Jules Gabriel Verne Hayatı Edebi Kişiliği

03.01.2025

Jules Gabriel Verne ( 8 Şubat 1828 - 24 Mart 1905), Fransız fantastik, bilimkurgu, macera türü Voyages extraordinaires- Olağanüstü Yolculuklar roman serisinin romancısı, şair ve oyun yazarı.

8 Şubat 1828'de Fransa'nın Nantes şehrinde doğdu. Babası zengin bir avukat olan Pierre Verne annesi ise İskoç kökenli Sophie Henriette Allotte de la Fuye'dir. [1]Verne beş çocuklu ailenin en büyüğü olarak dünyaya gelir. Çocukluk yılları liman kenti olan Nantes ve Loire Nehri kıyılarında geçmiştir.

9 yaşında iken kardeşiyle birlikte Saint Donatien Okulu’na devam etmiş, yatılı okuyarak liseyi bitirdikten sonra, babasını isteği ile 1846’da Paris'teki hukuk okuluna devam etmiştir. Edebi çalışmaları Paris’te başlarmış ilk şiirlerini, tiyatro oyunlarını opera ve librettoları bu okuldayken yazmıştır. Paris'te hukuk okurken Amcası sayesinde Victor Hugo ve Alexandre Dumas, gibi yazarların etkisinde tiyatro oyunları opera librettolar yazdı.

Hukuk Fakültesini bitirmiş ancak edebiyat ile ilgilenmeye başlamıştı. Avukatlık yapmadığını öğrenen babası ona maddi desteğini çekince hayatını edebiyat ile kazanmak zorunda kaldı.

Yazarlık hayatına oyun yazarı olarak başlamıştı. İlk tiyatro eseri 12 Haziran 1850'de sahnelendi. 1852-1855 arasında komediler, operetler kısa hikâyeler yazarak tutunmaya çalışmıştı. ABD’li avangard yazar Edgar Allan Poe 'nın etkisinde yazılar üretmeye başladı.[2]

1857'de iki çoçuklu bir dul olan Honorine de Viane More ile evlendi ve bir müddet eşinin kardeşi ile birlikte Paris Menkul Kıymetler Borsası'nda simsarlık yaptı. [3] J. Verne, borsacılık yaparken dahi yirmiden fazla günlük gazeteyi, her türlü bilimsel yayınları okuyor; astronomi, meteoroloji ve fizyoloji alanlarındaki deneyleri, keşifleri yakından takip ediyor; coğrafya ile de ilgileniyordu.[4]

1859’da gezgin bir adam olan Aristide Hignard ile tanışıp ilk kez Fransa sınırları dışına gezi yaptı. Bu gezgin dostu ile Britanya Adaları'na gidip annesi ve Edgar Allan Poe ’nin vatanı olan İskoçya’yı da görmüştü. Bu gezi sonrasında İskoçya Seyahati adlı romanını yazmış oldu. 1861 yazında gezgin dostu Aristide Hignard ile İskandinavya’yı gezmişti.

Okumak alışkanlığı ve merak seviyesinin yüksekliği nedeni ile bol bol okuyan bir adamdı Bu nedenle çağındaki bilimsel gelişmeleri çok yakından izliyordu. Astronomi, meteoroloji, fizyoloji, uzay bilimleri , coğrafya, jeoloji , havacılık alanlarındaki gelişmeleri çok yakından izliyordu. Fransız fotoğrafçı Nadar ile tanışması Balonla Beş Hafta adlı eserinin oluşmasına ve şöhretin kapılarının açılmasına vesile olacaktı.

Fotoğrafçı Nadar, bir sıcak hava balonu yapmaya çalışıyor ve bu çalışması kamuoyu tarafından büyük bir ilgi izleniyordu. Bu konu onun da çok ilgisini çekmiş Balonla Beş Hafta adlı eserini yazmaya koyulmuştu. Bu kitabın içeriğini zenginleştirmek için Fotoğrafçı Nadar ile tanışmış romanı yazabilmek için gerekli olan teknik bilgileri de Nadar’dan öğrenmişti.

Birçok yayıncı bilimsel bilgiler ile hayalleri bir araya getiren bu romanı fazla gerçek dışı bularak yayınlamayı reddetmişti. Ancak Victor Hugo, Georges Sand ve Erckmann-Chatrian gibi yazarların da yayımcısı olan Pierre Jules Hetzel bu romanı yayımladı. 1863 yılında Hetzel tarafından yayımlanan bu roman büyük bir ilgi görmüş ve Verne ile Hetzel’in büyük dostluğu ve dayanışması bu şekilde başlamıştı. Romanın başarısı üzerine Hetzel ile yirmi yıl boyunca her yıl iki cilt fenni roman yazmak üzere sözleşme yaptı.

1865’te ilk bilim kurgu eseri olan Ay'a Seyehat’ adlı romanı yayımlandı. [5]

Jules Verne artık zengin bir yazardı. 1867'de kardeşi Paul ile birlikte Amerika’yı gezmiş New York ve Niagara Şelalesi'ni görmüştü. Denizler Altında Yirmi Bin Fersah adlı romanın kurgusunu Niagara’yı izlerken tasarlamış olmalıydı. [6] Denizler Altında Yirmi Bin Fersah 1870 yılında yayınlanmış[7] bu eseri sonrasında bir yat alarak dünyayı gezmek düşünü gerçekleştirecek imkâna da kavuşmuştu.

1872'de eşinin doğduğu şehir olan Amiens'e yerleşmiş, Hetzel’den gelen paralar ile St. Michel adını verdiği büyük bir yat da almıştı. Bu yatına gezgin dostlarını alıp seyahatlere başladı. Yayıncısı Hetzel ile 1871-1873 arasında Manş Adalarını, Londra ve Woolwich’i gezip görmüştü. Balona binip Amerikan İç Savaşından balona binip kaçarken hortuma yakalanıp ıssız bir adaya düşünleri anlattığı Esrarlı Ada romanını bu yat gezileri sonrasında yazmış ve 1874 yılında yayımlanmıştı. [8] 1878 yılında yayımlanan 15 Yaşında Bir Kaptan adlı eseri de bu deniz yolculukları sırasında yazılmıştı.

1876’da İngiltere kıyılarını da gezdi. 1878’de Lizbon, Tanca ve Cebelitarık’ı dolaştı.[9] 1881’de Hollanda, Danimarka, Almanya’yı ziyaret etti. 1884’te yeniden yatıyla Akdeniz gezisine çıkarak Cezayir, Malta ve İtalya’yı dolaşmıştı. Bir yandan da bu gezileri sırasında sürekli romanlar yazıyordu.

1883’te İnatçı Keraban adlı kitabını yayınladı. İstanbul tasvirlerinden ötürü yazarın Türkiye’ye de seyahat etmiş olduğu düşünülür,

1886’da 25 yaşındaki paranoid şizofreni kuzeni [10] tarafından vuruldu ve bu nedenle hayatının geri kalanında baston kullanmak zorunda kaldı. 1887’de yayıncısı Hetzel’in ve ardından annesinin ölümü üzerine karamsar bir dönemine girdi. Hetzel’in oğlu babasının işini devralmıştı ancak Verne ile arası hiçbir zaman iyi olmadığından yeni kitapların yayımlanmasında zorluklar çıkıyordu[11]

1888’de siyasete atılan Jules Verne, Amiens belediye meclisinde görev aldı. Tiyatrolar, okullar ve şehircilik gibi kültürel sorunlarla ilgilendi. 1889’da belediye sirkini kurdu. 1892, 1896 ve 1900 dönemlerinde de Meclis üyeliğine yeniden seçildi. 1892’de Légion d’honneur nişanıyla ödüllendirildi. [12]

1902’de ilerlemiş şeker hastalığı yüzünden kısmen kör olan yazar,24 Mart 1905’te Amiens’teki evinde hayata veda etti. Ölümünden sonra Amiens’te La Madeleine Mezarlığı’na defnedilmiş mezarının başına bir elini yıldızlara uzatan bir heykeli dikilmişti. 2005 yılında yazarın ölümünün yüzüncü yıldönümü vesilesiyle "Jules Verne Yılı" ilan edildi.

Jules Verne’nin eserlerini ilk kez Ahmet İhsan Tokgöz tercüme etmeye başlamış, 1940 yılında ise bu tercümlerei Ferid Namık Hansoy devam etmiştir.Jules Verne kanıtlanmamış bir iddiaya göre Türkiye’ye de gelmiş İstanbul ve Osmanlı sosyal hayatına dair bir çok gözlemlerde bulunmuş, İnatçı Keraban "İnatçı Kahraman Ağa " adlı eserini de bu nedenle yazmıştır.

EDEBİ KİŞİLİĞİ

Jules Verne, Hugo Gernsback ve H. G. Wells ile birlikte bilimkurgu türü macera romancılığının babası sayılmıştır. Dünya edebiyatının ilk bilim ve teknoloji romancısı kabul edilir. Onun romanları hem fantastik, hem bilim-kurgu hem bilimsel nitelik taşımaktadır.

19. Asırdaki bilimsel, gelişmeleri, keşifleri, yayınları, bilim adamlarını yakından izlemiş öğrendiği bilgileri engin ve sınırsız hayal gücü ile birleştirmiş, elli yüz sene sonra icat olunacak ilk deniz altı, roket, astronot, uzay gemisi, ilk fırlatma rampasın, zeplini hayal eden ilk kişi o olmuştur.

Jules Verne, sadece roman değil çok sayıda oyun, kısa öykü, otobiyografik anlatı, şiir, şarkı ve bilimsel, sanatsal ve edebi eserler vermiş, bunların birçoğu filme, televizyona, çizgi romana, tiyatro, opera, müzik ve video oyunlarına da uyarlanmıştır. Jules Verne’nin eserleri Agatha Christie ‘den sonra eserleri en çok dile çevrilen yazar olmuş romanları 148 dile tercüme edilmiştir. [13] Eserlerinin pek çoğu yaşarken basılmış olan yazarın Dünyanın Ucundaki Fener, Meteor Avı gibi altı romanı ölümünden sonra yayımlanmıştır.[14]

Verne'nin romanların pek çoğu filme uyarlanmış bazı romanları ise defalarca filme adapte edilmiştir.

TÜRKÇEYE ÇEVRİLEN VE SİTEMİZDE BULUNAN ESERLERİ

Ay'a Seyehat Jules Verne

Denizler Altında Yirmi Bin Fersah Jules Verne

Esrarlı Ada Romanı Hakkında ve Özeti Jules Verne

Jules Verne Dünyanın Merkezine Seyahat Hakkında Özet İnceleme

Jules Verne Seksen Günde Devr-i Âlem Hakkında Özet İnceleme

Kaptan Grant'ın Çocukları Hakkında Özeti Jules Verne

Jules Verne’nin Balonla Beş Hafta Hakkında Özet İnceleme

15 Yaşında Bir Kaptan Hakkında Konu Özet

Jules Verne’nin Karpatlar Şatosu Hakkında Özet İnceleme

Dünyanın Ucundaki Fener Hakkında Konusu Özeti Jules Verne