Kategoriler EDEBİYAT Edebiyat Terimleri MazmunlarHarem Haremeyn Mekke Medine Kutsal Topraklar

Harem Haremeyn Mekke Medine Kutsal Topraklar

04.07.2016

HAREM Mekke Medine Kutsal Toprakları

Harem : kelimesi haram kelimesi ile aynı kökten gelir. Harem kelimesi, namahreme yasak yer, korunan, dokunulmaz, mukaddes, muhterem, “herkesin girmesine izin verilmeyen kutsal yer” anlamlarında kullanılmıştır ( bkz Harem Nedir Harem Dairesi Harem Hayatı ve Kadınları )

“Harem” kelimesi: I. “padişahın haremini” yani ailesini, II. Padişahın ailesi ile şehzadelere ve Enderun’da yetişen devlet görevlilerine eş olacak kadınların ve cariyelerin içinde yaşadığı mekânı, III. İse Mekke ve Medine arasındaki “kan dökülmesi yasaklanmış olan kutsal bölge” [1] yi ifade etmek için kullanılmıştır.

Bu yazımızda “Mekke ve Medine arasındaki kan dökülmesi yasaklanmış olan kutsal bölge” anlamındaki Harem konusuna değinilecektir. İslamiyet’in doğum yeri Kuran’ın indiği bölge olan bu bölge tüm Müslümanların “kutsal topraklar” olarak kabul ettiği bir bölgedir. Mekke ve Medine dâhilindeki malum mübarek yerlerde kan dökülmesi yasaklanmıştır. Buralarda kan dökmek yasaktır.

Örneğin Mekke ve Medine civarında yaşayan ve avlanması yasak olan ahulara Ahu yu Harem denir. Harem sınırları içinde bulunan güvercinlere ise kebuter-i harem denmiştir. Divan şairleri harem ahularını ve güvercinlerini şiirlerinde malzeme olarak kullanırlarken “kadınlara mahsus, yabancı erkeklerin girmesine yasaklı oda “ [2]anlamına da gelecek şekillerde kullanmaya özen göstermişlerdir. Bu benzetmelerde yasak, haremeyn, kadın anlamları birlikte kast etmişler Ahu sözcüğü ile tuzak anlamına gelen dam sözcüğü de hem tuzak hem de ev anlamına gelecek şekilde kullanmışlardır.[3]

Harem dâhilinde yetişen ahuların, kuşların, güvercinlerin veya diğer hayvanların avlanması veya kanlarının dökülmesi insanlara men edilmiştir.

Bir âh ile kûyunda rakibi tepelerdim
Amma nideyim Kâ’bede kan eylemek olmaz.    Laedri

Zaten avlanması hayli zor olan karaca, ahu veya gazalların bu bölgelerde avlanması dinen de yasaklanınca yakalanmaları daha da zor hale gelir. Bu durum divan şairlerinin bu konuları çeşitli şekillerde işlemelerine zemin hazırlamıştır. Ahuyu ve Kebuter-i Harem, kavuşulması ve elde edilmesi çok müşkül hale gelen sevgiliyi veya diğer şeyleri izah eden unsurlar haline gelmişlerdir. Hoten, Hıta ahularını yakalamak vardır ama Mekke ve Medine civarındaki ahuları yakalamak, veya kanlarını dökmek haram ilan edilmiş, kanunen da büyük suç sayılmıştır

Feyz-i tıynet başkadır şu hı suret başkadır.
Her gazalı sanma ki deşt- i Hoten ahusudur.    ( Koca Rağıp Paşa)

Bağlanır zülfüne diller nice cadusun sen
Harem i Kâbe’yi dam eyleyen ahusun sen   Naili

Harem olarak adlandırılan Mekke ve Medine arasında kan dökmenin yasak olduğu gibi, eski devirlerde başka yerlerde suç işleyenlerin Harem’e iltica etmeyi başarmaları halinde cezalandırılmaktan kurtulduklarına dair rivayetler de vardır. [4]

Harem-i Ka’be-i ihsanına düştüm mecruh
Merhem-i lütfu verip eyle hayatım temdid.    Muş Müftüzadesi Raşid bey [5]

Suçluların kutsal topraklarda takip edilememesi hususunun dahi kan dökmekten kaçınmak, suçluyu kovalarken kan dökülmesine neden olmamak için yapıldığı düşünülmektedir.

Gönülden dideden nerdense artık Sırri fehm ettim
Harim-i lî ma'şallaha varır bir gizli râhın var             Giritli Sırrı Paşa,[6]

Gönülden mi, gözden mi, her nereden anlamışsam anladım "li-ma'şallah" Harim’ine ulaşan gizli bir yol buldum.

Nergis mi görmemişler sahrâ-nişin mi yoksa?
Ahuya benzedenler çeşm-i siyah-ı yarı                  Giritli Sırrı Paşa