Cemiyet sözcüğü Arapça kökenlidir. Arapça  camˁ جمع  toplamak anlamındaki ( cmˁ m) kökünden gelir dolayısı ile cami, cem etmek, camaˁa  “ جمع  " topladı, [1] cemî – جمیع, cemeat,; toplanmış, hepsi; cemiyet;  ahali, halk kelimeleri ile aynı  kökten gelirler.

Cem kelimesinin sözlüklerdeki anlamları: toplamak,  toparlamak,  toplanma, birikme, bir araya gelme  bir araya getirmek şekillerindedir. [2]Sözcük bu anlamları ile dilimize cem etmek şeklinde ifadesini bulmuştur.  Cemiyet sözcüğü ise Türkçe sözlüklerde: Topluluk, toplum, dernek, bir olayı veya kişiyi kutlama amacıyla bir araya gelen topluluk, düğün anlamlarında kullanılır.

EDEBİYATTA CEMİYET SANATI

Cemiyet kelimesi edebiyatta  söz sanatları ile ilgili olarak kullanılan bir terimdir. Bir ölçüde Cem Sanatına da benzemektedir.  Eskiler cem sanatını “ birkaç şeyi bir hüküm altında toplamak sanatı “ [3]olarak tarif etmişlerdir.   ( BKZ Cem' Nedir Cem' Edebi Sanatı )

Cemiyet sanatını ise  Tahir’ül Mevlevi  şu şekilde tarif eder”  Gerek münasip gerek mukabil manaları ifade den kelimelerin bir arada zikredilmesi “[4] Bu tariften hareketle  cemiyet sanatını  birbirine uygun veya zıt anlamlı kelimeleri  yani  tenasübü ve tezat sanatını bir arada kullanmak,  bir çok tezatlı ve tenasüplü sözcükleri  bir arada zikretmek olarak tarif edebiliriz.

Bir tâiri kudsiyi uçurdum yuvasından
Bir lâne-i sevdâyı tebâh eyledin ey mevt
Bi tûde türâba çevirip cism-i lâtîfin
Bir haclegâh-ı siyeh eyledin ey mevt

Bir mezar kitabesinden alınan  bu dörtlükte uçurmak, gömmek, toprak etmek, ev ,mezar gibi bir birleri ile tenasüplü pek çok  sözcük bir arada zikredilmiştir.

Kimisi mest-i gamla beka – cûy-ı vücûd
Kimi hestî-i elemle taleb efzâ-i âdem      Akif Paşa

Akif Paşa’nın bu beytinde ise nistî , hestî, beka – cûy-ı vücûd, taleb efzâ-i âdem    gibi bir çok tezatlı sözcük vardır.

Bu örneklerden de hareketle  bir beyit veya dörtlük içinde üç veya dörtten de fazla tenasüplü veya tezatlı sözcüğü bir arada kullanmaya Cemiyet Sanatı denir diye de tarif edebiliriz.


İLGİLİ BAŞLIKLARIMIZ VE LİNKLERİ

• Mekniyye Nerdir ( istiare-i mekniye ) Kapalı İstiare
• Mekni- anh ve Mekni -bih Nedir
• Kinaye Nedir Örneklerle Kinaye Söz Sanatı
• Kinaye Örnekleri Açıklamaları ve Tanımlarıyla
• MECAZLA İLGİLİ SÖZ SANATLARI
• Türk Edebiyatı ve Şiirinde Söz Sanatları Y
• Divan Şiirinde Yergi Amaçlı Söz Sanatları Prof.Dr. Mine Mengi)
• Erkan-ı İstiare ve Erkan ı Teşbih Nedir.
• İstiare Söz Sanatı Nedir ( Türleri ve Örnekleri )
• İntâk Nedir ve İntak Sanatı
• İhâm Sanatı Tanım ve Örnekler
• Açıklamaları ile Muhteşem Hüsnü Talil Örnekleri
• Hüsn-i Ta'lîl Sanatı Nedir Hüsnü Talil
• İrâd-ı ve İrsal-ı Mesel Söz Sanatı Örnekleri ( İzahlarıyla)
• Cemiyet Nedir. Cemiyet Söz Sanatı
• İltifât Nedir ve İltifat Söz Sanatı
• Kasr Söz Sanatı Nedir ve Örnekleri
• Kat’ Söz Sanatı Nedir
   Muad Nedir ve İade Söz Sanatı
• Lüzûm mâ lâ yelzem ( Söz Sanatı)

 KAYNAKÇA

• [1] https://www.etimolojiturkce.com/kelime/cem
• [2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/edebiyat-terimleri-mazmunlar/cem-nedir-cem-edebi-sanati/4947
• [3] Tahir’ül Mevlevi, Edebiyat Lügati, Enderun, 1973, s. 29
• [4] Tahir ‘ül Mevlevi, Edebiyat Lüğati , Enderun , İstanbul, 1973 shf 30