Huruf u Mazûle Nedir İmale ve istihlâf
Osmanlıca yazılışı : مد حروف ,
Huruf Arapça kökenlidir ve harfin çoğuludur yani harfler anlamına gelir. Osmanlıca yazılışı huruf-= حروف , harf = حرف
Huruf u Mazûle en anlaşılır tarifi ile imale yapılabilen kısa sesliler, yani a-ı –u seslilerin kısa ve uzun olanlarıdır. Aruz ölçüsünde kısa okunması gereken kısa a- ı -u, seslilerinin ölçü ve ahenk gereği “â, î, û” gibi okunması, yani imale yapılması demek ise kısa a- ı u, seslerinin ölçü ve ahenk gereği “â, î, û” gibi okunması, kısa a-ı-u seslerinin yerine uzun “ â, î, û” seslilerinin konulmasıdır. [1]
İmale “meylettirme, bir tarafa eğme, çekme” anlamına gelmektedir. [2]Edebiyatta ise terim anlamı ile İmâle, “tabii olarak uzatılmaması gereken kısa heceleri vezne uydurmak için uzun hece halinde okumak” demektir. ( bkz Aruz Terimleri Takti Vasl Med İmale Zihaf Kasr Nedir Örnekler )
Aruz kusurlarından biri olan imale en çok Türkçe kökenli keliler üzerinde yapılmak zorunda kalınır. Çünkü Aruz ölçüsü Arapçanın dil mantığına göre oluşmuş bir ölçüdür ve Türkçe sözcüklerde ise uzun sesliler yoktur. [3]Bu nedenle aruz ölçüüs kalıplarına uydurmak için Türkçe kelimelerde sık sık imale yapılmıştır. ( bkzİmâle Nedir ve İmale Örnekleri )
İmâle için “kısa hecenin uzun hece yerine geçirilmesi” anlamında istihlâf terimi de kullanılmış ve bazı edebiyat kitaplarında konu bu ad altında ele alınmıştır.[4]
İmale genellikle kısa sesli ile biten hecenin kapalı yani uzun sesli ile bitiyormuş gibi kabul edilip kısa sesin uzun sesli imiş gibi sayılmasıdır. Fakat bazen de zaten kapalı olduğu halde kapalı hecedeki kısa sesliyi uzun okumak da imale ve huruf-u mazuledir.
Perîşan-hâlin oldum sormadın hâl-i perîşânım
Gamından derde düştüm kılmadın tedbîr-i dermânım
Fuzuli’nin bu beytinde birinci “perîşan” a kısa okunmuş ama ikinci perîşân daki “ a sesi” bu defa uzun okunmuştur.
“Âh ey zâlim dilinde hiss-i şefkat yok mudur”
Beytindeki Ah aslında kısa bir sesliye sahiptir. Ama ahenk gereği bu sesliyi kısa okumak ahengi bozacaktır.
İLGİLİ LİNKLERİMİZ
Aruz Terimleri: Takti -Vasl- Med -İmale- Zihaf -Kasr Nedir ve Örnekler
Aruz Vezni Nasıl Öğrenilir İmale Med Zihaf Ulama Alıştırmalar
KAYNAKÇA
[1] https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/post/imale-nedir-ve-imale-ornekleri/110262
[2] https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/post/takti-nedir/142048
[3] https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/post/aruz-terimleri-takti-vasl-med-imale-zihaf-kasr/85021
[4] ORHAN ŞAİK GÖKYAY, https://islamansiklopedisi.org.tr/imale--aruz
