Zerrin Bölükbaşı Hayatı Heykelciliği

Zerrin Bölükbaşı

Türkiye'nin ilk kadın heykelcilerinden ve ressamlarından olan Zerrin Ark( Bölükbaşı ) nüfus cüzdanındaki tarihe göre 15 Ocak 1919 İstanbul Bakırköy’de dünyaya geldi.  Babasının adı  İhsan Ark annesinin adı ise Nevzat Hanımdır.[1] Anne Nevzat Hanım Alman Okulu’ndan mezun olmuş eğitimli bir kadındır.  Baba İhsan Ark emlak işleri ile uğraşırdı.  Ailenin Zerrin’den 9 ve 11 yaş büyük Bercis ve Nermin adında iki kızı daha vardı. Küçük Zerrin’in eğitimi ile evlerinde yaşayan Fransız asıllı Matmazel Helen ilgileniyordu. Matmazel Helen ona Fransızca öğretmişti.  

 1926 yılında Bakırköy İlkokulu'na kaydoldu.[2] İlkokul bittikten sonra Kadıköy’e taşındılar. Orada Kadıköy Amerikan Lisesi’ne devam etti. [3]

Yakın tanıdıklarından olan Celal Esat Arseven'in telkin ve tavsiyeleri ile Devlet Güzel Sanatlar Akademisine kaydoldu. 1938 yılında İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi'ne başladı.  Bu sırada okulun Heykel bölümü başında Yervant Osgan bulunuyordu.

1937 yılında, oldukça ünlü bir heykeltıraş olan Rudolf Belling bu akademiye hoca olarak alınmıştı.  Akademi'nin heykel bölümüne  kaydolan Zerrin Arık İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Heykel Bölümü'nde, Prof. Rudolf Belling atölyesinde çalıştı (1937-1941).   Akademi’deki Heykel Atölyesi Hocası Alman asıllı Rudolf Belling , atölye yardımcı hocaları Nijad Sirel ve Mahir Tomruk’tu. Akademi'nin heykel bölümüne devam ederken Şadi Çalık  , İlhan Koman   , Hüseyin Gezer , Yavuz Görey  ve Rahmi Artemis'te aynı akademinin heykel bölümünde öğrencilik yapıyorlardı. Bu heykelci arkadaşları ve Zerrin Ark, bilindiği gibi Belling ile birlikte modern Türk heykel sanatının kurucuları olan ve sayılan isimler olmuşlardır.

Zerrin Hanım 1941 yılında  Akademideki Sanat Tarihi dersini üst üste iki yıl vermeyi başaramamıştı.  Bu yüzden akademinin yüksek kısmına devam etmeye muvaffak olamamış ilk kısımdan mezun olarak diplomasını almıştı. . Akademi’den mezun olmasına rağmen Akademideki resim ve heykel derslerine devam ederek çalışmalarını sürdürmüştü.  

1944 yılında  Şair ve yazar Rıza Tevfik Bölükbaşı’nın oğlu Nazif Bölükbaşı ile evlendi. O yıllarda Nazif Bey İstanbul Valisi'nin özel kalem müdürü idi. [4]1948 yılında bu evliliklerinden  oğulları Ahmet  dünyaya geldi. Eşi Nazif Bey'in  işlerinden dolayı  Zerrin hanım eşinin görevi nedeniyle sık sık seyahat etmek fırsatını buluyordu. [5]

1954 yılında Akademi’den mezun olan sanatçıların eserleri Beyoğlu Şehir Galerisinde sergilenmişti. Beyoğlu Şehir Galerisinin yönetimini üzerine alarak yöneticiliğini 9 yıl  yürüttü. İlk kişisel sergisini 1956 yılında yine bu galeride açtı.

1958 yılında Dansöz isimli heykel çalışması ile Paris’te düzenlenen ve 27 ülkenin katıldığı yarışmada ikincilik ödülü aldı. 1963 yılında ise Zenci Başı (Arap Başı) isimli heykel çalışması ile dördüncülük ödülü aldı. Merkezi Paris’te olan Milletlerarası Kadın Sanatçılar Kulübü'nün, İstanbul’da bir şubesi 1965 yılında açıldı. Zerrin Bölükbaşı bu kulübün başkanı seçildi. Kulübün faaliyetleri 1973 yılına kadar devam etti.

"Zerrin hanım sadece heykel alanında eserler ortaya koymuyordu. Çocukluğundan beri devam ettirdiği bir yönü vardı, şiirleri. 1974 yılında bir reklam şirketinin düzenlediği şiir yarışmasında "Ne Olur" adlı şiiri ile üçüncülük ödülü aldı. 1979 yılında "Anadolu Şairleri" adı ile basılan şiir kitabında birkaç şiiri yayımlandı. 1980 - 81 yıllarında arka arkaya iki sergi açtı. 1986 yılında Ankara Tanbay Sanat Galerisi’nde açtığı serginin gelirinin tamamını Afrika'daki yardıma muhtaç insanlara bağışladı. " [6]Aynı yıl içinde eşi Nazif Bölükbaşı’nı kaybetti.

1987 yılında da kendi kuşak arkadaşlarRessam Selim Turan, Ressam Leyla Gamsız Sarptürk ,  Heykelci Prof. Hüseyin Gezer, Kristin Saleri, Nuri Abaç, Şadan Bezeyiş, Dinçer Erimez ve Şükriye Dikmen ve  Bizim Grubu ile birlikte Ankara ve İstanbul sergilerine katıldı. [7]1990 yılında hocası Prof. Belling'in anısına, Yavuz Görey ve Hüseyin Gezer ile birlikte Destek Sanat Galerisi’nde bir sergi açmışlardı.Zühtü Müridoğlu  , Haluk Tezonar ile birlikte 1992 yılında heykel sergisine katıldı.

"Zerrin Bölükbaşı doğacı ve akademik bir yaklaşımdan ziyade klasik form anlayışı dışında, yaşamı yorumlamaya yönelen bir üsluplaştırma ile figürün deformasyonu düzenlemelerinde bulundu. Heykel anlayışı çağdaş ve yerel bir duyarlık ve gözlemler doğrultusunda olup, yaşam yorumları insancıl duygular içeren çok yönlü bir araştırma ve anlatıcılıktaydı. Daha sonra heykel çalışma faaliyetlerini aktif bir şekilde kişisel ve karma sergiler açarak 2000’li yılların başına kadar sürdürdü." [8]

Milletlerarası Kadın Sanatçıları Kulübü Türkiye kolu başkanı da olan Zerrin Bölükbaşı'nın  çalışmaları Türkiye, New York, Paris ve Mexico'daki müze, galeri ve özel koleksiyonlarda  yer almaktadır. [9]

 Özellikle büstleri ile tanınan ve soyut heykellere yönelen bir kadın heykelcimiz olarak tanınır. Heykellerinde soyut anlatımlara yönelen Harbiye Orduevi Bahçesine 31 Mart-15 Nisan 1967’de yerleştirilen Bölükbaşı’nın “Figür”ünde Moore’un “Uzanan Figür”lerinin etkisi görülür. [10]

Milletlerarası Kadın Sanatçıları Kulübü Türkiye kolu başkanı olan Zerrin Bölükbaşı'nın New York, Paris ve Meksiko'da müze, galeri ve özel koleksiyonlarda eserleri vardır.

Zerrin Bölükbaşı, 14 Kasım 2010 tarihinde vefat etmiştir.

Ödülleri

·         Berlin (Arap Kadını Başı)

·         Paris (Dansöz)

·         Ankara (Devlet Resim ve Heykel Sergisi ikinciliği, 1969)

·          

KAYNAKÇA 

[1] Esma İGÜS, ERKEN CUMHURİYET TÜRKİYES’NDE MODERN KADIN KML: HEYKELTRAŞ ZERRİN BÖLÜKBAŞI ÖRNEGİ, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 7 Sayı: 34

[2] http://www.istanbulkadinmuzesi.org/zerrin-bolukbasi

[3] https://www.kadineserleri.org/kadin_rehberi_biyografiler.asp?harf=Z

[4] Esma İGÜS, ERKEN CUMHURİYET TÜRKİYES’NDE MODERN KADIN KML: HEYKELTRAŞ ZERRİN BÖLÜKBAŞI ÖRNEGİ, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 7 Sayı: 34

[5] Esma İGÜS, ERKEN CUMHURİYET TÜRKİYES’NDE MODERN KADIN KML: HEYKELTRAŞ ZERRİN BÖLÜKBAŞI ÖRNEGİ, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 7 Sayı: 34

[6] Esma İGÜS, ERKEN CUMHURİYET TÜRKİYES’NDE MODERN KADIN KML: HEYKELTRAŞ ZERRİN BÖLÜKBAŞI ÖRNEGİ, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 7 Sayı: 34

[7] https://www.sosyalistarsiv.com/zeki-kiral-1927/1972-zeki-kiral-resimleri.html

[8] https://www.kadineserleri.org/kadin_rehberi_biyografiler.asp?harf=Z

[9] https://www.ezberim.com/biyografiler/87335-zerrin-bolukbasi-d-1922-istanbul-turk/

[10] https://www.mersinyasam.com/news/14713.h