Kılıççızâde İshak Çelebi Selimname İshaknâme
11.03.2015
Resim Alıntı :https://islamansiklopedisi.org.tr/ishak-celebi-kiliccizade
Kılıççızâde İshak Çelebi Âşık Çelebi tezkiresindeki minyatürü (Meşâirü’ş-şuarâ, Millet Ktp., Ali Emîrî Efendi, Tarih, nr. 772, vr. 82a)
Kılıççızade İshak Çelebi Selimname
İshak Çelebi, 1465 yılında Üsküp’te doğmuş, bu şehirde müderrislik yapmış (KARTAL 2002: 127), 1535 te Şam’a kadı olarak tayin edilmiş ve 1537 veya 1538 de ölmüştür. (SAVAŞ, 5-6). Kartal, doğum ve ölüm tarihlerini 1493-1542 olarak vermektedir. Adından da anlaşılacağı gibi İshak Çelebi’nin babası bir kılıç ustasıdır. Eğitimini bitirdikten ve ulema sınıfına girmiş, çeşitli medreselerde ders verdi ve 937 de Sahn'a yetiştişmiştir.[1]
İshak Çelebi, kısa bir süre de Yavuz Sultan Selim ’in yanında bulunmuştur (KARTAL2002: 127). İshak Çelebi yazdığı Selimname diğer adı İshak name ile meşhur olmuş bir Osmanlı Tarihçisidir.
Yavuz Sultan Selim devrinde ortaya çıkmış ve onun ismiyle anılan tarihler “Selimnâme” diye adlandırılmış. Yavuz zamanında ve sonralarında Selim’in hayatını ve seferlerini anlatan pek çok Selimname yazılmıştır. Kısa süren saltanatı döneminde önemli işler başaran Yavuz Sultan Selim hakkında çok sayıda Selimname yazılmıştır. [2]
Selimname, Yavuz Sultan Selim ile - II. Selim’in hükümdarlık yıllarının anlatıldığı manzum, mensur veya manzum mensur karışık tarihî eserlere verilen addır. [3]
“İstanbul ve Anadolu ve Avrupa kütüphanelerinde de çok sayıda Selim name nüshası vardır. (Bunlar hakkında bkz. Babinger, M. C. Şehabeddin Tekindağ, ARGUNŞAH Mustafa, Ahmet ATEŞ, Ahmet Uğur, Ali KÖKOĞLU ve Ahmet Kartal, çalışmalar yapmışlar son yıllarda bazı Selim namelerin metinleri yayımlanmıştır.
Çoğu Türkçe olan ama Farsça ve Arapça olarak da yazılan Selimnâmeler arasında çok rağbet görenler: İdrisi Bitlisi, Şükri-i Bitlisî, Selim name, Şirazlı Molla Muhammed’in Şâhnâme-i Selîm’i, Senâî, Hayâtî, Şühûdî, Ârifî, İznikî Seyyid Mehmed ve Cârullah b. Fahdı’l-Mekkî , Keşfî Mehmed Çelebi Selim-namesi, Kılıççızâde İshak Çelebi’nin Selimnâme’si (İshaknâme) , Koca Nişancı Celalzade Mustafa Çelebi’nin Selimnamesi, Muhyî’nin Selimnamesi, Hoca Sadettin Efendi’nin yazdığı Selimnâmesi, Kazasker Kadızâde Vüsûlî Mehmed Çelebi’nin yazdığı Selimname, belli başlı olanlarıdır. Senâî, Hayâtî, Şühûdî, Ârifî, İznikî Seyyid Mehmed ve Cârullah b. Fahdı’l-Mekkî, Seyyid Lokman’ın Selîm Hânnâme’si dikkat çeken diğer eserlerdir.
Kılıççızâde İshak Çelebi’nin yazmış olduğu Selimnâme (İshaknâme) eseri Osmanlı tarihi yazıcılığında önemli bir yer tutan “şehnâmecilik” geleneğinin ve Selim namelerin güzel örneklerinden biridir. Eser, II. Bayezid döneminde 915 (1509) yılında İstanbul’u harap eden zelzele ile başlayıp, Sultan II. Bayezıt ’in şehzadeleri arasındaki rekabet, Şahkulu isyanı, II. Bayezıt ’in ölümü, Yavuz Sultan Selim’in cülûsu gibi olaylarla devam eden, daha sonraki bölümde Yavuz Sultan Selim’in tahta çıkışı, Şehzade Ahmed’in Yavuz Sultan Selim’e karşı isyanı ve bu isyanın bastırılması ile son bulur. Fakat burada garip olan şey; yazarın bu eserini Sultan Süleyman’a sunması ve Yavuz’un ölümünden sonra bu eseri tamamlaması, Yavuz’un padişahlığı esnasındaki seferlere ve olaylara bizzat da vakıf olması, Yavuz’un padişahlığı sırasındaki olayların içinde yaşaması hatta bir kısmının içinde vazife almasına rağmen yazarın eserini Yavuz’un tahta çıkması ile kesmiş olmasıdır. Eser Yavuz’un tahta çıkışından önceki olaylarla ilgili, üç yıllık kısa bir dönemi anlatmaktadır. Eser özellikle II. Bayezıt ’in ölümü, Şehzade Ahmet’in Selim’e karşı ayaklanması ve özellikle Şahkulu isyanı hakkında verdiği orijinal bilgiler açısından çok mühim bir kaynaktır
Faydalanılan Resim Alıntı :https://islamansiklopedisi.org.tr/ishak-celebi-kiliccizade
Kılıççızâde İshak Çelebi’nin Selimnâme adlı eserinin ilk sayfası (Nuruosmaniye Ktp., nr. 3941)
Kılıççızâde İshak Çelebi’nin Selim namesi ağır bir dille ve süslü nesir ile yazılmıştır. Eser anlattığı tarihi olayları ayet, hadis, dua, şiir ve darbımesellere başvurarak anlatmış ve bunlara da yer vermiştir.
Bu eser, İshak Çelebi’ye büyük bir şöhret kazandırmış eseri diğer Osmanlı tarihçileri için güvenilir ve belli başlı kaynak eserlerden biri olarak kabul edilmiştir. Tâcü't-Tevârîh Hoca Sadettin Efendi adlı eserinde İshak Çelebi’den faydalanmış[4], İshak Çelebi’den sonraki diğer tarihçiler de İshak Çelebi’yi önemli bir kaynak olarak kabul etmişlerdir. Günümüz tarihçileri de bu eserin özgün ve orijinal olduğunda hemfikirdir.
Kılıççızâde İshak Çelebi’nin Selimname’nin Türkiye’de ve Türkiye dışındaki kütüphanelerde toplam 16 nüshası[5] bulunmaktadır. [6] Bunlardan bir tanesi de Bibliotheque Nationale, A~F. 141; Cf. Blochet, Cal.Mss. Turcs i, 58. De bulunmaktadır. [7]
İshak Çelebi ve Slimname hakkında yapılan tez çalışmaları vardır. : İsmet Parmaksızoğlu, “Üsküplü İshak Çelebi ve Selimnâmesi”, TD, III (1953), s. 123-124; Şehâbeddin Tekindağ, “Selimnâmeler”, TED, sy. 1 (1970), s. 200-202;İshak Çelebi’nin Selimnamesi üzerinde Hamdi Savaş bir doktora çalışması yapmıştır. Hamdi Savaş, İshak Çelebi ve Selimnâmesi (doktora tezi, 1986), EÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Yavuz Sultan Selim Hayatı Şairliği Şiirleri ve Edebi Kişiliği
Nişancı Celalzade Mustafa Çelebi Tabakatül-Memalik, Selimname ve Diğer Eserleri
KAYNAKÇA
[1] Dr. Ahmet UGUR, SELİM - N A.MELER, https://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/733/9358.pdf
[2] Ahmet Uğur, Selimname, TDV İA, cilt: 36; sayfa: 440
[3] Mustafa ARGUNŞAH, TÜRK EDEBİYATINDA SELİMNAMELER, https://www.turkishstudies.net/Makaleler/621920369_
[4] Mustafa ARGUNŞAH, TÜRK EDEBİYATINDA SELİMNAMELER, https://www.turkishstudies.net/Makaleler/621920369_
[5] Mustafa ARGUNŞAH, TÜRK EDEBİYATINDA SELİMNAMELER, https://www.turkishstudies.net/Makaleler/621920369_
[6] Mustafa ARGUNŞAH, TÜRK EDEBİYATINDA SELİMNAMELER, https://www.turkishstudies.net/Makaleler/621920369_
[7] Dr. Ahmet UGUR, SELİM - N A.MELER, https://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/733/9358.pdf
Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın