Keştî Nedir Şiirlerde Gemi ve Kadeh İlişkisi
Keştî Nedir Şiirlerde Gemi ve Kadeh İlişkisi
Keştî: Farsça kökenli bir kelimedir. Türkçede anlamca karşılığı: Gemi, sefine manasına gelir. . (Osmanlıcada yazılışı: كشتی keştî)
Keşti kelimesi ile birçok tamlama kurulmuştur. Keştî-i gam; (gam gemisi) , keştî-i Nûh; Hz. Nuh’un gemisi tufandan kurtulmak üzere yaptığı ve içine her canlıdan birer çift aldığı gemi. keştî-bân; (f. b. i.) : gemici, gemi süvarisi, kaptan, keştî – zer: kayık şeklindeki yaldızlarla süslenmiş kadeh ( mecaz)
Gemi anlamına gelen keştî, eski dünyanın en önemli araçlarından birisi olduğu için doğal olarak şiir ve edebiyat dünyamızda çok geniş bir yer tutmuştur. Keştî, elbette ki gerçek anlamı ile de çok sık kullanılmıştır. Fakat divan şiirinde mecazi olarak kayık şeklinde yapılmış olan altın yaldızlarla süslü kadeh, ( piyale ) manasında da kullanılmıştır. ( keştî – zer )
Müjde ey keştî-nişîn-i bahr-ı hicr-i bî-girân
Oldı maksûda muvâfık rûzgâr-ı bî-emân Nevizade Atai - Atayi-
Keştî-i câmı âlem-i ab içre kullanan
Deryâyı şehk sahiline leşkerin döker. Sâmi
Eski devrilerde gemilerin pek çok türü vardır, Baştarde ( baş kadırga – en büyük kadırga ) , Kadırga, Çekdiri, kırlangıç, , kalyon, karaka, çekdirme vb. Sözü edilen bu gemilerin pek çoğu kürekle çekilen, sedir ağaçlarından yapılan, ahşap gemilerdir. Bu gemilerin pek çoğu savaş gemileri ve türleridir. Eski devrilerde gemiler, uzunluklarına büyüklüklerine, inceliklerine ve şekillerine göre tasnif edilmişlerdir.
Emr ü fermâniyle yapıldı bu üç anbarlı kim
Yokdur onun misli zîr-i çarh-ı nüh-ecrâmda
Sonra fenn-i cerr-i eskâli bilen üstâdlar
Koydular ol kûhu deryâ üstüne bayrâmda Nedim Şiirleri
Nedim’in bu şiirinde üç ambarlı bir kalyondan söz edilmektedir.
Giderken gördü kim bir başka kalyonun ferâzında
Oturmuş ol şehenşâh-ı cihan şîrâne heybetle Nedim Şiirleri
Şunda bir iki çekdiri görsün bize saki
Bî- zevrakı sahba geçilir mi yem-i hasret Nedim
Diva edebiyatında gemiler içindeki en popüler gemi ebetteki Nuh’un gemisidir. Fakat kimi zaman Nuh’un gemisi dahi şarap ve kadehle ilgili olarak da kullanılmıştır. Keşt-i Nuh, Nuh’un gemisi manasına geldiği gibi aynı zamanda “ Perme, burgu şeklindeki bir kadehtir ki, bazıları onu gümüşten, bakırdan ve ağaçtan imal etmişlerdir.”
Meded saki’ya geldi tufanı ab
Pür et keşti Nuh’a nuhî şarap Nevizade atai
Ey saki uyku tufanı geldi, bir Keşt-i Nuh kadehi dolusu şarap getir de uykum dağılsın
Mâr ise adû biz yed-i beyzâ-yı Kelîm-iz
Tufan ise dünya gamı biz keştî-i Nuh’uz Bağdatlı Ruhi
Gelin çektirelim karşı varalım
Ne gemiler ise haber soralım
Ya başı alalım ya baş verelim
Çatalım yoldaşlar kadırgalara İstanbul Türküleri
Oy Kadırga Kadırga
Gelmedin mi cumağa
Ey kız senin sözlerin
Hep yalandır vallaha Trabzon Türküleri
İLGİLİ BAŞLIKLARIMIZ VE LİNKLERİ
Ayak Kadeh Şiirlerde Ayak Çekmek Ayağa Su Dökmek
Câm Nedir Kadeh İçki Peymane Sağar Ayak Dolu
Hatt-ı Câm Hatt-ı Sağar Nedir ve Cemşid-i Hurşid'in Kadehi
Harabat ve Harabat Ehli Nedir.
Şarap İçme Osmanlıda Meyhane Harabat Adapları
Bezm Nedir Meclis İşret ve Divan Şiirinde İçkili
Divan Şiirinde Bezm Adabı ve Eğlence Anlayışı
