güller bitmiştir”.

 

Gül’ün Hz İbrahim ile de bir bağı vardır. Ateşe atılan Hz İbrahim’in etrafındaki alevler güllere dönüşmüştür.

 

 

 

 

 

 

 

Gül Bülbül Bahar Diken ve Saba Yeli İlişkisi: Gül bahar mevsiminde açar. Bu nedenle bahar, gül vakti, gül mevsimi veya fasl-ı güldür.  Şiir dünyamızda g bahar, gül ve bülbül konusu birlikte ele alınır.  Gül ile bülbülün alegorik aşkları,  rakip aşığı temsil eden dikenin gülün yapraklarını yırtması aşığın eline batması, bülbülün bağrını delmesi,  güneyden sıcak sıcak esen saba yelinin yavaş yavaş eserek goncanın açılmasını sağlaması ( bkz Gonca ( Edebiyatımızda Gonca ile İlgili Tasavvurlar),  üzerinde en çok durulan hayaller ve tasavvurların başında gelir.  

 

Gül, kızarmış yanağı temsil ettiğinden, utanan yanak daha da kızardığından gül, edep, haya ve utangaçlığı da temsil etmektedir.  

 

Gülün yaprağı  “ defter, divân, tomar, varak, yazı ile ilgili eşyaları da” akla getirir.

 

 

 

Gülün yaprakları eteğe de benzetilir.  Saba yelinin esmesi ile etekleri aralanır.  Saba yeli ile gül ilişkisinde Saba Melikesi ile sevgilisi Hz Süleyman ‘ın esen yeller ile haberleştiği hikayesi de yatmaktadır.

Gül baharın gelişi,  Nevruz, , işret ve eğlence mevsimini hatırlatması nedeni ile Cem, şarap, eğlence vb ile de kullanılır.  Cem, 21 Mart,  Nevruz günü tahta çıkmış,  21 Martı bayram olarak ilan etmiş, herkese içki dağıtmış eğlenceler düzenlemiştir.

 

 

Gülün bağban – bahçivan – ile olan ilişkisi de önemli mevzulardandır. Bahçivan  veya bağban gülün üzerinde ihtimamla duran, koparılmasına, koklanmasına, ellenilmesine engel olan vefalı bir bakıcıdır.  Gül ellenirse çabuk solar, gülün ömrü kısadır ama her zaman taze de kalmalıdır. Gülü yetiştiren bahçıvan onun koruyucusu ve gözeticisidir.

 

 

 

 

Çiçek Konulu Başlıklarımız ve Linkleri

• Lale Lale-i Numan Nedir Şiirlerde Lale Konuları
• Gül ve Gül- i Rana Nedir Edebiyatta Gül ve Gül-i Rana
• Gül Yaprağı Bırakmak ve Gül Yaprağı Döşemek
• Gül ( Şiirimizde Gül Sevgili Yanak ve Bülbül )
• Gül ile Bülbül - Divan Şiirinde Gül İle Andelip
• Gonca ( Edebiyatımızda Gonca ile İlgili Tasavvurlar)
• Gül ve Gül- i Rana Nedir Edebiyatta Gül ve Gül-i Rana
• Divan Edebiyatında Bülbül Andelip Hezârdan

KAYNAKÇA 

---