17.04.2020
Huruf u Müstahlefe : مستخلف حروف
Huruf Arapça kökenlidir ve harfin çoğuludur yani harfler anlamına gelir. Osmanlıca yazılışı huruf-= حروف , harf = حرف
Osmanlıca yazılışı: müstahlef : مستخلف
Müstahlef Arapça kökenli bir kelimedir. Arapçadaki halef ( hlf) kökünden gelir. Sözlükteki anlamları: “istihlâf edilmiş, kendi yerine geçirilmiş; başkasının yerine konulmuş “ [1] şekillerindedir.
Huruf u Müstahlefe ise bir harfi bir buçuk hece değerinde saydıracak kadar yani med yaptıracak kadar bir harfi uzun okutan imla harfleridir. [2]
Burada kısa sesli olduğu halde ahenk ve vezin gereği uzun okunan sesli de imale yapılmış demektir. Bilindiği gibi imale vezin ve ahenk gereği kısa seslinin uzun okunmasıdır. ( bkz Aruz Terimleri Takti Vasl Med İmale Zihaf Kasr Nedir Örnekler )
Örnekler :
Adın ânılmadı biçâre senin ârâda :
dizesinde Türkçe kökenli olan ve zaten kısa yahut da uzun sesli olması söz konusu olmayan anılmadı ve arada kelimelerindeki ( a ) sesleini uzun okumak ile Huruf u Müstahlefe yapılmış yani uzun olmayan a ‘nın yerine halefi olan uzun a var gibi okunmuş ve görülmüştür.
Bize bu saht belâdır karâ gündür bû
Kamu bîmârına cânân devâ-yı derd eder ihsân
Niçin kılmaz bana dermân beni bîmâr sanmaz mı (Fuzûlî XVI. yüzyıl)
• — — — | . — — — | • — — — | • — — —
Me fâ iî lün / Mefâ iî lün / Mefâ iî lün / Mefâ iî lün
( Kalın ve koyu heceler vezin gereği kapalı hece ve uzun sesli okunması gerekmiş ve oralarda imale yani Huruf u Müstahlefe yapılmıştır. ) [3]
İLGİLİ LİNKLERİMİZ
Aruz Terimleri: Takti -Vasl- Med -İmale- Zihaf -Kasr Nedir ve Örnekler
Aruz Vezni Nasıl Öğrenilir İmale Med Zihaf Ulama Alıştırmalar
KAYNAKÇA
[1] https://www.osmanice.com/osmanlica-22636-nedir-ne-demek.html
[2] Tahir’ül Mevlevi , Edebiyat Lügati, Enderun, 1973, s. 55
[3] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/aruz-terimleri-takti-vasl-med-imale-zihaf-kasr/85021
Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın