Refik Durbaş Hayatı ve Şairliği

Refik Durbaş 

Refik Durbaş, (d. 10 Şubat 1944 / ö. 30 Kasım 2018) Türk şair, gazeteci, yazar

10 Şubat 1944'te Erzurum'un Pasinler ilçesinde doğdu. 1954’te sanatçının ailesi İzmir’e yerleşti. Liseyi İzmir’de Namık Kemal Lisesinde bitirdi.  1956’da Necatibey İlkokulu, 1959’da Karataş Ortaokulu, 1965’te Namık Kemal Lisesi'ni bitirdi. ( Fuat, Mehmet (2004). Türk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Adam Yayınları.) ilk gençlik yıllarında ve İzmir’de “yazlık sinemalarda gazoz satmaktan işportacılığa, benzin istasyonunda araba yıkamaktan su tesisatçılığına kadar çeşitli işlerde çalıştı”  ( Ertop, Konur (1979). "Refik Durbaş: Şiirimle Yaşamımı Hiç Bir Zaman Ayrı Düşünmedim." Milliyet Sanat. 14 Mayıs 1979. 323.)

Lise yıllarında küçük öyküler yazıyordu, İlk eserini de lise yıllarında iken yayımladı. İlk yayımlanan yazısı 1962 yılında Çocuk Haftası dergisinde Karanlık adlı bir öyküsü olmuştu.[1] Gençlik döneminde İşçi Partisi’ne girerek siyasete atıldı. Bu süreçte Evrim adında bir dergi çıkardı. Evrim dergisinin ilk sayısı 1 Aralık 1963’te çıktı ve 15 Aralık’ta ikinci sayı yayımlandıktan sonra dergi kapandı. Edebiyat Fakültesine gitmek istiyordu ve nitekim 1965’te İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne kayıt yaptırtarak bu okula devam etmeye başladı. 1967’te Yeni İstanbul’da gazeteciliğe de başladı. 1967’de Alan 67 adlı bir dergi çıkarmaya başlamış ancak dört sayı çıktıktan sonra bu dergi de kapanmıştı.

  Fakat 12 Mart 1971 askeri müdahalesinden sonra Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümündeki öğrenimini bitirmeden bu okuldan ayrıldı. [2] 12 Mart nedeniyle bırakmak zorunda kaldı.

1965-1968 arasında çeşitli işlerde çalıştı.  Matbuat âlemine girerek Yeni İstanbul, Cumhuriyet gazetelerinde düzeltmenlik yaptı.[3]

İlk şiiri İzmir'de Ege Ekspres gazetesinin sanat sayfalarında yayınlandı. Devinim, Gösteri, Sanat Olayı, Soyut, Papirüs gibi dergilerdeki şiirleriyle dikkat çekti. Arkadaşlarıyla birlikte 1962-1964 arasında "Evrim" dergisini, 1967'de de "Alan 67" dergisini yayınladı.  Evrim Dergisi 22 sayı çıkabilirken, Alan Dergisi ise toplam olarak 4 sayı çıkabildi. [4] 1971'de ilk şiirlerini Kuş Tufanı adlı şiir kitabında topladı. 1972-1974 yıllarında "Yeni A" dergisinin yazı işleri müdürlüğünü yaptı. Yeni a dergisinde 15 sayı yazı işleri müdürlüğünü yaptı. Daha sonra da dergi çıkarma veya dergide çalışma gibi işlerde bulunmadı. Yeni a dergisini bıraktıktan sonra gazeteciliğe merak sardı.  

Gazetelerde ve yirmi yıl Cumhuriyet gazetesinde çalıştıktan sonra 1992'de emekli oldu. Ardından Sabah’ta kitap ve sanat sayfaları hazırladı. Yeni Yüzyıl’ın kültür-sanat bölümünü yönetti. Yeni yüzyıl ve ateş gazetelerinde köşe yazarlığı yaptı. 1992 yılında Cumhuriyet gazetesinden emekli oldu. Köşe yazarı olarak değişik gazetelerde çalışmalarını sürdürmektedir. 2013 yılı itibariyle Bir Gün gazetesinde ve ayda bir gün Dünya Kitap ekinde yazmayı sürdüren şair, şiirlerini Sözcükler dergisinde yayımladı. Şiirleri Alan 67, Devinim, Evrim, Gösteri, Sanat Olayı, Soyut gibi dergilerde şiirlerini yayımlandı.[5]

Pen Türkiye üyeleri arasında yer alan sanatçı, 30 Kasım 2018'de akciğer kanserinden vefat etti.

EDEBİ KİŞİLİĞİ

Refik Durbaş’ın edebiyata merakı lise yıllarında başlamıştır. İlk yazısı 10 Ocak 1962'de, Çocuk Haftası dergisinde yayımlandı.

İlk şiirlerinde bireysel konuları işlemişti. II. Yeni Şiiri esintisi ile başladığı şiir yaşamı, zamanla toplumcu yönelim kazandı.  II. Yeni Şiiri etkisi altında toplumsal gerçekçi bir şair hüviyeti ile şiirler yazmıştı. Şiirlerinde ve yazılarında materyalist bir görüş hâkimdi. Ataol Behramoğlu, İsmet Özel H,  Süreyya Berfe , Özdemir İnce , Muzaffer İlhan Erdost, Cemal Süreya, Ece Ayhan, Edip Cansever, Sezai Karakoç  ve  Ülkü Tamer   gibi şair ve yazarlar arasında 1960 kuşağı şairleri içinde yer almıştı. Bu görüşteki şiirlerini Yeni Gerçek, And, Devinim, Halkın Dostları, Gelecek, Yansıma, Militan gibi dergilerde yayımladı.

Kendine özgü dili ve benzetmeleriyle, baştan beri tavrını ve varlığını keskinleştiren, anlam kadar biçime de önem veren şiirler yazdı. Çarşıların, işçi kızların, pazar yerlerinin, çay evlerinin dünyasını yansıtan şair olarak tanındı. Şiirinde günlük konuşma dili içine ustaca serpiştirilmiş eski sözcükler de kullandı.

Attila İlhan’ın şiirlerinin tesirinde kentte yaşayan yoksul insanların ezilmişliğini konu edinen şiirler yazdı. Şiirlerinde ahenge ritme ve anlam güzelliğine önem verdi. Atilla İlhan tesirinde olan şiirlerinde geleneksel şiiri serbest şiir ile harmanlayan modern bir şiir anlayışı içinde oldu. Kimi şiirleri şarkı tadında olduğu için bestelendi.

Daha yeni düştüm derde
Yem olurum kuşa kurda
Yüce dağlar oldu perde
İhtiyarlık şu canıma
Yoksulluk ocağıma
Kar yağdı ömrüm bağına

Gönül bağım talan oldu
Seviyordum yalan oldu
Seni benden alan oldu

Nerdesin söyle canım nerdesin
Akşam oldu kara gözlüm nerdesin....

Şiirlerinde toplumsal konulara daha çok yer vermekle birlikte aşk, hüzün ve yalnızlık gibi bireysel duygulara da yer verdi. Sırasan insanların gecekondu semtlerinde yaşayan yoksulların hayatlarına da değindi.

Bazı şiirleri Zülfü Livaneli, Hümeyra, Sadik Gürbüz ve Grup Baran tarafından bestelenmiş, Edip Akbayram, Muslum Gurses, Deniz Turkali tarafından okunmuştur.

Şiirleri[6]

·         Kuş Tufanı (1971)

·         Hücremde Ayışığı (1974)

·         Çırak Aranıyor (1978)

·         İkinci Baskı (1979)

·         Çaylar Şirketten (1980)

·         Denizler Sincabı (çocuklar için şiirler,1982)

·         Kırmızı Kanatlı Kartal (çocuklar için şiirler, 1982)

·         Nereye Uçar Gökyüzü (1983)

·         Siyah Bir Acıda (1984)

·         Bir Umuttan Bir Sevinçten (1984, toplu şiirler 1)

·         Yeni Bir Defter-Şiirler-Meçhul Bir Aşk (1985)

·         Adresi Uçurum (1986, toplu şiirler 2)

·         Geçti mi Geçen Günler (1989)

·         Menzil (1992)

·         Kimse Hatırlamıyor (1994, toplu şiirler 1)

·         Nereye Uçar Gökyüzü (1994, toplu şiirler 2)

·         İki Sevda Arasında Kara Sevda (1994)

·         Tilki Tilki Saat Kaç (1995)

·         Düşler Şairi (1997)

·         İstanbul Hatırası (1998)

Röportaj

·         Ahmet Arif Anlatıyor:Kalbim Dinamit Kuyusu (1990)

İnceleme

·         Şair Cezaevi Kapısında (1992)

·         Galata Köprüsü (1995)

·         İlhami Bekir'den Mektup Var (1997)

·         anılarımın kardeşi izmir (2001)

·         literatür tanıklıklar dizisi

Deneme

·         Yazılmaz Bir İstanbul (1988)

·         İki Sevda Arasında Karasevda (1994)

·         Yasemin ve Martı (1997)

Antoloji

·         Türk Yazınında Cezaevi Şiirleri (1993)

·         Öykülerle İstanbul (1995)

Yenileştirme

·         Yedi İklim Dört Bucak (1977, Evliya Çelebi'den çocuklar için)

·         Şakaname (1983, Evliya Çelebi'den çocuklar için)

·         Mavi Alacalı Baston (1983, Muallim Naci'den çocuklar için)

Ödülleri

·         1979 Yeditepe Şiir Armağanı, Çırak Aranıyor ile

·         1983 Necatigil Şiir Ödülü, Nereye Uçar Gökyüzü ile

·         1993 Halil Kocagöz Şiir Ödülü Menzil ile[7] 

KAYNAKÇA 

·          

·         [1] Nuray Salman, Refik Durbaş Röportajı, .yitikulke.com/refik-durbas-roportaj, son erişim, 21-09-2013

·         [2] Dr Aslan Tekin, Edebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ank. 2005, shf, 178

·         [3]  DUYGU ALTIN TELLİOĞLU, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/durbas-refik

·         [4] Dr Aslan Tekin, Edebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ank. 2005, shf, 178

·         [5]  Tuğrul Asi Balkar, REFİK DURBAŞ ,  https://www.siir.gen.tr/siir/r/refik_durbas/

·         [6] ttp://tr.wikipedia.org/wiki/Refik_Durba%C5%9F

·         [7]  DUYGU ALTIN TELLİOĞLU, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/durbas-refik