Ferruh Başağa Hayatı Ressamlığı
25.08.2012
Ferruh Başağa
Ferruh Başağa ( d. 1914, Karagümrük, İstanbul - ö. 24 Aralık 2010 İSTANBUL)) Türk Ressam
Ferruh Başağa’nın babası hukukçu Aziz Bey, annesi ise I. Meclis-i Mebusan'da Bosna mebusu olan Fehim Bey’in kızı Emine Hanım'dır.[1] Babası Aziz Bey, Trablusşam'da İngilizler'e esir düştüğü için annesi tarafından büyütülmüştür.
1914 yılında İstanbul Karagümrük’te doğan Ferruh Başağa İlköğrenimine İstanbul'da Ayastefanoz İlkokulu’nda başlamış, daha sonra Kumkapı’da Fransız Frerler Kolejine devam etmiştir.[2] İlköğrenimini bitirdikten sonra 1922 yılında Bosnalı olan ailesiyle birlikte Saraybosna’ya taşınmış ve burada Teknik Okul’un Elektro-mekanik bölümünden mezun olmuştur.[3] Daha sonra ailesi ile tekrar yurda dönen Ferruh Başağa Teknik lise mezunu olarak yurda döndüğünde bir yıl süre ile Beşiktaş 'taki Nuri Demirağ'a ait Uçak Fabrikası'nda çalışmıştır. [4]O sıralarda şimdiki adı Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi olan dönemin Güzel Sanatlar Akademisi resim bölümüne öğrenci olarak kaydolur. 1936 Önce Nazmi Ziya Güran atölyesinde[5], daha sonra Léopold-Lévy atölyesinde resim eğitimini sürdürmüştür.
Dört yıl boyunca Zeki Kocamemi, Nazmi Ziya Güran ve Leopold Levy'nin öğrencisi olarak bu okulda öğrenim gördü. [6] Bu okuldan 1940 yılında birincilikle mezun olmuştur. [7] O yıllarda birincilikle mezun olan öğrenciler Avrupa bursu kazandığı halde, Başağa İkinci Dünya Savaşı çıkınca Avrupa’ya resim eğitimi almaya gidememiştir. [8] Ferruh Başağa bu günleri şu şekilde dillendirir. " “…1940’ta mezun olduğum zaman Cemal Tollu seçici kuruldaydı. Çıktıktan sonra bana geldi, ‘Tebrik ederim, dedi. Haydi, Avrupa’ya gidiyorsun, kazandın.” Birincilikle mezun olduğumu ve Avrupa’ya gideceğimi söylemişti. Ancak 15-20 gün sonra II. Dünya Savaşı tam olarak Avrupa’da patladı. Benim durumumu daha sonraya bıraktılar, sonra da olmadı ben askerdim… Bu nedenle Avrupa’ya gidemedim. Sonra askerliğimi yaptım 1941-42-43’te askerliğimi Halıcıoğlu’nda yaptım.” [9] [10]
Ferruh Başağa askerlikten döndükten sonra Resim ve Heykel üzerinde eğitimini sürdürmek istemiştir. Bu amaçla yeniden çalışmalara başlar. 1943 yılında bu kez Yüksek Resim Bölümüne kayıt olarak Zeki Kocamemi atölyesinde çalışmalarını sürdürmüş, [11]heykel bölümü atölye hocası Rudolf Belling ile de çalışmıştır. [12]
Yüksek Resim Bölümü’neNuri İyem Agop Arad , Selim Turan, Fethi Karakaş, Ferruh Başağa , Ressam Avni Arbaş, Fethi Karakaş ve Haşmet Akal ile birlikte çalışmaya ve eğitimine devam eder. Bir yıl sonra aralarına Abidin Dino ‘nun da katılımıyla " Toplumcu Gerçekçiler " anlayış gözetilerekYeniler Liman Grubu ve Ressamları ‘nun kurucuları arasında yer almış ve grubun tüm etkinliklerine katılmaya başlamıştır. Sanatçı 1945 yılında CHP’nin Yurt gezileri kapsamında Konya’ya gider ve Konya resimleri yapar.
Müstakil Ressamlar Birliği üyeliği de yapan sanatçı, ilk sergisini İstanbul’ Beyoğlu Kitap Sarayı’nda açtı. Sanatçının eserleri, bir yıl sonra UNESCO tarafından Musée d'Art moderne de la Ville de Paris’te açılan sergide yer aldı. İngiltere, Fransa ve Hindistan’da sanat fuarları ile karma sergilere katılan sanatçı, Soyut kavramı ile 1947 yılında tanıştı. 1949’da Devlet Resim ve Heykel Sergisi’ne soyut resim ile katılıp; birincilik ödülü alan ilk sanatçıdır. 1950 yılında kurulan Ressamlar ve heykeltıraşlar Derneği'nin de kurucu üyeliğinde bulundu.1956’da Büyük Millet Meclisi’nin yurt gezilerine katılmıştı. Bir ara Basın Yayın Genel Müdürlüğü’nde memur olarak çalışmış, daha sonra 1952-54 yıllarında Taksim’de Yeni Kolej’de resim ve sanat tarihi öğretmenliği yapmış, 1970 yılına dek serbest olarak çalışmıştır. 1971-1981 yılları arası İstanbul Güzel Sanatlar Akademisinde Vitray ve Mozaik atölyelerinde hocalık yaptı.[13]
1980 yılında Geometri ile ilgilenmeye başlayan ve "Geometri bir problemdir. Ben problem dışına çıkarak geometrinin estetiğini aradım". Diyen Başağa , "Geometrinin Sonsuz Estetik Olasılıkları"nı keşfetmeye İstanbul’daki atölyesinde sürdürdü. Başağa, 24 Aralık 2010'da vefat etti. 27 Aralık 2010 pazartesi günü Teşvikiye camisinde kılınan cenaze namazının ardından Aşiyan Mezarlığı'nda toprağa verildi. [14] Ferruh Başağa, yurtiçi ve yurtdışında 100'ün üzerinde kişisel ve karma sergide yer aldı, birçok uluslararası yarışmaya katıldı ve çeşitli yarışmalarda jüri üyeliği yaptı.[15]
Çok sayıda kişisel sergi açan ve yurtiçi ve yurtdışında pek çok sergiye katılan sanatçı çok sayıda resim yapmış tuval üzerinde araştırma ve çalışmalarını uzun yıllar sürdürmüştür. [16]
Sanat Anlayışı;
Ferruh Başağa'nın esim Sanatını iki döneme ayırmak mümkündür. Yüksek resim bölümüne gittiği süreye kadar olan dönemi " Öğrencilik Dönemi " olarak adlandırılır. Bu dönemde klasik resim anlayışı ile çeşitli natürmontlar, peyzajlar, portre ve nü'ler yapmıştır. Şeyda Üstünipek, adı geçen yazısında bu dönemi şu şekilde analiz eder.
"Ferruh Başağa, öğrencilik devresi olan 1936-1947 arasında portre, manzara, nü ve natürmort konulu resimlerinin yanında Balıkçılar gibi günlük yaşam temalarını da işlemiştir. Bu resimlerin çoğu yağlıboya ve bazıları da gravür tekniğindedir. Sanatının erken dönemine Plaj (1938), Manzara (1938), Peyzaj (1940), Nermin Başağa Portresi (1940), Nü (1940) adlı çalışmaları örnek olarak verilebilir. Başağa’nın sanatının oluşma sürecini gösteren bu resimlerde doğayı ele alış biçiminde Nazmi Ziya Güran ve Lévy’nin sanat anlayışının etkileri hissedilmektedir. Doğayı anlamak ve yorumlamak üzere onu analiz eden akışkan çizgilere sahip bu resimlerin sonrasında sanatçı öğrenciliğinin ikinci devresi olan Yüksek resim eğitiminde Zeki Kocamemi’nin geometrik biçim ve konstrüktivist yaklaşımı ve Belling’in heykelindeki Kübizimin etkilerini sanatında yoğurmaya başlamıştır. "[17]
Şeyda Üstünipek, adı geçen yazısında bu dönemi hakkında Başağa'nın kendi görüşlerini içeren şu alıntıya yer verir.“…Belling, Avrupa için de çok önemli bir heykeltıraştı, çünkü Kübizimi heykelde tam olarak uygulayan yegâne heykeltıraştı. Ondan çok faydalandım… Ben teknik okulu bitirdiğimde dizaynım kuvvetli idi. Konstüktivizmi de o nedenle benimsedim. Zeki Kocamemi’den kostrüktivizm üzerine dersler aldım özel olarak da konuşmalarımız, çalışmalarımız oldu, ondan da çok yararlandım…” [18]
"Ben konuşarak değil, düşünerek üreten bir kişiyim." diyen Başağa, resim saantımızda soyut resme getirdiği yaklaşımla yer almış bir sanatçıdır. 1947 yılından sonra soyut resimle ilgilenmeye başlayan sanatçı, 1949 yılında Türkiye’de ilk defa açılan Devlet Resim ve Heykel Sergisi’ne soyut resimleriyel katılan ilk ressam olarak dikkati çekmiştir. Resimlerinde soyut düşüncelerini betimleyen Başağa, ç.eşitli arayışlardan sonra 1980 yılında geometrik fiğürlerlerle ilgilenmeye başladı. "Fakat geometriden faydalanarak değil, geometri düşüncesinin içine dalarak çalışmalarına devam etti." Sanatçı bu yaklaşımını şöyle özetliyor: ”Geometri bir problemdir, ben problem dışına çıkarak geometrinin estetiğini aradım"[19] Resimde geometrik arayışlar ve Kübizim ile ilgili çalışmaları Türk resim taraihi açısından kıymetli örneklerdir.
"Ferruh Başağa soyutu biçimsel değil, düşünsel zeminde ele alan bir ressamdır. Başağa, Türk resim tarihinde soyut resim açıısndan en önemli ve ilk ressamlardan birisidir. Sanatçı kendi soyut resimanlayışını şu şekilde izah etmektedir. "Soyut Sanat ressamın aklında şekillendirip yarattığı bir eserdir ve bu açıdan düşünceye ve akla dayanan çağımızı simgeler. Soyut Sanatta bilinenleri taklit etmek yoktur; durağanlık yoktur. Ressamın düşüncesinde yarattığı biçim ve renkleri tuvale yansıtmasıyla ortaya çıkan canlılık ve hareket çağımızın değişken ve dinamik yaşamına tümüyle uygundur" [20]
Başağa'nın eserleri Yeni Delhi'den Münih'e, Paris'ten New York'a dünyanın çeşitli müze ve koleksiyonlarında yer almaktadır. [21]
Ödüller[22]
1939 Halk Evi Yarışması Birincilik Ödülü ve İkincilik Ödülü
1949 Devlet Resim ve Heykel Sergisi Ahmet Çanakçılı Birincilik Ödülü
1956 Heybeliada Deniz Harp Okulu Mozaik Yarışması Birincilik Ödülü
1965 Ankara İş Bankası Genel Müdürlük Vitray Yarışması Birincilik Ödülü
1969 Orta Doğu Teknik Üniversitesi Atatürk Anıtı Mansiyonu
1970 Türk Ressamlar Derneği Kuruluş Kutlaması Ödülü
1973 Yarımca Şenliği Resim Yarışması Birincilik Ödülü
1977 Mostar Üniversitesi Ödülü
1985 Sedat Simavi Vakfı Plastik Sanatlar Ödülü
1991 Mimar Sinan Üniversitesi Onur Ödülü
1991 Plastik Sanatlar Derneği Onur Ödülü
1998 8. Sanat Fuarı Artist 98 Onur Ödülü
1999 Ressamlar Derneği Kurucu Üyesi Onur Ödülü
1999 Turkcell Resim Yarışması Onur Ödülü
1999 Türkiye GESAM Saygı ve Onur Ödülü
2005 Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülü
Kişisel Sergileri
1945 Beyoğlu Kitap sarayı, İstanbul (İlk kişsel sergisi)
1947 İsmail Oygar Galerisi, İstanbul
1950 Helikon Derneği, Ankara
1952 Maya Sanat Galerisi, Ankara
1953 Helikon Sanat Galerisi, Ankara
1960 Şehir galerisi, İstanbul
1963 Türk Alman Derneği, istanbul
1971 Taksim Sanat Galerisi, İstanbul
1975 Sarajevo Üniversitesi, Yugoslavya
1977 Mostar, Üniversitesi
1982 Tiglat Sanat Galerisi, İstanbul
1986 Ramko Sanat Galerisi, İstanbul
1989 Doku Sanat Galerisi, Ankara
1991 Viyana, Bregenz, Feldkish, Salzburg-Avusturya
1992 Ramko Sanat Galerisi, İstanbul
1997 Doku Sanat Galerisi, Ankara
2000 Yapı Kredi Kazım Taşkent Galerisi, İstanbul
2001 Galeri Binyıl, İstanbul
2003 İş Sanat Galerisi İstanbul
2005 Kare Sanat Galerisi İstanbul
2004 Galeri Nev Ankara
2008 Kare Sanat Galerisi İstanbul
KAYNAKÇA
[1] Armutçu, Emel (8 Mart 2003). Erişim tarihi: 16 Şubat 2017.
[2] Ferruh Başağa". Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Sanal Müze. 17 Nisan 2015.
[3] Şeyda Üstünipek,Ferruh Başağa (1914-2010) Yaşamı ve Sanatı Üze
rine,https://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR§ionID=2&articleID=859
[4] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ferruh_Ba%C5%9Fa%C4%9Fa
[5] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/nazmi-ziya-guran-hayati-resim-sanati/78478
[6] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ferruh_Ba%C5%9Fa%C4%9Fa
[7] Şeyda Üstünipek,Ferruh Başağa (1914-2010) Yaşamı ve Sanatı Üzerine,https://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR§ionID=2&articleID=859
[8] Şeyda Üstünipek,Ferruh Başağa (1914-2010) Yaşamı ve Sanatı Üzerine,https://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR§ionID=2&articleID=859
[9] Şeyda Üstünipek,Ferruh Başağa (1914-2010) Yaşamı ve Sanatı Üzerine,https://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR§ionID=2&articleID=859
[10] Kıymet GİRAY; Ferruh Başağa, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul- 2003, s.15,26
[11] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/zeki-kocamemi-resim-sanati-ve-katkilari/79115
[12] Şeyda Üstünipek,Ferruh Başağa (1914-2010) Yaşamı ve Sanatı Üzerine,https://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR§ionID=2&articleID=859
[13] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ferruh_Ba%C5%9Fa%C4%9Fa
[14] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ferruh_Ba%C5%9Fa%C4%9Fa
[15] Ferruh Başağa”, Kıymet Giray, İş Bankası Yayınları, İstanbul 2003)
[16] Şeyda Üstünipek,Ferruh Başağa (1914-2010) Yaşamı ve Sanatı Üzerine,https://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR§ionID=2&articleID=859
[17] Şeyda Üstünipek,Ferruh Başağa (1914-2010) Yaşamı ve Sanatı Üzerine,https://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR§ionID=2&articleID=859
[18] Şeyda Üstünipek,Ferruh Başağa (1914-2010) Yaşamı ve Sanatı Üzerine,https://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR§ionID=2&articleID=859
[19] https://www.kimkimdir.gen.tr/kimkimdir.php?id=3056
[20] https://www.istegenc.com.tr/content/gorsel_sanatlar/article.asp?lngArticleID=739
[21] https://www.istegenc.com.tr/content/gorsel_sanatlar/article.asp?lngArticleID=739
[22] https://www.ferruhbasaga.net/index.php
Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın