Bostan Çelebi Süleyman Name
RESİM ALINTI : TDİA , Bostan Çelebi’nin Gazavât-ı Sultan Süleyman (Süleymannâme) ilk ve son sayfaları (Süleymaniye Ktp., Ayasofya, nr. 3317)
Bostan Çelebi Süleymannâme
Bostan Çelebi’nin kaleme aldığı bu eser en önemli Süleymannamelerden birisidir. Bu eser önce Ferdi adlı bir müellifin yazdığı bir eser olarak bilinmiş kimi tarihçiler ise Ferdi’nin Kanuni’nin Konya Ereğlisi’nde boğdurduğu Şahzade Mustafa olduğunu iddia etmişlerdir. Hammer ve Karabecek Ferdi’nin Kanûnî Sultan Süleyman ’In 1515 te doğan ve Konya Ereğlisi’nde 1553 te boğdurulan şehzade Mustafa’nın mahlası olduğunu iddia etmişlerdir.
Bu yanlış hükümler Hüseyin Yurdaydın tarafından düzeltilmiş bu eserin Ferdi veya Şahzade Mustafa ’ya ait olmadığı ve Bostan Çelebi tarafından yazıldığı tespit edilmiştir. [1]
Bostan Çelebinin yazdığı Süleymanname, Kanuni Sultan Süleyman devrinin ilk yirmi iki yılını kaleme almıştır. (1520-1542) Bu eser bu dönem hakkında yazılmış en önemli kaynaklardan biridir. Eser tarihçiler tarafından bu devre ait en önemli kaynak eser olarak kabul edilmektedir. Eser verdiği bilgilerin orijinal olması ile dikkat çeker. Bu eser, Kanuni Sultan Süleyman Muhibbi döneminin ilk elden kaynaklarını oluşturan belli başlı Süleymannameler içindeki en önemli eserlerden biridir.
Bostan Çelebi 1498 de Tire’de doğmuş, kuranı ezberlemiş, devrin âlimlerinden ders almış, Kanuni’nin hocası Hayreddin Efendi’ye intisap etmiş ve 1526 da ondan icazet almış, Bursa ve Edirne ve İstanbul kadısı olarak görev yapmış, 1547 de de Anadolu ve Rumeli kazaskerliğine tayin edilmiştir. 1570’te vefat edip, Edirnekapı dışındaki Emîr Buhârî Tekkesi civarına defnedilmiş olan bir âlim ve devlet adamıdır. [2]
Eserin “dört ayrı telif safhası vardır ve nüshaların hiçbirinde telif tarihi yazılmamıştır. Nüshaların muhtevasından ve diğer ipuçlarından ilk telifin 1524’te, ikincisinin 1537 de, üçüncüsünün 1541 de ve son telifin 1547 de yapıldığı anlaşılmaktadır. “ [3]
Bostan Çelebi bu eserini bir vak’anüvis gibi yazmış, esrini değişik zamanlarda tekrar ele alarak eserine yeni ilaveler yapmıştır. [4]Bu yüzden eserin farklı tarihlerde yapılmış telifleri vardır. Bu eserin konularının orijinal olması yanı sıra, “ 1520-1542 yılları arası olaylarının kronolojik tespitinde ihmal edilmemesi gereken bir eser” olarak dikkat çeker.
Eser oldukça iyi bir eğitim görmüş olan Bostan Çelebi’nin aldığı eğitime yakışacak şekilde Edebi bir üslûpla kaleme alınmıştır. Eser özgün içeriği ile çağdaş tarih eserlerini tamamlayıcı bir niteliktedir. Bostan Çelebi’nin Kanuni’nin hocası Hayreddin Efendi’ye intisap etmiş olması, İstanbul’da kadılık yapması onun saray ve devlet adamları ile ilgili pek çok şey öğrenmesine vesile olmuştur. Bostan Çelebi sarayla devriyle, devlet adamlarıyla ve çağındaki tarihi olaylarla oldukça yakından irtibatlı olabilmiş, bu sayede eserinde ele aldığı olayları geniş ve teferruatlı olarak işleyebilmiştir. Bu bakımdan Bostan Çelebi’nin bu tarih eseri çağdaşlarına göre ayrıntılı, özgün detaylı ve değerlidir. Olayları çağdaş kaynaklara göre oldukça geniş bir şekilde ele almayı başarmıştır.
ESERİN NÜSHALARI
Eserin bilinen nüshaları üç tanesi yurt içinde birisi ise yurtdışında Torino kütüphanesindedir. Süleymaniye (Ayasofya, nr. 3317), Topkapı Sarayı Müzesi (Revan, nr. 1283), Türk Tarih Kurumu (nr. 18), Viyana Millî (nr. 998, 999) ve Torino Millî (nr. 103) kütüphanelerindedir. Bunların içinde muhtevası en geniş olanı Viyana nüshasıdır (nr. 998). [5]( Bu konuda ayrıntılı bilgiler için bakz: Nezihi Aykut , Bostan Çelebi, TDV. İA, c.6, shf sayfa: 308)
Sitemizdeki Tevarihler Gazanameler Gazavatnameler Zafername ve Selimnameler
KAYNAKÇA
[1] YURDAYDIN, Hüseyin Gazi (1955). Bostan’ın Süleymannâmesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
[2] Nezihi Aykut , Bostan Çelebi, TDV. İA, c.6, shf sayfa: 308
[3] Abdurrahman Sağırlı, SÜLEYMANNÂME , TDV İA. cilt: 38; sayfa: 125
[4] Nezihi Aykut , Bostan Çelebi, TDV. İA, c.6, shf sayfa: 308
[5] Abdurrahman Sağırlı, SÜLEYMANNÂME , TDV İA. cilt: 38; sayfa: 125
