Ülkü Tamer Hayatı Hayatı Edebi Kişiliği

12.09.2011

HAYATI (1937)

Ülkü Tamer, (d. Gaziantep 20 Şubat 1937, 01 Nisan 2018) Türk şair, yazar, gazeteci, oyuncu ve çevirmen.

20 Şubat 1937 tarihinde Gaziantep'te doğdu. Babası Antep’in ilk dokumacılarından ve Antep müdafaasında kahramanlıklar gösteren Hasan Tahsin Bey, annesi ise Eskişehir’den Antep’e gelin olarak gelen Fatma Hanım’dır. Ülkü Tamer, Hasan Tahsin ve Fatma Hanım’dan dünyaya gelen üç erkek çocuğunun en büyük olanıdır. Diğer kardeşlerinin adı ise, Aykut, Tankut’tur. Ülkü Tamer’in babası Hasan Tahsin Bey, “Antep muhasarasında Fransızlara karşı mücadele eden direnişçilerdendir. Camilerdeki kurşunları eriterek cephane yapıp düşmana kurşun atan Mağarabaşı grubunda yer almış, İstiklal madalyasıyla ödüllendirilmiştir” [1] Annesi Fatma Hanım, ise kitap ve roman okumayı seven [2]aydın bir kadındır.

Ülkü Tamer ilkokula 1933-1944 eğitim ve öğretim yılında Gaziantep Dayı Ahmet Ağa İlkokulu'nda başlar. İlkokulu bitirdikten sonra İstanbul Robert Kolej orta bölümünün yatılı kısmına kaydolur.

İstanbul Robert Kolej orta bölümünü 1958 yılında bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesine kaydını yaptırır. Hukuk Fakültesinde iken Ankara Siyasal Bilgiler fakültesindeki II. Yeni şairleri ile temas etme fırsatı bulur. Böylece II. Yeni Şiir ve şairleri arasında girmesine yol açacak olan gelişimlere adım da atmış olur. Hatta ilk şiir kitabı olan Soğuk Otların Altında 1959'da çıkar. Fakat bu okulu sevemez ve Hukuk Fakültesinden mezun olamadan ayrılır. 1961 yılında İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi, Gazetecilik Enstitüsü'nde devam etmeye başlar. Bu okulda tutunmayı başarmış ve 1963'te bu okuldan mezun olmuştur.

Bir süre. Bir süre 1964-1968 yılları arasında aktörlük yaptı. Milliyet Yayınları'nda danışman-editör olarak çalıştı. ; Milliyet, Karacan Yayınları'nı yöneten şair Milliyet Çocuk ve Sanat Olayı dergilerini de çıkarmıştır.

Öğrencilik yıllarında tiyatroya ilgi duyan şair, özel tiyatrolarda oyunculuk da yaptı; "Keşanlı Ali Destanı", "Direkler Arası", "Teneke", "Kurban", "Palto" gibi oyunlarda rol alır.[3]

Yayın yönetmeliği ve çevirmenlik yapan şair Çevirmen olarak da çalışmıştır. Milliyet Karacan Yayınları'nı, Milliyet Çocuk, Milliyet Sanat Dergisi ve Sanat Olayı dergisini yönetti. [4]Bir süre Onk Ajans'ta da çalışır. Birçok dergide ve değişik gazetelerde kültür sanat yazıları yazan Tamer daha ziyade İstanbul'da yaşamıştır. Lakin 1 Nisan 2018 tarihinde 81 yaşında ikenBodrum, Muğla'da ki evinde hayatını kaybetmiş[5] Turgutreis Merkez Camii’nde kılınan cenaze namazından sonra Gümüşlük Mahallesi’ndeki mezarlıkta toprağa verilmiştir.

EDEBİ KİŞİLİĞİ VE ŞİİR ANLAYIŞI

Pek çok türde eserler vermesine rağmen daha ziyade çevirmen olarak da dikkati çekmesine rağmen Ülkü Tamer daha ziyade şairlik yönü ile ve şiirleri tanınmıştır. 1950'li yıllarda ortaya çıkan İkinci Yeni şiir akımının önde gelen temsilcilerinden biri oldu. 1950'li yıllarda Edip Cansever, Sezai Karakoç ,Cemal Süreya, İlhan Berk, Turgut Uya ve Ece Ayhan gibi şairlerin başını çektiği, Garipçiler’e ve 1940 Toplumcu Gerçekçi Kuşağ'a tepki olarak doğa İkinci Yeni Şiiri içinde yer aldı. [6] İlk şiiri 1954'te "Kaynak" dergisinde yayınlandı. Sonraki yıllarda şiir, öykü, çeviri ve yazıları Varlık, Pazar Postası, Yeditepe, Yenilik, Dost, Yeni Dergi, a, Yeni a, Papirüs, Sanat Olayı, Milliyet Sanat, Gösteri, Kitaplık gibi dergilerde yayımladı.[7]

İkinci Yeni'nin ikinci kuşağı içinde, simgeci özellikler taşıyan, lirik şiirleri ile yer aldı. İkinci Yeni ile başlayıp toplumcu anlayışa doğru yönelen şiir anlayışında, kendine özgü, mitoloji ve halk edebiyatından beslenen, bir imge anlayışı ile ironi yüklü şiirler yazdı

II.YENİ, 1950'li yıllarda , II. Yeni Şiiri Şiir Anlayışları ve Şairleri , Muzaffer İlhan Erdost, Cemal Süreya, Ece Ayhan, Edip Cansever, Sezai Karakoç ve Ülkü Tamer gibi şairlerin başını çektiği, Serbest Şiir I.Yeni Garipçiler’e ve 1940 Toplumcu Gerçekçi Kuşağ'a tepki olarak doğmuş bir şiir ve edebiyat akımıdır. Garipçilere I. Yeni denmesinden dolayı, bu şairlerin oluşturduğu bu şiir tarzına da II. Yeni Şiiri denmiştir. İsim babası Muzaffer İlhan Erdos 'tu.

Kendine özgü imgeleri, süsten arınmış söyleyişiyle dikkati çekti. Şiirlerinde keskin bir ironi, şaşırtıcı vurgular önem kazandı. 1970'lerden sonra anlamca daha derli toplu içerik açısından da toplumsal duyarlıkları öne çıkaran şirkler de yazmaya başlamıştı.

II.Yeni anlayışının ağır bastığı şiirlerinde imla, noktalama, anlam ve anlaşılır olma kaygılarından uzak kaldı. Bu şiirlerinde şaşırtmaca ve ironiye yer verdi. Uyak ve ölçü disiplini açısından II Yeni’nin diğer şairlerinden daha tutucu bir tavır takınarak Kemal Özer'e yakın bir anlayış içinde oldu.

Toplumsal sorunlara yönelirken türkü, koşma ve manileri, andıran şiirlerinde çocukluğunun izlerini taşıyan, çağrışımlar uyandıran rahat bir söyleyişle şiirler yazdı. Kimi şiirlerinde öyküleştirmeye uzanan bir tutum sergiledi. İroni ve şaşırtmaca özelliklerini, kimi yerde, İngilizce sözdizimini Türkçeye aktarmanın yarattığı ilginçlikle sağlamaya çalıştı. Türkçenin sözdizimini göz ardı eden bir tutum sergiledi. . Dili sözcükleri kullanma tarzı ve benzetmeleriyle, Refik Durbaşve büyük ölçüde İsmet Özel 'i etkileyen bir şair oldu. "İkinci Yeni'nin, çağdaş İngiliz şiirini yakından izleyen, çeviriler yapan, Batı etkilerine açık bir şairiydi. Özellikle 1960'ların ikinci yarısında yazdıklarıyla kapalı şiir anlayışının kusursuz örneklerini verdi. Toplumsal sorunlara yönelirken de şiirin düzeyini düşürmedi." (Memet Fuat, 1985)

Anlamca kapalı şiirler yazan şair, Türkçenin yazım, imla kuralları ile anlatım ve cümle kurma tekniklerine riayet etmeyen şiirleri ile dikkat çekti. Anlam kaygısı gözetmeyen şiirleri ile II Yeni şairlerinin genel çizgilerine uyum gösteren bir tutum izledi.

Çevirmenlik, aktörlük, yayın yönetmeliği yaptı. A, Gösteri, Kaynak, Papirüs, Sanat Olayı, Yeditepe, Yelken, Yeni Dergi, Varlık dergilerinde şiirlerini yayımladı. İkinci Yeni ile başladığı şiirinde, kendine özgü bir şiir stili oluşturdu. Yabancı dil bilmiş olmasından kaynaklanan cümle kurgularını şiirlerinde de denenmesi ile dikkat çekti. Çağdaş İngiliz şiirini yakından izleyerek İngiliz şairlerinin şiir anlayışlarını Türkçe yazdığı şiirlerinde uygulamaya çalıştı.

Euripides, W. Shakespeare, A. Çehov, B. Brecht, A. Miller, E. lonesco, J. Steinbeck, T. S. Eliot, N. Simon, R. Dyer, H. Ibsen gibi yazarlardan otuzun üzerinde oyun çevirdi. Bu oyunlarının pek çoğu özel tiyatrolarca sahnelendi. Sahne ve sinema oyunculuğu da yapmış olan Ülkü Tamer, Ben Öldükçe Yaşarım (1965), Nikâhsızlar (1966), Sis (1988) gibi sinema filmlerinde oyunculuk yapmıştır. Ayrıca Keşanlı Ali Destanı (2011), Yabancı Damat (2004), Arka Sokaklar (2006) gibi dizilerde de rol almıştır.[8]

Birçok şiir antolojileri de hazırlayan [9] şairin toplumcu özellikler taşıyan bazı şiirleri Ahmet Kaya ve Zülfü Livaneli tarafından bestelenmiş ve seslendirilmiştir. Ahmet Kaya 'nın An Gelir ve Başkaldırıyorum albümlerinde seslendirdiği "Üşür Ölüm Bile" ve "Gül Dikeni" şarkılarının sözleri Ülkü Tamer'e aittir. Zülfü Livaneli´nin seslendirdiği "Memik Oğlan", "Güneş Topla Benim İçin" ve Grup Yorum'un "Düşenlere" isimli eserlerinin de söz yazarı Ülkü Tamer’dir.[10]

Ayrıca Harry Potter ve Felsefe Taşı kitabının çevirmeni de Ülkü Tamer’dir.

ÖDÜLLERİ

· 1965 Türk Dil Kurumu Çeviri Ödülü Edith Hamiltondan Mitologya çevirisi

· 1967 Yeditepe Şiir Armağanı İçime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür

ESERLERİ

ŞİİR:

· Soğuk Otların Altında (1959)

· Gök Onları Yanıltmaz (1960)

· Ezra ile Gary (1962)

· Virgülün Başından Geçenler (1965)

· İçime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür (1966)

· Sıragöller (1974)