GirişKayıt

Bahr Nedir Aruz Vezni Makamları

13.07.2015

Bahr Nedir ( Aruz Vezni Makamları )

 

Osmanlıca yazılışı bahr: بحر


 Sözlük anlamı ile: deniz, büyük göl veya nehir anlamlarındadır. Edebiyatta ise bir terim olarak da kullanılır. Bu terin aruz vezninde aslî bir vezinle ondan doğan vezinler mecmuasını ifade etmektedir.

Terim anlamı ile bahr: Aruz ahenginin ana makamlarından her biridir. Arûz kalıpları klasik ayrıma göre 5 daire ve 19 bahir'den (bahr) oluşmuş, 19 bahre taksim edilmiştir.[1]

Divan edebiyatında hezec bahri, recez bahri, remel bahri, münserih bahri, muzâri bahri, müctes bahri, hafif bahri, serî bahri, mütekârib bahri ve kâmil bahri olmak üzere 10 kalıp kullanılır. Basît , medît, tavîl ve vâfir bahr'ları Arap edebiyatında, cedîd , karîb ve müşâkile bahr'leri İran edebiyatında kullanılmaktadır.

Türk şairleri bu bahirlerden  İranlı Şairlerin kullanmış oldukları bahrlerin bazılarını kullanmayı tercih etmişler, bu bahirlerin büyük çoğunluğunu da kullanmamışlardır.

Türk Şairleri bu bahirler içerisinde  en çok bahriz hezec, bahri recez, bahri medid, bahr-i basit, bahri remel bahirlerini tercih etmişlerdir. (Arûz Kalıpları ve Bahirleri )

 

ARUZ BAHRLERİ ŞUNLARDIR.

Bahr-İ Tavil : Aruzun "Feülün Mefailün Feulün Mefailün" cüzlerinden ibaret bir hanek ölçüsüdür. Türk şairleri tarafından hiç kullanılmamıştır. [2]

Bahr-i Medid : Fâilâtün, fâilün/ Fâilâtün, fâilün cüzlerinden ibaret bir ahenk ölçüsüdür. Bu ölçü Türk şairleri tarafından bol bol kullanılmıştır.

Bahr-i Basit: Müstef’ilün , F’âilün / Müstef’ilün , F’âilün Türkçede çok kullanılmammış bir hanek ölçüsüdür.

Bahr-i Vafir : Müfâletün , Müfâletün, Müfâletün cüzlerinden ibaret bir ahenk ölçüsüdür. Türk şiirinde çok kullanılmamıştır. Türk şairleri bu ölçüyü Müfâletün , Müfâletün, Müfâletün, Müfâletün şeklinde pek naidr kullanmışlardır.

Bahr-i Kâmil: Araplar tarafından mütefâlün , mütefâlün, mütefâlün, Acemler tarafından ise: mütefâlin , mütefâlin, mütefâlin, mütefâlin cüzlerinden ibaret bir ahenk ölçüsüdür. Türk şairleri ikili ve üçlü cüzler şeklinde kullanılmıştır.

Örnek :

Şu uçan nedir kelebek midir.

Kelebek mi canlı çiçek midir.

 

Bahr-i Hezec : 

Dört tane mefâilün tefilesinden oluşur

  • mefâilün mefâîlün mefâîlün mefâilün (sık kullanılır)
  • mefâîlün mefâîlün feûlün (sık kullanılır)
  • mefâîlün feûlün mefâîlün feûlün (seyrek kullanılır)
  • mef'ûlü mefâîlün mef'ûlü mefâîlün (sık kullanılır)
  • mef'ûlü mefâilün feûlün (veya mef'ûlün fâilün feülün) (sık kullanılır)
  • mef'ûlü mefâîlü feûlün
  • mef’ûlü mefâîlü mefâîlü feûlün (sık kullanılır)
  • mefâîlün mefâîlün (seyrek kullanılır)
  • mef’ûlü mefâîlün (seyrek kullanılır

Bahri Recez: (Recez Bahri)

Müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün  cüzlerinden kurulan bir ahenk ölçüsüdür. Divan şairlerimizin sevdiği bahrlerdendir.

  • müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün müstef’ilün (sık kullanılır)
  •  müfteilün müfteilün müfteilün müfteilün (seyrek kullanılır)
  •  müfteilün mefâ'ilün müfte'ilün mefâ'ilün (sık kullanılır)
  • müfteilün müfte'ilün mefâ'ilün
  • müfteilün müfteilün fâilün
  • mefâîlün mefâîlün mefâîlün mefâîlün
  • müfte'ilün müfte'ilün mefâ'ilün müfte'ilün
  • müstef'ilün müstef'ilün müstef'ilün 
  •  müstef’ilün müstef’ilün (seyrek kullanılır)

Bahr-i Remel ( Remel Bahri )

Fâilâtün fâilâtün fâilâtün fâilâtün cüzlerinden ibaret bir ahenk ölçüsüdür.

  •  fâilâtün fâilâtün fâilâtün fâilâtün (seyrek kullanılır)
  •  fâilâtün fâilâtün fâilâtün fâilün (sık kullanılır)
  •  fâilâtün fâilâtün fâilün (sık kullanılır)
  •  feilâtün feilâtün feilâtün feilün (sık kullanılır)
  •  feilâtün feilâtün feilün (sık kullanılır)
  • fâilâtün fâilâtün fâilâtün fâilün
  •  fâilâtün fâilâtün fâilün
  •  feilâtün feilâtün feilâtün 
  • feilâtün feilâtün feilâtün feilâtün (seyrek kullanılır)
  • fâilâtün fâilâtün (seyrek kullanılır)

Bahr-ı Münserih(Münserih Bahri)

Arapların sık kullandığı bir ahenk ölçüsüdür. Türk şairleri bu bahrin aşağıdaki çeşitlerini kullanmışlardır.

  • müfteilün fâilün müfteilün fâilün (sık kullanılır)
  •  müstefilün feûlün müstefilün feûlün (seyrek kullanılır)

Bahr-i Muzâri (Muzâri Bahri) ( bkz Muzari Nedir ve Bahri Muzari Vezinler )

mef'ûlü fâ'ilâtü mefâîlü fâilün (sık kullanılır)

  • mef'ûlü fâ'ilâtün mef'ûlü fâilâtün
  • mûstef'ilün faûlün müstef'ilün faûlün
  • mef'ûlü fâ'ilâtün (seyrek kullanılır)

Bahr-i Müctes (Müctes Bahri)

Türk şairlerinin pek kullanmadığı bir ahenk ölçüsüdür.

  •  mefâilün feilâtün mefâilün feilün (sık kullanılır)
  •  mefâilün feilâtün mefâilün feilâtün (seyrek kullanılır)

Örnek :

  • Tüketti sabrını gönlüm o lâl’i – nâbâ düşelden
  • Komadı varını harc eyledi şerâba düşelden  Şeyhü’l İslam Yahya

Mefâilün feilâtün Mefâilün feilâtün [3]

Bahr-i Serî (Serî Bahri)

  • müfteilün müfteilün fâilün (sık kullanılır)
  •  mefâ'ilün mefâ'ilün mefâ'ilün mefâ'ilün (seyrek kullanılır)
  •  mefâ'ilün mefâ'ilün (seyrek kullanılır)

Bahr-i Cedîd (Cedid Bahri - Hafif Bahri)

  • İranlılar tarafından sonradan tertip edilmiş bir ahenk ölçüsüdür.
  • Feilâtün mefâilün feilün (feilâtün mefâilün fa'lün, fâilatün mefâilün feilün, fâilatün mefâülün fa'lün)  (sık kullanılır)

Bahr-i Karîb (Karîb Bahri) : 

  • İranlılar tarafından sonradan tertip edilmiş bir ahenk ölçüsüdür.
  • Esas tertibi Mefâilün mefâ'îlün fâ'ilâtün şeklindedir.
  • Bahr-i Müşâkil (Müşâkile Bahri) : 
  • İranlılar tarafından sonradan tertip edilmiş bir ahenk ölçüsüdür.
  • Esas tertibi : fâ'ilâtün mefaîlün mefaîlün şeklindedir.

İLGİLİ LİNKLERİMİZ

KAYNAKÇA

profile

Şahamettin Kuzucular

0

1

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Yorumlar