Mezîd  Nedir ve Aruz Vezninde Mezîd

Osmanlıca yazılışı: mezîd  : مزيد

Mezîd sözcüğü Arapça kökenlidir. (Ar. zeyd – ziyāde “artmak, çoğalmak”tan mezіd) Sözlüklerdeki anlamları : Artmış, çoğalmış, büyümüş [1]  Ziyade etme.[2]

Dilbilgisi Terimi Olarak Mezid:

 Arapçada asıl köküne başka harf veya harfler eklenmek suretiyle çatısı değiştirilmiş , aslına harf ilâve olunmuş fillere mezid denir. (fiil).[3]

Rübâî mezîdün fîh: kendisine zait harf" ilâve edilmiş aslî dört harfli mastar.

Sülâsî mezîdün fîh: kendisine zait harf ilâve edilmiş aslî üç harfli mastar. [4]

Mezid etmek (eylemek): Arttırmak, çoğaltmak, ziyadeleştirmek: 

Kıl duâ sâkiyâ ki etsin ömrünü Mevlâ mezîd (Şeyhülislâm Yahyâ) [5]

Mezîdün-fîh: Asıl köke harf ilâve edilerek elde edilmiş asli masdar (kelime)

ARUZ VEZNİNDE MEZİD

Mezid sözcüğü aruz vezninde ve kafiye bilgisinde de bir terim olarak kullanılır. 

Eski devirde eski kafiyeciler kafiyeleri revi ( kafiyede son harf) te’sis, ( reviden önceki harf) dahil, ( revi ile te’sis arasındaki harf) , ridf, ( reviden önce bulunan elif, vav, y imla harflerinden biri) )kayd ( revinin üst tarafında bulunan harf, mukayyed) huruc ( vasıldan sonra gelen harf)  Mezid,( huruçtan sonra gelen harf) Naire ( mezidden sonra gelen harftir.

 Dokuz türlü kafiye harflerinden birisi olan mezid, huruçtan sonra gelen kafiye harfine denir. [6]

Murabba’ Kâfiye Bâ-Redif ü Vasl u Hurûc u Mezîd În-câ Hâ Revî vü Elif

Zamanımız sühân- efrûzdur zebânımızın

Zebânımız hikem – âmûzudur zamân ınımızın

Beytinde kafiyelerin en sonundaki ( n ) meziddir. 

Mezid, sözcüğü edebiyatta kendi sözcük anlamı ile de kullanılır.

Rü’yet-i rûyun ile ‘aşkum mezîd olsun da gör

Tur hele tur âteş-i ‘aşkum şedîd olsun da gör

Dünü ferruh günü saîd olsun

Günde bir memleket mezîd olsun (Şeyhî).

İLGİLİ LİNKLERİMİZ

• Bahr Nedir ( Aruz Vezni Makamları )
• Remel Nedir Remel Bahri ve Kalıpları
• Serî’ Nedir Aruz Vezninde Serî’ Bahri
• Recez Bahri
• Müctes Nedir Müctes Bahri
• Mütekarip Nedir Mütekarib Vezni ve Bahri
• Muzari Nedir ve Bahri Muzari Vezinler
• Sadr Nedir Aruz Vezninde Sadr
• Cüz’ Nedir Kuranda ve Aruz Vezninde Cüz’
• İmâle Nedir ve İmale Örnekleri
• ARUZ ÖLÇÜSÜNÜ ÖĞRENELİM.
• Aruz Terimleri: Takti -Vasl- Med -İmale- Zihaf -Kasr Nedir ve Örnekler
• Aruz Vezni Nasıl Öğrenilir İmale Med Zihaf Ulama Alıştırmalar
• Mezîd Nedir Aruz Vezninde Mezîd
• İbtida Nedir Aruzda İbtida
• AHREB VE AHREM NEDİR AHREB VE AHREM VEZİNLERİ
• İllet Nedir Aruz Vezninde İllet
•  Mezîd Nedir ve Aruz Vezninde Mezîd
• Fasıla Nedir Kuran Okuma ve Aruz Vezninde Fasıla
• İmâm Halil Aruz Veznini Bulan Kişi
• Huruf u Mazûle Nedir ( İmale ve istihlâf )
• Huruf u Müstahlefe Nedir ( Uzatma- İmale )
• Azl Nedir Aruz Vezninde Azl
• Azl Nedir ( Uzun Ünlüyü Kısa Okumak )
• Tefile Nedir Tefil Tefail Efail Cüz

KAYNAKÇA

• ·        [1] https://www.lugatim.com/s/mezid
• ·        [2] Abdullah Yeğin, Osmanlıca - Türkçe Yeni Lüğat, Hizmet Vakfı, İst. 1978
• ·        [3] https://www.lugatim.com/s/mezid
• ·        [4] https://www.osmanice.com/osmanlica-19332-nedir-ne-demek.html
• ·        [5] https://www.lugatim.com/s/mezid
• ·        [6] Tahir’ül Mevlevi, Edebiyat Lüğati, Enderun, 1973, s. 99