Nâire Nedir
Nâire Nedir
Osmanlıca yazılışı: نائره - Nâire
Nâire , Arapça kökenli bir sözcüktür. Arapçada “ nevr “ ( nr) kökünden gelir, ateş anlamına gelen nâr, yanan, parlayan anlamına gelen Na’ir , ateş alev, parlamak anlamına gelen na’ire sözcükleri de ( neyr, nr ) kökünden gelmektedir.
Edebiyatta Terim Anlamıyla Na’ire
Kafiyede mezîd’den sonra gelen harf veya harfler topluluklarına naire denir. Mezid, bir fiilin kök harflerine harf eklenmesiyle oluşturulan yeni fiildir. Mezid asıl köküne başka harf veya harfler eklenmek suretiyle çatısı değiştirilmiş, aslına harf ilâve olunmuş"harfleri artırılmış fiil" ya da "ilaveli fiil" dir. Naire genellikle kafiyeden sonra gelen ikimleler de oluşur. Mezid sözcüğü aruz vezninde ve kafiye bilgisinde de bir terim olarak kullanılır.
Zamanımız sühân- efrûzdur zebânımızın
Zebânımız hikem – âmûzudur zamân ınımızın
Beytinde kafiyelerin en sonundaki ( n ) meziddir. [1] ( BKZ Mezîd Nedir Aruz Vezninde Mezîd----Murabba Kâfiye Bâ-Redif ü Vasl u Hurûc u Mezîd În-câ Hâ Revî vü Elif)
Şu halde naire, eski edebiyatın kafiye sistematiğinde ve aruz vezninde redifi oluşturan harflerden dördüncü ve sonraki harflerin tamamına denmektedir. Mezid den sonra gelen ve redifi oluşturan ilk üç harfe ise sırasıyla vasi, hurûc ve mezîd denir. Her kafiyede refid bulunamadığı gibi nâire de bulunmayabilir.
Naire, Arap harfleri esasına göre redifi oluşturan harflerden dördüncü ve sonraki harflerin tamamını oluşturur. Eski devirde eski kafiyeciler [2] kafiyeleri revi ( kafiyede son harf) te’sis, ( reviden önceki harf) dahil, ( revi ile te’sis arasındaki harf) , ridf, ( reviden önce bulunan elif, vav, y imla harflerinden biri) )kayd ( revinin üst tarafında bulunan harf, mukayyed) huruc ( vasıldan sonra gelen harf) Mezid,( huruçtan sonra gelen harf) Naire ( mezidden sonra gelen harftir.[3]
Her kafiyede redif olmadığı gibi naire de olmayabilir.
Cem' oldu bezm-i sohbete yaran birer birer
Canı aldı dest-i işrete rindan birer birer Nâbî[4]
Şaşmada hûş yârlar mestinize
Kendiniz düşmensiniz hestinize [5]
Tahir’ül Mevlevi, yukarıdaki beyitte hestinze ve mestinize sözcüklerindeki son harf olan “ e “ yi na’ire olarak göstermiş ama bu örnekte naire olarak gösterdiği son harf, redifin son harfi olduğundan izahatta bir tezat ortaya çıkmıştır. [6]
Zamanımız sühân- efrûzdur zebânımızın
Zebânımız hikem – âmûzudur zamân ınımızın
Beytinde kafiyelerin en sonundaki ( n ) mezid, ımızın ise nairedir.
Bu cefādan ki ḳadeḥ aġzuñ öper döne döne
Nār·ı ġayretde kebāb oldı ciger döne döne Necati
KAFİYE İLE İLGİLİ LİNKLER
Kafiye ve Redif Nedir Kâfiye Özellikleri Türleri Örnekleri
Çapraz Kafiye Nedir ve Uyak Örnekleri
Darayak Kafiye ve Darkapı Atışma Örneği
Kafiye ve Redif Nedir Kâfiye Özellikleri Türleri Örnekleri
İkfa Nedir Anlamı Kökeni ve Kafiye Kusur
Yarım Kafiye Nedir ve Yarım Kafiye Örnekleri
Tam Kafiye Nedir ve Tam Kafiye Örnekleri
Zengin Kafiye Nedir ve Zengin Kafiye Örnekler
KAYNAKÇA
[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com//post/mezid-nedir-aruz-vezninde-mezid/116589
[2] kafiye-ve-redif-nedir-kafiyenin-ozellikleri/64
[3] https://edebiyatvesanatakademisi.com//post/mezid-nedir-aruz-vezninde-mezid/116589
[4] İskender Pala, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, NAİRE MADDESİ
[5] Tahir’ül Mevlevi, Edebiyat Lüğati, MEB, 1973. S. 113
[6] Tahir’ül Mevlevi, Edebiyat Lüğati, MEB, 1973. S. 113
