Sanat İçin Sanat İle Sanatçılarının Özellikleri
Sanat İçin Sanat Anlayışı
Sanat eserinin avama hizmet için üretilmesine karşı çıkıp sanatı yüceltmek amacına yönelmesi gerektiği fikrini savunan, sanat eserlerini bu yönde üreten düşüncedir. Sanat, sanat içindir anlayışı halkı eğitmek, siyasi, dini, ahlaki, felsefi yönlerden halka faydalı olmak veya manipüle etmek için değil sanatın kendisini yüceltmek, sanatın gereklerini yerine getirmek amacına yönelmiştir.
Sanatı sanat için üreten sanatçıların hedef kitlesi yüksek derecede biliş, anlayış ve kavrayışa sahip elit ve aydın kesittir. O yüzden bu düşüncedeki sanatçılar sanat zevki ve bilgisi yüksek zümrenin beğenisini tatmin etmeyi ve takdirini kazanmayı amaçlar. Sanatı sanat için üreten sanatçılar; bu nedenlerle çağın, sistemin, toplumun vb sosyal ve ekonomik sorunları; diğer beklenti, haz ve beğenilerinden farklı bir güzergâhta yol alırlar.
Sanat; sanat içindir ilkesi ile hareket eden sanatçılar ürün verdikleri sanat dalının teorik, pratik, felsefi ve eğitim düzeyine sahip en üst bilince hitap ettiklerinden, sanat branşlarında en üst düzey teorik, pratik, teknik donanıma erişmek; bu amaca hizmet edebilecek özel yeteneklere de sahip olmak zorundadır.
Sanat, sanat içindir anlayışı sanatçısını; sıradan olmaktan kurtulmaya, özgün ve sanat değeri yüksek eser üretmeye, ortalama düzeylerden daha da yükseklere sıçramaya hatta bilinmiş olanlara benzemeyen eserler üretmeye da zorlar. Çünkü bu anlayış, sanatçıyı muadillerinden ayrışabilecek ilgi çekici farklılıklar yaratmaya, icat sayılabilecek düşünceler ve eylemlere girişmeye teşvik eder.
Sanatı yüceltmek iddiasında olan sanatçı, ilk önce branşına ait eğitim gereklerinin tümünü hatmetmiş, hazmetmiş ve tüm diğer aşamaları hakkını vererekten aşabilmiş olmalıdır. Branşına ait konuları analiz etmekte, yorumlamakta, tenkit edebilmekte, yeni bir stil geliştirmek, farklı bir yönden düşünebilmekte zorluk çeken ve bu yönde eser veremeyen sanatçı, sanatını yüceltecek teorik kıvamlara henüz erişememiştir.
Sanatı yüceltmek, hayranlık uyandıracak seviyede ürün vermek, mevcut aşamaların üstüne çıkmak demektir. Bu yükseliş ise, teknik, teorik, felsefi yönlerden donanımlı olmak, üst keşif anlayışlar, teoriler, tarzlar, metotlar geliştirmek ve bu yönde özgün ürünler ortaya koyabilmekle sağlanır.
Yine de sanatı yüceltmek, mevcut halden daha yüksek mertebeye ulaştırmak sadece, birikim, tecrübe, teknik ile de mümkün olmaz. Bir sanatçı doğuştan önce gelen özel yeteneklerden yoksunsa ne kadar eğitim alırsa alsın, ne kadar teorik, pratik, teknik donanımlar edinirse edinsin muadillere fark atan deha sahibi sanatçı düzeyine erişemez. Demektir ki birikim ile yetenek, teknik bilgi ile deha, bir araya gelemezse sanatı yüceltebilen aşamalar oluşamaz. Sümer resim sanatını Rönesans’a ulaştıran gelişimler böyle olmuş; toprak damdan katedrale bu şekilde gelinmiştir.
Bu tip sanatçılar sadece içgüdü ve duyguları ile hareket etmeyen; sanatını nasıl ve neden yaptığını bilen, üreten ve eleştirebilen, başkalarını ve kendini analiz edebilen; sanatının tüm ilke ve tekniklerini bilmesi gereken bilinçli kişiler olmalıdır.
Bu tip sanatçıların ideali; fark yaratmak, ormanın içinde değil, tek başına ufka resim düşüren özel ve özgün bir çınar olmak, kendi sanat dalındaki mevcut vitrinlere başka bir vitrin ilave etmektir. Örneğin Tevfik Fikret ve Cenap Batılı şairleri örnek alarak şiirimize yeni bir stil ve vitrin yerleştirebilmiş, sanat halk içindir diye düşünse bile Orhan Veli de bu hedefe diğer yönden ulaşmıştır.
Eskiyi çağdaş bir anlayışla yorumlayan Yahya Kemal de kendisini sanatçılar ormanının dışında özel bir konuma koymayı başarmıştır.
Türk şiirinde Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin, Ahmet Haşim bu sanat anlayışını şiire uylaryan ilk şairler olmaktadır. Baudlaıre, Mallarme', Valery, Stephane ve Arthur Rimbaund' gibi Batılı şairlerin izinden giden Öz Şiir Saf Şiir anlayışına sahip olan A.H.Tanpınar, Cahit Sıtkı TARANCI, Ahmet Muhip DIRANAS, Behçet Necatigil, Asaf Halet Çelebi, Necip Fazıl Kısakürek, Özdemir Asaf, Fazıl Hüsnü Dağlarca,Ziya Osman Saba gibi şairlerimizi sanat sanat içindir anlayışı ile hareket eden şairler olarak göstermemiz mümkündür.
Sanat Güzellik İçindir
Sanat, sanat içindir görüşü ile sanat güzellik içindir anlayışını aynı pota içinde göstermek yanlış değildir. Bu anlayışta olanlar sanatı yüceltmekten ziyade alışılagelmiş konu, ifade, teknik ve teorik uygulamaları rakipleri veya muadillerinden daha güzel yapmak yolundaki sanatçıların düşüncesi olmaktadır.
Örneğin divan şairleri asırlar boyunca aynı nazım ve nesir biçimlerini, aynı hikâyeleri, aynı konuları, aynı mazmunları, aynı, mecaz ve benzetmeleri vb hiç değiştirmeden kullanmışlar, her biri de aynı konuları vb diğerlerinden daha güzel yazmaya çalışmıştır. Bu anlayıştaki sanatçılar aynı konuyu en iyi ben yazarım derdine düşmüş, hepsi de ferdi konulara yönelmiştir.
Öz Şiir Saf Şiir Nedir Özellikleri Şairleri Şiir Örnekleri
Sanat Terimleri A Harfleriyle Başlayan
B Harfiyle Başlayan Sanat Terimleri
C ve Ç ile Başlayan Sanat Terimleri
D İle Başlayan Sanat Terimleri
E İle Başlayan Sanat TerimleriF ile Başlayan Sanat
