Haşmet Akal Hayatı ve Resim Sanatı

Haşmet Akal

(d. 1918, İstanbul – ö. 1960, Ankara), Türk  Ressam Haşmet Akal  1918'de İstanbul 'da doğdu. Şair Rasim Haşmet Bey'in oğludur.

İlköğrenimini  İstanbul da Galatasaray’ lisesinde  tamamladıktan sonra Haydarpaşa Lisesi'ni bitirdi. 1938'de girdiği İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümü'nde Leopold Levy'nin öğrencisi oldu.  Levy’den ders gören diğer öğrencilerle birlikte b u atölyede yetişti. Arkadaşları arasında çok tanınmış kişiler olacak olan pek çok ressam vardı. Bu  ressamların 1940'ta bir araya gelerek kurdukları " Yeniler Liman Grubu ve Ressamları "na katıldı. 1946'da akademiyi bitirdi.    ( BKZ Yeniler Liman Grubu ve Ressamları Nuri İyem , Avni Arbaş ,   Agop Arad  , Turgut Atalay , Haşmet Akal ,Kemal Sönmezler, Selim Turan, Ferruh Başağa    , Mümtaz Yener )

Üç yıl sonra devlet bursuyla gittiği Paris'te Andre Lhote ve Fernand Léger gibi ressamların atölyelerinde çalışma olanağı buldu. Jean Metzinger'e bir süre asistanlık yaptı.[1][2] Kuzey Fransa'da restore edilen bir kilisenin açmış olduğu yarışmayı kazanarak gittiği Valenciennes kasabasında duvar resimleri uyguladı. 1953'te Türkiye'ye döndü. [3]

1954'te Yapı Kredi Bankası'nın açtığı "İstihsal" konulu yarışmada "Balıkçılar" adlı kompozisyonuyla derece aldı. Aynı yıl Beyoğlu Şehir Galerisi'nde eski ve yeni resimleriyle kapsamlı bir sergi düzenledi. 1955'te meclis resimleri için düzenlenen gezi nedeniyle Adana'da topladığı belgelerin ışığında yöresel çalışmalar yaptı.[4] Bu resimlerle Adana 'da bir de sergi açtı. 1956'da Mersin Lisesi'nde resim öğretmenliğine başladı. Mersin'de kaldığı dört yıl içinde sergiler düzenledi, öğrencileriyle "Elek" adlı bir dergi çıkardı ve tiyatro çalışmalarına katıldı. 1956 yılında resim ve sanat tarihi öğretmeni olarak Mersin’de  çalışırken sanatçıların toplandığı  Mersin 'deki Akkahve’ye gidiyordu. Bu kahvede, Nuri Abaç, ilyas Halil, Celal Çumralı, Osman Özeren, Bedii Demirseren ve daha birçok ressam, yazar ve entelektüel ile dostluk kurdu.[5] Mersin’li bir çok dostunun ve  tanıdığının,  resimlerini yaptı.

1960'ta Ankara 'da açtığı serginin ilgi uyandırması üzerine GEE Resim-İş Bölümü öğretmenliğine atandı ise de kısa bir süre sonra öldü Ölümünden sonra Güngör Gençay,  “İki Haşmet, Şair Haşmet H Oğlu Ressam Haşmet”,  adı altında onun hakkında bir kitap  hazırladı. [6]

SANATÇILIK DETAYLARI

Nuri İyem , Avni Arbaş ,   Agop Arad  , Turgut Atalay , Haşmet Akal ,Kemal Sönmezler, Selim Turan, Ferruh Başağa    , Mümtaz Yener 1940 yılında daha Akademi’de ve Leopold Levy atölyesinde öğrenci iken “Yeniler” diye bir grup kurmuşlardır..  Liman Grubu adı verilen bu grup ilk sergilerini 28 Mart 1940 ta Gazeteciler Cemiyeti’nin Beyoğlu Lokali’nde “ açtılar.  Grup üyelerinin ortakça belirledikleri ilk konu Anadolu insanlarının haytalarını resmeden resimler yapmaktı. İstanbul Limanları’ndaki yaşamı tuvale aktarmayı kararlaştırarak çalışmaya koyuldular ve 1940 yılında ilk sergilerini açtılar.” [7]

O günlerde ülkenin önemli bilim adamları ve yazarlarından olan Mustafa Şekip Tunç, Hilmi Ziya Ülken, AHMET.H.Tanpınar, Fikret Adil yazılarıyla “Yeniler grubu”nu destekliyordu.  Ama o yıllarda halkın yaşantısını, sıkıntılarını, acılarını, sefaletini yazmak veya resimlemek iyi karşılanmıyor, sosyalist  ve komünist  olabileceklerinden kuşku duyuluyordu. [8]

Sosyal gerçeçkçilik anlayışında olan bu ressamlar“Resmin toplum sorunlarıyla ilgilenmesi, halkın yaşantısını, günlük uğraşlarını, sevinç ve kaygılarını” yansıtması gerektiğine inanıyorlardı.  Oyıllarda Sanatçılar devletin resmi politikalarına uygun eserler üretmeleri  için zorlanıyorlar, sanatçılar arasında   “Sanat devletleştirilmeli mi, devletleştirilmemeli”  tartışmaları çıkıyordu. [9]Haşmet Akal sanatın devletleştirilmesine karşı olan sosyal konulara ağırlı veren Anadolu insanlarının sorunlarını resmeden  çizgide kalan ressamlardan biri oldu.

“Yeniler” ya da “Liman Ressamları” grubu olarak adlandırılan grubun amacı, toplumla ilişkisi zayıflamış olan sanatı, toplumsal yaşamdan aldığı konulara ağırlık vermek suretiyle, insan ve çevre temeli üzerinde geliştirmekti. [10]

Haşmet Akal, Yeniler Grubu ile toplu bir eğilim yansıtan sosyal-gerçekçi anlayışa bağlıdır. Figürden yana ağırlık gösteren ve çevre yaşamının özelliklerini, gerçeklere bağlı kalarak ifade etmeyi amaçladığı resimlerinde, mesajla plastik bütünlük arasında bir denge gözetmiş ve yer yer de deformasyona yönelerek anlam vurgusuna kesinlik kazandırmaya çalışmıştır.[11]

“Onun Sanatı, 1930 kuşağının diğer sanatçıları biçim ve yapıda sağlamlığı esas alan  Kübist-geometrik  bir eğilim içindedir. Paris'te gördüğü eğitim, bu etkileri sağlam bir temele oturtmasına da yardımcı olmuştur.”[12]

“Haşmet Akal'ın, biçimleri bozma, tipleri karikatürleştirme, tablolarında siyah-beyazı egemen kılma açısından, Fransız ressamı Honore Daumier'yle özdeş yanlar taşıdığı ileri sürülebilir.” [13]

KAYNAKÇA

[1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ha%C5%9Fmet_Akal

[2] Doğan AKÇA, AKKAHVE’NİN SANATÇILARI – HAŞMET AKAL – “İçel Sanat Külübü” Aylık Bülteni “Nisan 1996 – 46. Sayı, yumuktepe.com, Son Erişim, 11-11-2012

[3] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ha%C5%9Fmet_Akal

[4] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ha%C5%9Fmet_Akal

[5] Doğan AKÇA, agy., Son Erişim, 11-11-2012

[6] https://hasmetakal.com/

[7] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/yeniler-liman-grubu-ve-ressamlari/112584

[8] Doğan AKÇA, agy., Son Erişim, 11-11-2012

[9] Göncer Ayalp – Haşmet Ağabeyimle Bir Anı, https://hasmetakal.com/?p=3205

[10] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/yeniler-liman-grubu-ve-ressamlari/112584

[11]  https://tr.wikipedia.org/wiki/Ha%C5%9Fmet_Akal

[12] Yakup Kılıç,  .webmastersitesi.com/kultur

[13] Yakup Kılıç,  .webmastersitesi.com/kultur