Yaban Romanı Hakkında Yakup Kadri Karaosmanoğlu

YABAN ROMANI HAKKINDA GENEL BİLGİLER
 

Roman Kurtuluş Savaşı döneminde, Eskişehir’in Porsuk Çayı’na yakın bir köyünde yaşayan ahaliyle buraya sonradan gelmiş İstanbullu bir yaban’ın çatışmaları üzerine kurgulanmıştır.

Yazar,  bu romanını Kurtuluş Savaşı günlerinde ve Sakarya Savaşı sonrasında bulduğu bir anı defterine dayandırır.  Bu defter taşlar altında, ortasından yırtılmış, kenarları yanmış bir şekilde bulunmuş, Birinci Dünya Savaşı‘nda kolunu kaybeden Ahmet Celâl’ in hatıralarını anlatan bu defter romanın kurgusunu oluşturmuştur. Ahmet Celâl, İstanbul’ un işgal edilmesinden sonra hizmet eri Mehmet Ali’ nin Porsuk Çayı yöresindeki köyüne gelmiş; hatıralarından savaş boyu bu köyde yaşadığı olayları kurduğu ilişkileri defterine yazmıştır.

Yakup Kadri,  bu romanı millî mücadele yıllarından yeni çıkan halkı   bilinçlendirmek amacıyla kaleme almış,  Türkl halkı ve aydınları arasındaki uçurumu, halk ve aydın arasındaki iletişim kopukluğu ile nedenlerini ortaya koymaya gayret etmiştir. Halk ve aydınlar arasındaki kültürel ve düşünsel anlamda oluşan uçurumlar “  Ahmet Celâl’in şahsında simgeleşerek bütün bir Türk milletinin içine düştüğü çıkmazı gösterecek “ [1]şekilde ele alınmıştır. 

Yakup Kadri, romandaki görüşlerini gerek Kurtuluş Savaşı zamanında Anadolu’yu gezerken gerekse Porsuk Çayı kenarındaki bir köyde geçirdiği, kendi deyimiyle, 4-4.5 aylık bir “kabusun” gözlemlerinden ortaya çıkarmıştır.  Türk aydını ile Anadolu halkı arasındaki ayrılığı okuyucunun daha iyi anlamasını ve Ahmet Celal’in çaresizliğini anlatmak istemiştir.  Arka planda ise Kurtuluş Savaşı sonrasında ülkenin içinde bulunduğu koşulların genel bir tablosunu da ortaya koymuş,  Sakarya Savaşı sonrasındaki ülkenin manzarasını anlatmak istemiştir.[2]

Ahmet Celal, bir paşa çocuğu ve bir subay, Birinci Dünya Savaşı’nda kolunu kaybetmiş bir gazidir. İstanbul işgal edildikten sonra kendi askeri Mehmet Ali’nin teklifini kabul ederek İstanbul'daki varlığını satmış ve Mehmet Ali’nin köyüne yerleşmiştir. Romanın bundan sonrası tamamen İstanbul’da yetişmiş bir Türk aydınının Anadolu halkını keşfettikçe içine düştüğü boşluk ve belki bir anlamda da gerçeği buluşunun sorgulanması ve tahlilidir.

Roman  teknik olarak bir ani kitabından yola çıkılarak ve bu kitaptan alıntılar yapılarak yazılmış  kurgusal bir özellik gösterir.  Roman  realist bir anlayışla yazılmış, sosyal bir romandır. Romanın sosyal muhiti, İstanbullu aydın ve yetişme tarzı ile  Porsuk çayı yakınlarındaki köylülerdir. Bu iki sosyal kesit  bir arada yaşamaya kalkışınca aralarındaki eğitim, kültür, düşünce ve hayata  bakış  açıları arasındaki çelişkiler çatışmaya dönüşmüş roman da iki farklı dünyanın çatışmasını  Porsuk çayı yakınlarındaki bir köy mekânında bizlere aktarmıştır.

Romandaki olayların geçtiği zaman  kronolojik olarak Çanakkale Zaferi,1.İnönü,2.İnönü , Sakarya  Zaferi ve sonrasındaki yıllardır.

Roman ilk defa 1932 yılında Yakup Kadri’nin de yazarları arasında bulunduğu Kadro Dergisi’nde yayımlanmıştır.  [3]O tarihten bu tarafa kırktan fazla baskı yapmış,  Türk edebiyatında en çok okunan ve satış yapan romanlardan biri olmuş,  Yakup Kadri’nin de en sevilen ve takdir gören romanlarından biri olarak kabul edilmiştir.

Bir hatıra defteri şeklinde yazılmış romandaki anlatıcı birinci tekil şahıs yani “ben “ anlatıcısıdır. Roman, bu anlatım tekniği, I. Tekil anlatıcı ile Ahmet Celal’in ağzından nakledilmiş olur.

Yazar bu romanda bazı eleştirmenler tarafından köylüye tepeden bakmak, köylüyü küçümsemek hatta köylüleri aşağılamakla da itham edilmiştir.

Roman 1942 yılında Cumhuriyet Halk Partisinin yarışmasında ikinci olmuş, ilk yayınlandığı günden bu güne kadar pek çok baskı görmüştür. Yaban adlı roman MEB lığının okullara, öğrencilere ve öğretmenlere tavsiye ettiği okunması gereken Yüz Temel Eser Listesine de alınmıştır.[4]

Yaban   filme de uyarlanmış, Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun romanından uyarlama  olan bu film 1996 da gösterime girmiştir.

Kitabın Konusu 

Romanda, Milli Mücadele Döneminde köylü ile aydın arasındaki kopukluk ve farklar anlatılmaktadır. Ana karakter olan savaş gazisi Ahmet Celâl, bir aydın olarak, Anadolu'nun unutulmuşluğuna isyan ederek bütün aydınlara kızmakta,  aynı zamanda köylülerin  cahilliği ve duyarsızlığı ile de savaşarak yaşamak zorundadır.

Yaban, bir Türk aydının huzur bulmak için geldiği Anadolu köyünde yaşandığı çatışmaları, Anadolu insanlarıyla  İstanbul’da yetişen aydınların  arasındaki farkları, benimsedikleri değerler , düşünme ve davranma biçimleri açısından aralarında oluşan uçurumları ve farkları ortaya koymaktadır.

Ahmet Celâl, İstanbul’da yetişmiş, savaşta sakat kalmış,  Porsuk yakınlarında bir köyde yaşamaya başlamış bir Türk aydınıdır.  Ama  yaşadığı köydeki insanların cehaleti, aymazlığı, aralarındaki kültür ve  hayat anlayışlarından kaynaklanan  çelişkiler yüzünden köylüler ile çatışmaya başlamıştır. Ahmet Celâl  içine düştüğü bu durumdan kurtulmak için çabaladıkça “yaban” olmaya başlar.   Köylüler arasında kalarak “yaban” olmaktan kurtulmak  isteyen Ahmet Celal  kahraman olarak geldiği bu köyden yabanlaşarak ayrılır.  

İLGİLİ LİNKLER

 Yakup Kadri Hayatı Edebi Yönü Eserleri

Ankara Romanı Hakkında Konu Özet İnceleme Yakup Kadri

Yaban Romanı Hakkında ve Özeti : Yakup Kadri

Hüküm Gecesi Hakkında Konusu Özeti Yakup Kadri.

KİRALIK KONAK ÖZETİ VE HAKKINDA ( Yakup Kadri)

Sodom ve Gomore Hakkında Konusu Özeti , Yakup Kadri

Hep O Şarkı Roman Özeti Yakup Kadri

Nur Baba Romanı Özeti Yakup Kadri

 BİR SÜRGÜN  (1937 i Panorama  (2 cilt, 1953)  Hep O Şarkı  (1956)

[1] Veysel Şahin, ROMAN TEKNİĞİ BAKIMINDAN YABAN, https://turkoloji.cu.edu.tr/YE

[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/yaban-romani-hakkinda-ve-ozeti-yakup-kadri/80116

[3] TUĞBA KISACIK, YAKUP KADRİ’NİN YABAN ROMANININ YAPI VE TEMA İNCELEMESİ, YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ YENİ TÜRK EDEBİYATI ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ, LEFKOŞA 2015

[4] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/haldun-taner-hikayelerinden-secmeler-yuz-temel-eser/8050