24.05.2012
Sarıca Kemal
( d. Bergama, ?, Ölümü, Edirne, Hasköy 1475)
15. yy da yaşamış olduğu bilinmekle beraber ne zaman doğduğu bilinmemektedir. Kayıtlara göre Bergamalı olarak gösterilmekte olduğundan Bergama da doğmuş olması kuvvetle muhtemeldir. Bunlara mukabil hiç bir kaynakta doğum ve ölüm tarihleri konusunda verilmiş kesin bir bilgi yoktur. İyi bir eğitim aldığı Arapça ve Farsçayı iyi, düzeyde bildiği eserlerinden anlaşılmaktadır. Bu bulgulardan yola çıkarak çocukluk döneminde iyi bir eğitim aldığı söylenebilmektedir. Sarıca lakabının yüzünün sarılığından dolayı dendiği belirilmektedir.[1] Bazı kaynaklara göre Hasköy de müderrisken vefat ettiği bilgisini vermektedir.
(XV. yüzyıl): Şair. Bergamalıdır. Fatih Sultan Mehmet 'in sadrazamlarından Mahmud Paşa, tarafından kölelerini ve iç oğlanlarını okutması için öğretmen olarak tayin ile taltif edilmiştir. Sarıca
Sarıca Kemal 'in Mahmut Paşa'ya yazmış olduğunu bildiğimiz mersiyelerinden de yola çıkarak onun da bu iyiliği hiç bir zaman unutmadığı belli olmaktadır.[2]
Kaynaklara göre Paşa'nın ölümünden sonra, Edirne yakınlarındaki Hasköy'e yerleşerek Hasköy de çifcilik ve ziraatle uğraşmıştır. Kınalızade Hasan Çelebi'ye göre onu taltif eden Mahmut Paş Edirne'de yaptırtmış olduğu medreseye Sarıca Kemal'i müderris olarak tayin etmiştir. ( Sarıca Kemal, kaynaklarda Kemal-i Zerd olarak geçer. SEHİ tezkiresinde, onun iyi bir gazel şairi olduğu, devrinin ileri gelen kalburüstü şairlerinden birisi olduğu, atasözlerini iyi kullandığını belirterek onu övmüştür. Aşık Paşa ise eserinde onun Adni Mahmut Paşa 'ya mersiyeleri olduğu kaydetmektedir. Âşık Çelebi'nin tezkiresinde verdiği bu bilgilere rağmen Sarıca Kemal’in kendisini taltif eden Mahmut Paşa'ya yazmış olduğu mersiyelerin bazıları elimize ulaşamamıştır.[3] Bazı kaynaklar Sarıca Kemal'in Fazlullah Bin Abdullah'ın " Belagat " adlı eserini tercüme ettiğini tercüme ederken Farsça ve Arapça kısımlarını olduğu gibi tercüme ettiğini belirterek Sarıca Kemal'i eleştirmişlerdir. Âşık Çelebi'nin bu eleştirilerinden de anlaşılacağı gibi Sarıca Kemal'in Arapça ve Farsçayı tercüme edecek kadar iyi düzeyde Arapça ve Farsça bildiği ortaya çıkmaktadır. Buna dayalı olarak da iyi bir eğitim aldığı belli olmaktadır.
Hayatına dair elimize ulaşan bilgilere göre Adni Mahmut Paşa’nın ölümünden sonra inzivaya çekilmiş, Edirne Hasköy’deki çiftliğinde ziraatla uğraşmaya başlamıştır. Hasköy’de bir medrese yaptırmış, bu medrese de ders vermiştir. Bu medresede ders verirken de 1475 yılında hayatını kaybetmiştir.[4]
Elimize geçen Divançesine ve bu eserindeki şiirler baktığımızda 15 yy da yaşamış olan şairimizin iyi düzeyde bir şair olduğu diliğ çok iyi kullandığı, sade bir dille yazdığı, şiirlerinde Türk atasözlerini kullanmayı sevdiği ortaya çıkmaktadır. Atasözlerini ve Türkçe deyimleri kullanmayı seven şairin, şiirlerinde Türk dilini kullanma çabası açıkça sezilir. [5] Türki Basit şairlerinden olmasa bile Nedim gibi anadilini ve inceliklerini kullanmayı seven bir şair olduğu rahatlıkla söylenebilir. Yazmış olduğu günümüz diline çevrilmiştir. Edirneli Nazmi 'nin Mecma'un-Nezâ'ir'i adlı eserinde çok sayıda şiiri bulunmaktadır. Devrindeki tüm tezkireciler onun iyi bir şair olduğunda hem fikirdirler ve hepsi de beyitlerinden örnekler vererek ondan övgüyle söz etmişlerdir.
Kaynakların birçoğu 3 bin beyitten oluşan ve Osmanlı tarihinden bahseden “Destan-ı Ali Osman” veya “Selatinname “adlı eserin Sarıca Kemal olduğunu yazar. 1490'da ikinci Bayezid in isteğiyle yazılmamaya başlanan bu eserin Kemal Zerdi olamayacağı bir başka Kemal adlı şair tarafından yazılmış olabileceği, bu Kemal ile Sarıca kemal’in aynı tarihlerde yaşamış iki yarı kişi olabileceği üzerinde durmuşlardır. [6]Necdet Öksüz ile bir çok diğer edebiyat tarihçisi bu görüştedir.
Fazlullah ın " Tarihi Mucem fi Asar Müluk el Acem" adlı eserini belagatname adıyla 1488' de Türkçeye çevirmiştir. "Sözname" adlı bir eseri de mevcuttur. Sarıca Kemal ile Selatinname adlı eserin yazarı olan, çağdaşı Kemal adlı tarih yazarı ile zaman zaman karıştırılmıştır. Örneğin Doç Dr, Necdet Öztürk, II. Bayezit Tarihçilerinden Sarıca Kemal, 700. Kuruluş Yılında Osmanlı Devleti Kongresi, Selçuk Ünvers, Bildirisinde[7] bu görüşleri destekleyerek iki ayrı Kemal olduğu görüşüne katılmaktadır.
"Buna rağmen R. Anhegger 15. yüzyılda yaşayan ve aynı adı taşıyan bu iki yazarın farklı kişiler olduğu yolunda ikna edici görüşler ortaya koymuştur. Anhegger her iki Kemal’in de aşağı yukarı aynı zamanda yaşadıklarını ve ikisinin de gazel yazdıklarını, fakat ortak yanlarının bu kadarla kaldığını belirttikten sonra, Selatinname yazarı K.’in elimize geçmeyen Suzname ve Firasetname adlı eserlerini zikrettiği halde, Selatinname’den bir buçuk yıl önce bitirmiş olması gereken Belagat name’sinden bahsetmemiş olmasının dikkat çekici olduğunu söyler. Anhegger’e göre, eğer bu eseri tercüme eden şahıs K. olsaydı bunu eserinde mutlaka zikretmiş olması gerekirdi. Ayrıca, Belagatname veziriazam Mahmud Paşa (ö. 879/1474) adına tercüme edildiği halde Selatinname’de Mahmud Paşa’ya özel bir önem verilmemiş olması da dikkat çekicidir. " [8] diyerek çağdaş olmalarına rağmen bu Kemal 'in birlerinden farklı iki ayrı kişiler olduğuna dair deliller sunmaktadır.
Divançe'sini John R. Walsh yayınladı: "The Divançe-i Kemal-i Zerd (Sarıca Kemal)", Journal of Turkish Studies, C. 3 (Cambridge, 1979), s. 403-442[9]
Sarıca Kemal 15. YY Bergamalı Kemal Zerdi
Sarıca Kemal Bergamalı Kemal Zerdi Divanı ve Belagatname
Selatinname Dasitan ı Ali Osman Sarıca Kemal
· Pādişāh-ı ħüsn olısardur gör ol māh-ı nevi
· Oldı bu gönül tolaşalı zülfüne şeydâ
· Murabba
·
KAYNAKÇA
· [1] Sarıca Kemal Maddesi, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, C. V, shf. 409-410, 2004,
· [2] Necdet Öztürk, https://www.ottomanhistorians.com/database/html/kemal.html
· [3] Prof. Dr. Mine Mengi, Eski, Türk Edebiyatı Tarihi, Akçağ, Basımevi, Ankara, 1977, shf 124 )
· [4] TDOE, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, C. 5, Ankara, 2004, shf, 439
· [5] Prof. Dr. Mine Mengi, Eski, Türk Edebiyatı Tarihi, Akçağ, Basımevi, Ankara, 1977, shf 124
· [6] Necdet Öksüz,” Osmanlı Tarih Kaynağı Olarak Selatinname”,
· [7] Sarıca Kemal, 700. Kuruluş Yılında Osmanlı Devleti Kongresi, Selçuk Ünvers, Bildiri
· [8] Anonim, Sarıca kemal, ottomanhistorians.com/database/html/kemal.html, son erişim 11. 09.2012
· [9] John R. Walsh yayınladı: "The Divançe-i Kemal-i Zerd (Sarıca Kemal)", Journal of Turkish Studies, C. 3 (Cambridge, 1979), s. 403-442
Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın