Ratl-ı girân Nedir  Dev Kadeh

 

 

 

Ratl-ı girân Nedir  Dev Kadeh

 

Osmanlıca yazılışı: ratl :  رطل

Osmanlıca yazılışı: Gîrân :  گران

 

Ratl, Arapça kökenlidir ve eskiden kullanılan günümüzdeki bir litreye yakın sıvı ölçüsüdür.  “Bazı yerlerde yüz otuz dirhem sayılmıştır. Bazen on iki kıyyedir. Kıyye kırk dirhemdir. Hemen hemen bir litrelik sıvı ölçeği. (Arapça). Kadeh. (Arapça)[1]”

 

Ratl sözcüğünün eş anlamlısı piyaledir. Ratl ve piyale büyük, ağır ve dolu kadeh manasına da gelir. Divan şiirinde ratl daha ziyade bir litreye yakın şarap alan büyük kadeh manasında kullanılmıştır.

 

Osmanlıca yazılışı: Gîrân :  گران, Farsça kökenlidir ve sözlüklerdeki anlamları ile: Pahalı. Tartısı ağır olan. Ağır. Dolu. Sert. Katı. Bıktırıcı. Usandırıcı. Anlamlarına gelmektedir.

 

 Ratlı girân :    گران  رطل : İçi dolu bir litrelik büyük kadeh. Manasına gelmektedir.

 

Ratl-ı girân günümüzdeki anlamı ile bir litre içki alabilen devasa kadeh manasındadır. Ratl ise litreye yaklaşan bir sıvı ölçeğidir. İri ve ağzına kadar dolu kadeh anlamına gelen ratl-ı gırân (büyük kadeh) [2]  içki meclisi kurup bezme iştirak edenlerin yerde bir daire oluşturacak şekilde yan yana oturmaları ve bir daire kurmaları ile elden le dolaştırdıkları devasa kadehe denmektedir. Divan şairlerinin şiirlerinden anlaşıldığına göre saki bezm için daire kuranlara bir ratl-ı gırân (büyük kadeh) sunmakta ve herkes sıra ile bu kadehten bir yudum içerek yanındakine vermektedir.  Böylece büyük kadehten herkes bir yudum almakta ve yapılan bu işe ise devr dendiği anlaşılmaktadır.

 

Salaş meyhanelerdeki ratl-ı gırânların  su kabağından yapılmış olan kadehler olduğu anlaşılır.  Bu tip ratl-ı giranlara ise gedu da denmiştir. ( bkz KABAK KADEH NEDİR KABAK HEDEF KABAK ASMAK VE GEDU )

 

Destimde câm görse benim ser-nigûn eder
Nâdâna sâgar istese ratl-ı girân verir      Nefi

İlgili Başlıklarımız Linkleri

• Keştî ( Şiir Dünyamızda Gemi ve kadeh İlişkisi )
• Kadeh ve Ayak Ayag Nedir
• KADEH ÖPMEK
• Mercan Kadeh
• Hatt-ı Câm Hatt-ı Sağar Nedir ve Cemşid-i Hurşid'in Kadehi
• Câm-ı Cem, Câm-ı cihannüma, Câm- âlemnüma,  
•  AYİNE- İ İSKENDER ve AYİNE-İ ALEM NÜMA

KAYNAKÇA 

[1] https://www.luggat.com/ratl/1/1
[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/Icerik.aspx?a=/e/YORUMLAR/Edebiyat-Tv