LOkman Hekim ve Farklı Lokmanlar

Yazıda, Kuran’da adı geçen Lokman ile Lokman Hekim ve diğer Lokmanlardan söz edilecek, Lokman nedir, lokmanın sözlük anlamı nedir, Hekim ve Lokman'ın Osmanlıca yazılışları, farklı  Lokmanların aynı kişi olup olmadıkları, farklı tarihteki yerlerdeki, farklı kültür ve ülkelerdeki Lokmanlar, divan şiirinde ve Kuran 'da lokman, Lokman suresi,  ölümsüzlük iksiri, Lokman ile ilgili şiirler ve Lokman ile ilgili beyit örnekleri  ve Lokman hakkında diğer  bilgiler verilecektir.  

Edebiyatta, halk efsanelerinde, şiirlerde, Kuran’da  ve dini metinlerde adı geçen birçok Lokman vardır. Bu Lokmanlardan birisi “ Hicretten yüzlerce yıl evvel Umman’da yaşamış olan ve  hayvan hikayeleri dahi yazmış olan Lokman” [1]’dır.  Lokman veya Lokmanlardan bir diğeri de “Davud aleyhisselam zamânında, Arabistan’ın Umman tarafında yaşadığı düşünülen ve Davud aleyhisselamla görüşüp ondan ilim öğrenen, , Davud aleyhisselama peygamberlik bildirildikten sonra fetvâ vermeyi bırakan”[2]  Lokman’dır. Dini metinlerde geçen Eyyup Peygamber’in akrabsı olarak da gösterilen bu  Lokman ile Lokman Hekim’in kimliği  dii metinlerde birleştirilmiş bulunmaktadır.

Aynı kişi olup olmadıkları tespit edilemeyen bu Lokmanlardan biri de Kuran ‘da zikredilmiştir. Bir başka Lokman’ın ise “ Yemen’deki Fehtan Müluku arasındadır” [3]

Bir diğer Lokman ise, Çukurova’da yaşadığına inanılan ölümsüzlük iksirini bulan Efsanevi Doktor Lokman Hekim’dir.  ( bkz Lokman Hekim- Efsaneleri ve Şiirlerde Lokman Hekim)

Bu Lokmanların aynı kişiler veya ap ayarı kişiler olup olmadıkları, Lokman Hekim ile Kur’an da adı zikredilen Lokman’ın aynı kişi olup olmadığı da netleştirilememiş bir konudur. Lokman, şiirlerde ve efsanelerde ölümsüzlük iksirini dahi bulabilen bir tabip;  hikmetleri ve marifetleri ile öne çıkan ulular ulusu bir zat, hatta bir peygamber olarak anılır.

Eski kavimlerde ve eski metinlerde de karşımıza çıkan bu kişi veya kişilerin hepsinin Lokman Hekim’in kimliği ile örtüşen aynı kişi olup olmadığı da belli değildir.  Fakat Kuran‘da da zikredildiği gibi ahlaki öğütler veren, hikmetli sözler söyleyen Lokman ile ölümsüzlük iksirini bulan, bütün hastalıkları iyileştirdiğine inanılan efsanevi Lokman Hekim’in aynı kişi olup olmadıklarını belirlemek mümkün olmamıştır.  

Kimi inanışlarda Lokman Hekim ile Danyal’ın aynı kişi olduğu da düşünülmektedir. Bu nedenle Lokman  Hekim’de olan hastalıklara şifa veren hekimlik kudreti  Danyal Peygamber de görülmüştür.   ^[4] ( BKZ   Şiirimizde Hz. Danyal ve Lokman Hekim )

Fakat sözü edilen, edebi eserlere adı geçen bu Lokman veya Lokmanların hepsinin ortak yanı, hikmetli oldukları, hikmetli sözler söyledikleri, hikmetli işler yaptıkları, âlim ve erdemli kişiler olduklarıdır.

Mekke’de inen ve 34 sureden oluşan Lokman suresinin 12. ve 13.  ayetlerinde Lokman’dan söz edilmiştir. “Hz. Lokman’ın oğluna yaptığı nasihatleri nakleden ve bu hakikatlerin önemini gösteren  sûreye Lokman adı verilmiştir. “^[5] ( BKZ  Asklepios Kimdir SağlıkTanrısı Asclepius ve Lokman Hekim )

Lokman Suresi 12 ve 13. Ayetler:

 “Hani Lokmân oğluna öğüt vererek şöyle demişti: "Yavrum! Allah'a ortak koşma! Çünkü ortak koşmak elbette büyük bir zulümdür. İnsana da, anne babasına iyi davranmasını emrettik. Annesi onu her gün biraz daha güçsüz düşerek karnında taşımıştır. Onun sütten kesilmesi de iki yıl içinde olur. (İşte onun için) insana şöyle emrettik: "Bana ve anne babana şükret. Dönüş banadır."[6]

Aşk derdine derman sordum âlemde
Ne Eflatun bülür, ne Lokman yazar
Erbab-ı aşk olan kalır matemde
Anlarım ahvalim perişan yazar                  Âşık Dertli

Daimi'yim aşkın sinemi yakar
Ah ile feryadım semaya çıkar
Vuruldum sinemden kanlarım akar
Sen Şah'ı Lokman'a benzersin turnam   Tercanlı Aşık Daimi Hayatı ve Şairlığı

Hani Lokman hani yoktur Eflatun
Vurdular sineme yare dayandı
Nice bir çekeyim derd ü mihneti
Geldi gam kasavet sere dayandı         Deliktaşlı Ruhsati Şiirleri

•  Asklepios Kimdir SağlıkTanrısı Asclepius ve Lokman Hekim
• Hatay Efsaneleri Asi Nehri ve Lokman Hekim Efsanesi
• Lokman Hekim Kimdir Efsaneleri ve Şiirlerde Lokman Hekim
•  Misis Köprüsü ve Lokman Hekim Efsanesi
•  LOKMAN VE FARKLI LOKMANLAR
•  Şiirimizde Hz. Danyal ve Lokman Hekim

 

KAYNAKÇA

• [1] A. T.Onay, Eski Türk Edebiyatında mazmunlar, MEB, 1996, S. 340
• [2]  https://www.dinimizislam.com/detay.asp?Aid=3791
• [3] A. T.Onay, Eski Türk Edebiyatında mazmunlar,(  Kamus’ul A’LAM’ dan alıntı ile )  MEB, 1996, S. 340
• [4]  Şahamettin Kuzucular , Şiirimizde Hz. Danyal ve Lokman Hekim,
• [5] https://kuran-ikerim.org/meal/suat-yildirim/lokman-suresi
• [6] https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/meal-2/lokman-suresi-31/ayet-1/diyanet-isleri-baskanligi-meali-1