Kemal Özer Hayatı Edebi Kişiliği

12.09.2011

Kemal Özer Hayatı Edebi Kişiliği

 

KEMAL ÖZER

1935, İstanbul - 30 Haziran 2009, İstanbul)  II. Yeni ve Sosyal Gerçekçi Türk şair, yazar yayıncı ve çevirmeni

1935, İstanbul - 30 Haziran 2009, İstanbul)  II. Yeni ve Sosyal Gerçekçi Türk şair, yazar yayıncı ve çevirmeni

Kemal Özer 1935’te İstanbul’da doğdu. Ailesi ona Özer Özler adını koymuştu. Ancak şair, Kemal Özer adını kullanmayı tercih etmiş ve 1970’te mahkeme kararıyla ismini değiştirmişti.

Babası Devlet Demir Yollarında makinistti. Babası Mehmet Bey, Sivas kökenli;  annesi Kevser Hanım ise Balkan göçmeni bir ailenin kızıdır. İlköğrenimini 1942-1947 yılları arasında Çerkezköy ve Aksaray’da tamamladı.

1950’de Kumkapı Ortaokulunu[1] ve 1954 yılında ise İstanbul Erkek Lisesi’ni bitirdi. Edebiyata olan ilgisi Lise yıllarında ve edebiyat öğretmenleri sayesinde olmuştu. İlk şiirleri, Ankara'da bulunduğu 1951'li yıllarda, 'Harika' [2]]dergisinde çıktı.

Bir süre İstanbul Üniversitesi edebiyat fakültesinde Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde öğrenim gördü. Bu yıllarda Onat Kutlar, Ece Ayhan, Erdal Öz, Demir Özlü, Doğan Hızlan, Ülkü Tamer ve Hilmi Yavuz ile dostluklar kurmuş oldu. Edebiyat Fakültesindeki öğrencilik yıllarında solcu kesimlerle olan irtibatı başlamıştı. Henüz öğrenciyken yazılarını çeşitli dergilerde yayımlamaya başladı. Fakat İstanbul Üniversitesi edebiyat fakültesinde Türk Dili ve Edebiyatı bölümündeki tahsilini tamamlayamadan okuldan ayrıldı 1955. 

 

Kemal Özer, 'Seçilmiş Hikâyeler' ve 'Dönem' dergilerinde hikâyeleri yayınlanmış olsa da Kaynak, İstanbul, Şairler Yaprağı, Yenilik, Pazar Postası ve a dergilerinde çıkan  II. Yeni II. Kuşağı edasını taşıyan şiirleriyle adından söz ettirmeyi başardı.[3]

II.Yeni’yi oluşturan arkadaşları ile 1956'da a Dergisi’ni çıkarmaya başlamıştı (İlk sayı 1 Nisan 1956- son sayı 1960) Bu dergi II. Yeni şairlerinin yayın organı haline geldi. A Dergisi modernist bir akım olan 'İkinci Yeni'nin şair ve yazarlarını biçimci ve kapalı bir anlayışla yazdıkları şiirlerini yayımlayan bir dergi olup çıkmıştı. Bu bakımdan Kemal Özer’in çıkardığı A Dergisi II. Yeni’nin II. Kuşağı olarak adlandırılabilecek şairlerinin yayın organı olan bir dergi hüviyetini kazanmıştı.

Edip Cansever Sezai Karakoç Cemal Süreya İlhan Berk , Turgut Uyar , ve  Ece Ayhan gibi şairlerin başını çektiği bu şiir tarzına   İkinci Yeni Şiiri  denmişti.  İsim babasının Muzaffer İlhan Erdos 'olduğu bu topluluğun üyesi olarak II. Yeni Şiir Hareketi içinde yer aldı. İlk üç şiir kitabında ( Gül Yordamı, Ölü Bir Yaz, Tutsak Kan)  II. Yeni izleri görülen şiirlerini topladı. Bu kitaplarındaki farklı bakış açısı ve ona bağlı olarak yeni bir sanat anlayışı ile yazdığı şiirleriyle edebiyat çevrelerinde ilgi çekmeyi başardı. Kimi eleştirmenler bu bakış açısının toplumsal sorunlara yeni bir yaklaşımla yeni bir bakış açısıyla yapılan farklı bir yaklaşım olduğu yönünde değerlendirdi. Bu şiirleri tema, söyleyiş, benzetme ve çağrışım açısından  Ülkü Tamer 'in şiirlerine benziyordu.

Kim dergisinde başladığı düzeltmenlik işine Eylül 1960’ta Cumhuriyet gazetesine girerek devam ettirdi.  1981 yılında emekli olana kadar Cumhuriyet Gazetesinde çalışmıştır. Kemal Özer’in ilk eşi fakülteden arkadaşı Günseli Aygen'dir. İkinci eşi, sonradan Gülşah Özger adını alan Georgina Ann Mapstone Welby'dir. Askerlik hizmetini 1962-1964 yılları arasında yedek subay öğretmen olarak Amasya’nın Taşova ilçesine bağlı Destek nahiyesinde tamamladı.

Askerlik sonrasında II. Yeni ile irtibatını devam ettirdi. TKP ‘ye girdiği bu yıllarda Cem, Varlık ve Cumhuriyet gazetesinde düzeltmen olarak çalıştı.  Ardından yayıncılığa başlayarak Uğrak Kitabevi’ni kurarak1965-70 arasında bu kitapevini yönetti. Uğrak Yayınevini yönettiği yıllarda “ Şiir Sanatı “ adlı dergiyi çıkardı Bu dergi 20 sayı kadar basıldı- 1965-1967.[4]

Daha sonra  “Kavganın Yüreği “ adlı kitabıyla toplumcu gerçekçi şairler arasında katıldı. 1970 – 1980 yılları arasında yayımlanan Yaşadığımız Günlerin Şiirleri, Sen de Katılmalısın Yaşamı Savunmaya,  adlı şiir kitapları toplumcu gerçekçi şairlerin şiir anlayışını yansıtan şiirleri ile basıldı. 1972'de Adan Özyalçıner, Ülkü Tamer, Refik Durbaş'la ile birlikte A dergisini “Yeni a “adıyla yeniden çıkarmaya başlamıştı. (1 Mayıs 1972-Haziran 1974, 27 sayı)

Toplumcu gerçekçi diye nitelenebilecek bu dönemde toplumsal ve siyasal olaylarla insanların bu olaylar karşısında tepkilerine duygu ve düşüncelerine tanıklık etmeyi amaçladığı görüldü.  (Geceye Karşı Söylenmiştir, Kimlikleriniz Lütfen, Araya Giren Görüntüler, Sınırlamıyor Beni Sevda, İnsan Yüzünün Tarihinden Bir Cümle, Bir Adı Gurbet, Oğulları Öldürülen Analar, Onların Sesleriyle Bir Kez Daha, Sevdalı Buluşma ve Temmuz İçin Yaralı Semah )  adlı eserlerinde toplumsal konulardan kopmadığını gösterdi.  Şiirlerinde yeni boyut, ilgi alanlarında farklı açılım arayışları ile temalarında farklı şeyler denemek istediğini ortaya koyan şiirler yayımladı.

1983’te yayımlanan Araya Giren Görüntüler adlı eserinde 12 Eylül döneminde tanık olduğu izlenimleri ve duyguları yansıtan temalara psikolojik tanıklığı ve sorgulaması ile yazılmış şiirlere yer verdi. 1985 tarihli sınırlamıyor Beni Sevda’ adlı şiir kitabında aşk olgusunu toplumsal bir bakış açısıyla irdeleyen şiirlerinden oluştu.

Beni Sevda’da sevdaya getirilen toplumsal yorum Bir Adı Gurbet’te baskılara uğrayan acı çektirilen insanların yazgısı aracılığıyla kimlik sorunu Oğulları Öldürülen Analar’da yıllardır yitirilen oğullar aracılığıyla analara yaşatılanların toplumda oluşturduğu birikim onların sesleriyle bir kez daha’da yoğun bir yasakçı dönemin ardından emekçilerin yeniden konuşmalarına tanıklık yer aldı.[5]

1995’te basılan” Oğulları Öldürülen Analar “adlı şiir kitabında, kayıp annelerinin duygularını dile getirerek bu tip bir sosyal soruna parmak basan şiirlerini topladı.  Sevda, barış, özgürlük temalarını ve evrensel nitelikler taşıyan güncel olayları konu edindi.

Behçet Necatigil, Kemal Özer'i 1977'de şöyle değerlendirmiştir: "İkinci Yeni'nin en çok sözü edilen şairlerinden olan Kemal Özer'in şiirlerinde, uzak çağrışımların izinde yürümekle çözülebilecek gizli bir bütünlük kaygısı seziliyordu. Şairliği, yeni aşamalarda, toplumsal eylemlere, yurdun ve dünyanın politik-güncel olaylarını şiirleştirmeye yöneldi."[6]

 Varlık dergisinin yönetmenliğini üstlendi (1983-90). Türkiye Yazarlar Sendikası’nın ikinci başkanlık görevinde bulundu (1999-2000). Kendi kurduğu Yordam Yayınevi’nde kitaplarını yayınlamayı 1989’dan beri sürdüren  Nazım Hikmet Akademisi'nin kurucularından[7]biri olan şair 2009 30 Haziran günü geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetmiştir.

Şair 2009 PEN Şiir Ödülü’nü de kazanmış   Dünya Şiir Günü Bildirisini yazmıştır. Oldukça üretken bir şair olan Kemal Özer çok sayıda şiir, öykü, deneme, anı, gezi, derleme, çeviri, günlük antoloji ve çocuk kitapları yayımlamıştır. 

BİLDİRİ:

YALIN SÖZÜ YEĞLESE DE YALINAYAK DEĞİLDİR ŞİİR!

Bir yüzleşme günündeyiz yine.
Yine şiire bakıyoruz. Yine şiir ne işe yarar diyenlerle göz göze gelerek.
Sesimizde yankılanan yine öncelikli bir soru: Hangi niteliklerle yüz yüze getirir bizi şiir?

Sayabiliriz o niteliklerin birkaçını hemen: Yaratıcı eyleme merak, dönüşü olmayana cesaret, sıradana açılan savaş, emeğe gösterilen saygı, duyarlığa tanınan özgürlük, tasarlananı genişleten ufuk… 
Şöyle diyebiliriz örneğin:

“Çin Seddi bittiği akşam duvarcılar nereye gittiler?” diye soran meraktır şiir. 
Kralı çıplak gördüğünde korkağın söyleyemediği cesur sözdür.
Sıradanın yavanlığına başkaldıran çeşitlilik, emeği hor görene indirilen tokattır.
Duyarlığı sınırlı tutanın karşısına yeni bir dil ile tasarlananı güdük bırakanın karşısına yeni bir dünya ile çıkandır.

Neruda’nın dediğini bir kez daha yineleyebiliriz öyleyse: Yedi canlıdır şiir. Bunca sömürü ve yoksulluğun insana yaşamı dar ettiği, işkence ve savaşlarla bunca zulmün, zorbalığın, kıyımın yeryüzünü kana boğduğu günlerde şiirin payına da canından olanların acısı düşer, soluğunun önüne birtakım engeller dikilir. Ama her keresinde yeniden canlanacaktır o, yüzleşmek için ayağa yeniden kalkacaktır. 

Her yüzleşme gününde kıyıcıya, zorbaya, işgalciye karşı diyeceği bir söz, yapacağı bir eylem, her yüzleşme gününde suskun kalanlara, boyun eğenlere karşı dolaşıma çıkaracağı bir öfke vardır çünkü. Eylemini kendisi kalarak gerçekleştirmeyi, öfkesini sözcüklere bürüyerek biriktirmeyi, sözünü çoğu kez yalın söylemeyi yeğlese de, onlarla kıyıcının, zorbanın, işgalcinin ve suskunluğun üstüne yürürken yalınayak değildir. Çıkarıp kafalarına fırlatacağı bir ayakkabısı her zaman vardır. 

Aldığı ödüller:

·         1976 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü:Sen de Katılmalısın Yaşamı Savunmaya

·         1982 Ömer Faruk Toprak Şiir Ödülü Kimlikleriniz Lütfen

·         1991 Yunus Nadi Şiir Ödülü İnsan Yüzünün Tarihinden Bir Cümle

·         1993 Ferit Oğuz Bayır Düşün ve Sanat Ödülü Bir Adı Gurbet

·         1999 Damar Dergisi Edebiyat Emek Ödülü 

·         2000 Truva Kültür ve Sanat Ödülü 

·         2001 Dionysos Şiir Ödülü [8]

Şiir kitapları:

·         Gül Yordamı (1959)

·         Ölü Bir Yaz (1960)

·         Tutsak Kan (1963)

·         Kavganın Yüreği (1973)

·         Yaşadığımız Günlerin Şiirleri (1974)

·         Sen de Katılmalısın Yaşamı Savunmaya (1975)

Toplu basım şiirler:

·         Çağdaş ve Boyun Eğmeyen (1985) 

·         Yüzyıldan Duvar Kabartmaları 1-2 (2000)

Öykü kitabı:

·         Baba ile Kız (1999)

Deneme kitapları:

·         Umut Edebiyatı Yedi Canlıdır (1992)

·         Acı Şölen (1992)

·         Gün Olur Söze Yazılır (1992)

·         Yaşadığımız Günlerin Yazıları (1996)

·         “Benim Ellerimi Al Benim Gözlerimi Kullan” (1999)

·         Bendeki Görüntüler (2000)

·         Şiiri Sorgulayan Yazılar (2000)

Anı kitabı:

·         İkinci Yeni’den Toplumcu Şiire (1999)

Gezi kitapları:

·         Güldeki Şafak (1979)

·         Düşmanı Kardeş Yapmak (1994)

Günlük kitapları:

·         Tanık Günler 1 (1993)

·         Tanık Günler 2 (1994)

·         Gölgeden Güneşe ( 1999)

Çocuk kitapları

·         Nasrettin Hoca (1975

·         Tatil Köyünün Çocukları (1981)

·         Trenler Ne Güzeldir ( 1983)

·         Dünya Onlarla Daha Güzel (1992)

·         Şiirlerle Ezop Masalları (1993)

·         Çiçek Dürbünü (1994)

·         Şiirlerle Andersen Masalları (1995)

·         Sinemayı Seven Çocuk (1997)

·         Sorulardan Bir Gökkuşağı (1999)

·         Güneş Arkasına Baktı (2000)

Derleme kitapları:

·         Soruların Gündeminde (1995)

·         Oradaydım Diyebilmek (1995)

·         Eleştirilerin Gündeminde (1999)

·         Sanatçılarla Yazışmalar 1 (1999)

·         Sanat Yılında (2000)

Söyleşi kitabı:

·         Sanatçılarla Konuşmalar (1979)

Antoloji kitapları:

·         Şiirlerle İstanbul (1992)

·         100 Şiir (1995)

·         Dünden Bugüne Türk Şiiri (Asım Bezirci’yle 2002)

Çeviri şiir kitapları:

·         Haydut Otu (Lubomir Levçev’ten Fahri Erdinç’le 1979)

·         Benimdir Bu Dünya (Georgi Cagarov’tan Fahri Erdinç’le 1982)

·         Kurşun Asker (Lubomir Levçev’ten Fahri Erdinç’le 1984)

·         Temiz Yürekle (Attila Jozsef’ten Edit Tasnadi’yle 1986)

·         Zamanın Sözü (Nicolae Dragoş’tan Erem Melike Roman’la 1989)

·         Zambak ve Gölge (Federico Garcia Lorca’dan Gülşah Özer’le 1990)

·         Sevdiğime Seslenir Gibi (Pablo Neruda’dan Sibel Özbudun’la 1992)

·         Suskun Sesler (Romen kadın ozanlardan Ergin Koparan’la 1992)

·         Kuşlar Havalanıyor Yüreğimden (Sara Mathai Stinus’tan Gülşah Özer’le 1997)

·         Köpüklenen Gök (Miklos Radnoti’den Edit Tasnadi’yle 1997)

·         Granit Destanı (Lıçezar Elenkov’tan Ömer Çandır’la 1997)

·         Bir Yıldızdı Taşıdığım (Lubomir Levçev’ten Gülşah Özer’le 1999)


KAYNAKÇA 

·         [1]  Dr Aslan Tekin, Edebiyatımızda İismler, Elips Yayınları, Ankara, 2005, shf, 433

·         [2] DOÇ. DR. MACİT BALIK, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ozer-kemal

·         [3] DOÇ. DR. MACİT BALIK, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ozer-kemal

·         [4] Afacan, İsmail (2012) "a Dergisi: Gençliğin Edebiyat ve Siyaset İktidarına Başkaldırısı: Adnan Özyalçıner'le Söyleşi", https://www.evrensel.net/haber/27597/a-dergisi-gencligin-edebiyat-ve-siyaset-iktidarina-baskaldirisi, [erişim tarihi: 18.09.2018]

·         [5] https://tr.wikipedia.org/wiki/Kemal_%C3%96zer

·         [6] Anonim, Kemal özer,.siirakademisi.com/index.php?/site/sair_hayat/452, son erişim, 23-08-2012

·         [7] https://www.nazimhikmetakademisi.org/node/329, son erişim, 23-08-2012

·         [8]org/node/329, son erişim, 23-08-2012

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Yorumlar

Şahamettin Kuzucular

Şahamettin Kuzucular

3 years ago

KEMAL ÖZER HAKKINDA KAYNAKÇA      Afacan, İsmail (2012) "a Dergisi: Gençliğin Edebiyat ve Siyaset İktidarına Başkaldırısı: Adnan Özyalçıner'le Söyleşi", https://www.evrensel.net/haber/27597/a-dergisi-gencligin-edebiyat-ve-siyaset-iktidarina-baskaldirisi, [erişim tarihi: 18.09.2018] Alper, Yusuf (1988). “Gül Yordamı’ndan Sınırlamıyor Beni Sevda’ya Kemal Özer’le Söylesi”. Varlık, 968: 16. Aydoğdu, Yusuf (2017). “İkinci Yeni’den Toplumcu Şiire: Kemal Özer’in Şiir Serüveni”. Turkish Studies. 12(7):75-92. Aydoğdu, Yusuf (2011). Kemal Özer'in Şiirlerinde Toplumcu Gerçekçilik ve Eğitim. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. Çakılalan, Zeki (1973). “Şair Kemal Özer Şiir Serüvenini Anlatıyor”. İstanbul: Yeni Ortam Gazetesi. (25 Kasım 1973). Ergün, M. (1976). “Kemal Özer Şiirinin Yeni Dönemi”. Militan. 15: 66-75. Gökçek, Sefa (2014). Kemal Özer'in Şiirlerinde İnsan. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi. Güneş, Elif Öksüz (2016). Kemal Özer'in Şiirlerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi. Kolcu, Abdurrahman (2010). Kemal Özer’in Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi. KUZUCULAR ŞAHAMETTİN, KEMAL ÖZER HAYATI EDEBİ KİŞİLİĞİ, https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=37354 Özer, Kemal (1976). “Kendi Anlatımıyla Yaşam Öyküsü”.Öykü Dergisi. 6: 22-27. Özer, Kemal (1995). Soruların Gündeminde. İstanbul: Yordam Kitapları. Özer, Kemal (1992). Umut Edebiyatı Yedi Canlıdır. İstanbul: Yordam Yayınları. Özer, Kemal (2008). “Yaşam Şiir İlişkisi”, Sanat Cephesi. 26: 3. Özer Pınarbaşı, Simge (2011) Kemal Özer İçin Anı Fotoğrafları. İstanbul: Yordam Yay. Seyda, Mehmet (1972). “Kemal Özer ile Baş Başa”. Güney. http://kemalozer.net/?page_id=612. (Erişim tarihi: 27.05.2018.) Soysal, İlhami (Eylül 2009). 20. Yüzyıl Türk Şiiri Antolojisi (11. bas.). bilgi yayınevi. Yalçın, Murat (Ed.) (2010). “Özer, Kemal”. Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansilopedisi II. İstanbul: Yapı Kredi Yay.