Selatinname Dasitan ı Ali Osman Sarıca Kemal
Selatinname adlı eseri kimin yazdığı tartışma konusudur. Pek çok araştırmacı Selatiname’nin yazarı olarak Bergamalı Kemal Zerdi olarak bilinen Sarıca Kemal ( Bergamalı Kemal Zerdi) ’i göstermektedir. Selatinname adlı eserin müellifi hakkında bilinen tek şey ise isminin Kemal olmasıdır. Araştırmacılar aynı tarihte yaşamış olan iki ayrı Kemal olduğu veya Selatiname’nin yazarı olan Kemal’in de Sarıca Kemal olduğu konusunda tereddütler yaşamakta ve tartışmalar yapmaktadırlar.
Bergamalı olan Sarıca kemal, Kemal Zerdi olarak da bilinmektedir. Aslında bir şair olan Sarıca Kemal, ( ( d. Bergama, ?, Ölümü, Edirne, Hasköy 1475) tarihleri arasında yaşamıştır. Kayıtlara göre Bergamalı olarak gösterilmektedir. İyi bir eğitim gördüğü müderrisliğe kadar yükseldiği, Sarıca lakabının yüzünün sarılığından dolayı aldığı [1] AFatih Sultan Mehmet 'in sadrazamlarından Adni Mahmut Paşa , tarafından kölelerini ve iç oğlanlarını okutması için öğretmen olarak [2] tayin edildiği, Hasköy de müderrisken vefat ettiği [3]hayatı hakkında bilinenler arasındadır.
Hayatına dair elimize ulaşan bilgilere göre Adni Mahmut Paşa ’nın ölümünden sonra inzivaya çekilmiş, Edirne Hasköy’deki çiftliğinde ziraatla uğraşmaya başlamıştır. Hasköy’de bir medrese yaptırmış, bu medrese de ders vermiştir. Bu medresede ders verirken de 1475 yılında hayatını kaybetmiştir. [4]
Sarıca Kemal'in bir divançesi vardır. Ayrıca Fazlullah Bin Abdullah'ın " Belagat " adlı eserini “Belagat name “ adı ile tercüme etmiştir. [5]
Sarıca Kemal’in Edirne Hasköy de 1475 yılında ölmüş olması fakat Selatin name adlı tarih eserinin 1490 yılında II. Bayezid’in emri ile Kemal adlı bir müellif tarafından yazılmış olması kaynakları çelişkiye düşürmektedir. Sarıca Kemal ile Selatin nameyi yazan Kemal adlı müellifin aynı kişi mi yarı kişiler mi oldukları yönünde farklı görüşler vardır.
Sarıca Kemal ve eserleri üzerinde duran Necdet Öztürk ve R. Anhegger’e göre Selatin name ile Belagat adlı eserin yazarının Bergamalı Kemal Zerdi olarak bilinen Sarıca Kemal olmadığı, Kemal adlı başka bir müellife ait olduğu yönündedir.
15.yüzyılda yaşayan ve aynı adı taşıyan bu iki yazarın farklı kişiler olduğu yolunda ikna edici görüşler ortaya koymuştur. “ Anhegger her iki Kemal’in de aşağı yukarı aynı zamanda yaşadıklarını ve ikisinin de gazel yazdıklarını, fakat ortak yanlarının bu kadarla kaldığını belirttikten sonra, Selatinname yazarı K.’in elimize geçmeyen Suzname ve Firasetname adlı eserlerini zikrettiği halde, Selatinname ’den bir buçuk yıl önce bitirmiş olması gereken Belagat name’sinden bahsetmemiş olmasının dikkat çekici olduğunu söyler. Anhegger’e göre, eğer bu eseri tercüme eden şahıs K. olsaydı bunu eserinde mutlaka zikretmiş olması gerekirdi. Ayrıca, Belagat name veziriazam Mahmut Paşa (ö. 879/1474) adına tercüme edildiği halde Selatin Name’de Mahmut Paşa’ya özel bir önem verilmemiş olması da dikkat çekicidir. “diyerek çağdaş olmalarına rağmen bu Kemal ‘in birlerinden farklı iki ayrı kişiler olduğuna dair deliller sunmaktadır. ( bkz Selatinname Dasitan ı Ali Osman Sarıca Kemal )
Selatrinname’nin yazarı olan Kemal adlı müellif, eserinde kendisini Kemal olarak tanıtmış, çağdaşı Bergamalı Sarıca Kemal (kemal-i zerd) ile karıştırılmış ve kimi araştırıcılar Selatin name yazarını bazen Kemal bazen de Sarıca Kemal olarak göstermişlerdir
SELATİNNAME
Selatin name, 15 yy da Sarıca Kemal’in çağdaşı olan Kemal adlı bir Osmanlı tarihçisinin kaleme aldığı mesnevi tarzında yazılmış manzum bir tarih kitabıdır.
Eser 1490 yılında II. Bayezid’in emriyle yazılmıştır. Eser 3029 beyitten meydana gelir. Dasitan-ı Ali Osman veya Selatin-name adıyla bilinen Türkçe tarih kitabında yazar Osmanlı komutanlarının kahramanlıklarını över, özellikle Osmanlı Türklerinin Anadolu’ya gelmelerini ve Sultan Alâeddin ile karşılaşmalarını tasvir eder.[6]
Eser, Osmanlı'nın kuruluşumdan 1299, 1490 yılına kadar olan dönemdeki Osmanlı tarihini manzum olarak anlatmaktadır.
Eser, Necdet Öztürk tarafından neşredilmiştir. [7]
Prof Dr., Necdet Öztürk’ün hazırladığı ve günümüz Türkçesi ile yayımlanan eserin içindekiler kısmı ve serin içeriği şu şekildedir.
ÖNSÖZ.
BİBLİYOGRAFYA
KISALTMALAR
GİRİŞ
1. II. Bayezid Devri Siyasî Olaylarına Genel Bir Bakış
2. II. Bayezid Devri Osmanlı Tarih Yazıcılığı
A.Yazarı Bilinen Tarihler
1. Âşık Paşa-zade
2. Oruç b. Âdil
3. Mevlânâ Mehmed Neşrî
4. Kıvâmî
5. Mehmed b. Hacı Halîl el-Konevî
6. Bayatlı Mahmud-oğlu Hasan
7. Bihiştî
8. Mevlânâ Ruhî Çelebi
1. Yazarı Bilinmeyen Tarihler (Anonim Tevârih-i Âl-i Osmanlar)
KEMAL' İN HAYATI VE ESERLERİ
a) Hayatı
b) Eserleri
c) Selâtîn-nâme'nin Kaynakları
d) Selâtîn-nâme'nin Kaynak Değeri
SELÂTÎN-NÂME (Metin)
1. Hâzâ Kitâb-ı Tevârîh
2. Medh-i Resûl
3. Medh-i Ebûbekr
4. Medh-i Ömer
5. Medh-i Osman
6. Medh-i Ali
7. Münâcât
8. Medh-i pâdişâhî
9. Âgaz-ı sühan Tevârîh-i Âl-i Osman 'ı beyan ider
10. Nâm-ı gülşen-i Selâtîn-nâme [yâhûd] Tevârîh-i Âl-i Osman
11. Dîbâce-i Tevârîh
12. Er-tugrul vatan terk idüb geldügin beyan ider .
13. Er-tugrul Sultan Alâeddîn'le buluşup cevâblaşdugın beyan [ider]
14. Sultan Alâeddîn Tatar'la ceng itdügin beyan ider
15. Er-tugrul Osman'a nasîhat itdügin beyan ider
16. Sultan, Osman’a sancak virdügin beyan ider
17. Osman düş gördügin beyan ider
18. Hudâ’dan Osman'a beşâret oldugın beyan ider
19. Osman’a Hacı Bekdaş geldügin beyan ider
20. Sultan Alâeddîn fevt olup memleket Osman'a kaldugın beyan ider
21. Pend-nâme
22. Orhan beg oldugın beyan ider
23. Feth-i Bursa
24. Süleyman Paşa b. Orhan Rum-eli’ne geçdügin beyan ider
25. Süleyman Paşa Lâz şâhı ile ceng itdügin beyan ider
26. Feth-i Gelibolı ve Bolayır ve gayri yirler[i] beyan [ider]
27. Mevt-i Süleyman Paşa
28. Gazi Murâd Han tahta geçdügin beyan [ider]
29. Feth-i Edrene
30. Murâd Gazi Karaman’la buluşdugın beyan ider
31. Gâzi Murâd Han Serf ile buluşduğın beyan ider
32. Yıldırım Sultan tahta geçdügin beyan ider
33. Yıldırım Sultan Edrene'de Serf’le buluşdugın beyan [ider]
34. Feth-i memleket
35. Feth-i memleket
36. Yusuf Han ile Ahmed-i Celâyirî hünkâra geldügin beyan ider
37. Türkmen Beg-oglı Bağdâd şâhı ile buluşdugın beyan ider
38. Hikâyet-i tama`kâr
39. Hikâyet-i tama`kârî vü kimyâkârî
40. Sultan Yıldırım Temür elçisin habs itdügin beyan ider
41. Ungurus pâdişâhile ceng itdügin beyan ider
42. Feth-i Malatıyye
43. Temür Rûm’a geldügin beyan ider
44. Sultan Yıldırım leşker cem` itdügin beyan ider
45. Temür hünkâr ile ceng itdügin beyan ider
46. Tatar vü Germiyan hıyânet oldugın beyan ider
47. Beyân-ı dil-âzârî
48. Suâl u cevâb-ı Nûşirrevan
49. Mîr Süleyman tahta geçdügin beyan ider
50. Mîr Süleyman fevt olup iki karındaş kodugın beyan ider
51. Sultan Tatar ile ceng itdügin beyan ider
52. İki birâder birbirile ceng itdügin beyan ider
53. Memleket sultana kaldugın beyan ider
54. Sultan, Karaman'un iki oglın cengde tutdugın [beyan ider]
55. Sûfî cengin beyan ider.
56. İsfendiyâr hünkârile ceng itdügin beyan ider
57. Feth-i İflak
58. Ahvâl-i dehr
59. Hikâyet-i Mecnûn
60. Sultan Murâd Han karındaşile buluşdugın beyan ider
61. Sultan Murâd Han tahta geçdügin beyan ider
62. Sultan Murâd Han Ungurus'a geçdügin beyan ider
63. Hünkâr Karaman'la ceng itdügin beyan ider
64. Murâd Han İzladi’de küffâr ile buluşdugın beyan [ider]
65. Sultan Murâd Han Varna'da küffârile ceng itdügin beyan [ider]
66. Sultan Murâd Han Kos-ova'da Ungurus ile buluşdugın beyan [ider]
67. Yanko kral oldugın beyan ider
68. Sultan Murâd küffâr üzerine yürüdügin beyan ider
69. Hikâyet-i Sultan Mahmûd
70. Sultan Muhammed Gazi tahta geçdügin beyan ider
71. Feth-i İstanbul
72. İstanbul'ı hünkâr yagma buyurdugın beyan ider
73. Medh-i kasr .
74. Sultan Muhammed Sırf ve gayri yirleri feth itdügin beyan ider
75. Feth-i Tırabozan
76. Feth-i Karaman
77. Sultan Muhammed Ungurus'un üç pâre kal`asın aldugın beyan [ider]
78. Sultan Muhammed Uzun Hasan ile buluşdugın beyan ider
79. Feth-i İskenderiye
80. Hikâyet-i Mecnûn
81. Kutbü's-selâtîn, ser-çeşme-i âlem sultan ibn-i sultanâlem Kara-Boğdan'ı feth itdügin beyan ider
82. Sultân-ı
83. Sultân-ı `âlem binâlar yapdugın beyan ider
84. Medh-i sultan
85. Medh-i agalar
86. Suâl-cevâb
87. Yârân katına gelüp suâl-cevâb oldugın beyan [ider]
88. Hâlüme münâsib hikâyet beyan olunur
2. Niyâz-ı Bârî ta`âlâ hatm-i kitâb
90. Medh-i kadı-`askerler
91. Medh-i paşalar
92. Medh-i Davud Paşa
93. Medh-i İbrâhîm Paşa
94. Medh-i Ali Paşa
95. Medh-i İskender Paşa
96. Medh-i Nişancı Paşa.
97. [Medh-i] Rum-eli defterdâr[ı]
98. Medh-i Anatolı defterdârı D İ Z İ N [8]
Sarıca Kemal 15. YY Bergamalı Kemal Zerdi
Sarıca Kemal Bergamalı Kemal Zerdi Divanı ve Belagatname
Selatinname Dasitan ı Ali Osman Sarıca Kemal
Sitemizdeki Tevarihler Gazanameler Gazavatnameler Zafername ve Selimnameler
Rahimizade İbrahim Çavuş Hayatı Tarihçiliği ve Eserleri
Selaniki Mustafa Tarih-i Selanik'i
Kalkandelenli Sücudi ve Selimname
Osmanlı Tarihçileri Eserleri 14 ve 15.. Asır
Osmanlı Tarihçileri ve Eserleri 17 18 19. Asır
Osmanlı Tarihçileri ve Eserleri 16. yüzyıl
Osmanlı Tarihçileri ve Tarih Konulu Eserleri
Osmanlı Tarihçileri Eserleri ve Eser Linkle
Dâstân ve Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osman'dan
Dâstân ve Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osman- Bu tevârîhi çün eyledüm
Nişancı Celalzade Mustafa Çelebi Tabakatül Memalik Selimname Diğer Eserleri
Kalkandelenli Sücudi ve Selimname
KAYNAKÇA
[1] Sarıca Kemal Maddesi, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, C. V, shf. 409-410, 2004,
[2] Prof. Dr.Necdet Öztürk, https://www.ottomanhistorians.com/database/html/kemal.html
[3] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/sarica-kemal-bergamali-kemal-zerdi-divani-ve/76365
[4] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/sarica-kemal-bergamali-kemal-zerdi-divani-ve/76365
[5] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/sarica-kemal-15-yy-bergamali-kemal-zerdi/75019
[6] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/sarica-kemal-bergamali-kemal-zerdi-divani-ve/76365
[7] Necdet Öztürk, Selatin - Name (1299-1490) (XV. Yüzyıl Tarihçilerinden Kemal) Türk Tarih Kurumu Yayınları / On Sekizinci Dizi, İstanbul 2008
[8] https://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Yayinlar&KitapNo=44
