Dramaturji Nedir Tüm Yönleriyle Dramaturg
Dramaturji ve Dramaturg Nedir Özellikleri İşlevleri
Yunanca: dráma: eylem, oyun, trajedi
Yunanca: dráō : eylemek, icra etmek
Fransızca: drame: tiyatro oyunu
Dramaturji sahne eserlerini yazma, kurmaca olay metinlerini drama haline getirme aşamasında sanat yönetmenliği yapma sanatına denir.
Başka bir deyişle bir dramatik kompozisyonun, roman öykü veya novellanın sahnelenecek hale getirene kadar gözden geçirmek, sahnede sunulacak hale uyarlanması işlemine denir.
Dramaturji kelimesinin kökeni dramadan gelir. Dramaturgi, dram kelimesinden dram yazarlığı anlamına gelecek şekilde türemiş bir terimdir.
Drama oyun yazarlarına dramatiste veya dramaturg denir. Dramaturg kurmaca bir eseri konuyu dram haline getiren kişidir. Dramaturg ile öykü, oyun veya roman yazarlığını bir birleri ile karıştırmamak gerekir. Yazar olmayan bir kurmaca bir vakayı zihninde tasarlayarak oluşturan kişidir. Dramaturg ise önceden yazılmış veya kurgulanmış bir eseri mevcut esere bağımlı kalarak teknik yönlerden sahnelemeye hazır hale getiren kişi olmaktadır. Tanımlardan da görüldüğü gibi dramaturji, kurmaca bir olay yazısının ( roman, novella, hikâye ) dramatize edilerek metnin sahnede canlandırılabilecek hale getirilmesi işidir. Bir dramaturg sahnede canlandırabilecek bir eseri dram haline getirip sahneye koyabilir. Veya metnin yazarı ile dramaturg birlikte çalışarak eseri sahnede canlandırabilecek hale getirebilir. Yahut da yazarlar “dramaturg “ denen sahne uzmanları ile çalışarak kurmacalarını dram halinde yeniden yazabilir.
Dramatisteteler bir drama oluştururken yazı ile dramaturjiyi birleştirir. “ Dramaturji işinin ilk aşaması, sahnelenecek metnin seçimi, metni tanıma ve metni analiz etme, metni yorumlama evresidir. Bu aşamadan sonra oyuncuların provaları, kostüm ve dekor hazırlıkları bu sürecin sonraki aşamaları ve parçası olmaktadır.
Dramaturji roman veya geniş bir sahnede canlandırabilecek hale getiren, bir metni teknik yönlerden diyaloglar, jestler, mimikler ile birlikte sahne gösterimi haline getirebilecek teknik aşamaları yapabilen kişidir. Bu nedenle dramaturgluk işi yazarlıktan farklı bir özellik taşır. Dramatisteler ele alınan bir kurmaca kurguyu sahnede oynanabilecek bir forma sokabilecek drama tekniklerinin birikimine sahip olan kişilerdir. Dramatiste yazarları olayları sahnede canlandırabilecek hale getiren, konuşmaları, davranışları, oyunu oyuncuların özelliklerine göre düzenleme işlerini, yapan, dekor, ışık vb açılarından öyküyü sahnelemeye uygun hale getiren, kısa öyküyü sahnelenebilir şekle sokan kişilerdir. Darmaturjiler, bir öyküyü dram haline getirirlerken seçilen metnin ana fikrini, tali düşüncelerini, yazarın fikri veya mecazi olarak yaptığı göndermeleri inceler. Eseri yazıldığı dönemin, sosyal çevrenin, ilettiği mesajların, karakterlerin ve mekânların ilişkileri açılarından irdeler.
Dramaturg ele aldığı metni özellikle sahnede canlandırılabilecek şekle uyarlayan, eserde anlatılan her şeyi konuşmalara sığdırmak zorunda olduğu için diyaloglara yoğunlaşan her konuşmayı tek tek en etkili hale getirmeye çalışan kimselerdir. “Dramaturg esere veya performansa bir yapı verir. Gerçek yazıdan daha çok, bir dramaturgun işi çoğunlukla tasarlama olarak tanımlanabilir.”
Dramaturjilerin diğer bir çalışma alanı ise kimi oyunları günün şartlarına uyarlamaktır. Bu yönleri ile roman ve öykü gibi kurmaca eserleri sahnede dramatize edilebilecek hale getirmek de onların görevidir. Dramaturg, oynanacak olan oyunun metnini, edebiyat ya da diyalog yönünden değil, sahnede oynanması bakımından, onun için elverişli olup olmadığına karar veren ve oyunu bu açıdan yönlendiren kişidir.
İyi bir dramaturg aynı zamanda güçlü bir yazar olmak zorundadır. Ele aldığı metni çözümleyecek bir bilgi birikimine, irdeleyici ve ayırt edici bir zekâya da sahip olması gerekir. Yeni fikirlere açık olmayan, yaratıcı yönü zayıf kalan, dar kapsamlı düşünen, çok yönlü olamayan bir dramaturg, sahneye uyarlamaya kalktığı eseri anlayıp idrak edemeyeceğinden büyük ihtimalle başarısız olacak hatta ele aldığı metni yolundan saptırtacaktır. Kısaca bir dramaturgun teknik yönlerden kendisini iyi eğitmesi yetmeyecektir. Bir dramaturg tüm bunların yanı sıra ekonomi, siyaset, felsefe, tarih gibi daha birçok konuda da bilgi sahibi olması gerekmektedir.
Dramaturglar çalıştıkları tiyatroya oyunlar sunmak, oyunların yarışmalara, turnelere vb katılmasını sağlamak gibi görevleri de vardır. Bir dramaturg aynı zamanda tiyatro metni ve oyun yazarıdır. Bir Dramaturglar dergilerde vb tiyatro eleştirmeni, metin yazarı veya editör olabilir.
Kuramsal dramaturji: drama yapıtlarının oyunların iç yasalarını, ana kurallarını, oyun yapısı ilkelerini ortaya koyan drama sanatı bilgisidir.
Uygulamalı dramaturji; bir oyunun dramaturg ile yönetmenin işbirliği içinde sahnelenmesi ve sahneleme sürecinin yöntemsel çalışmasıdır.
Dramaturji ile ilgili ilk kapsamlı çalışmayı Aristotles vermiş, (Poetica milattan önce 350 ) dramalı şiirin bir alt dalı olarak gören Aristoteles zamanındaki dramları ve kaidelerini inceleyerek, oyunların seyirci üzerinde uyandırdığı etkiler üzerinde analizler yaparak dramturgların nelere önem vermesi gerektiğini, dram yazarlığı tekniklerini vb ortaya koymuştur. Aristoteles’in ortaya koyduğu temel nitelikler basitleştirilmiş olarak çağımızda da kullanılmaktadır.
İLGİLİ LİNKLERİMİZ
Dramatize Etmek ve Dramaturg Nedir.
DRAMATİK ÖRGÜ VAKA DÜZENİ NEDİR
TiyatroTragedyalardan Dramlara Kadar Tarihi
Dram Nedir Tarihçe Özellikleri Temsilcileri
Tragedya Trajedi Nedir ve Özellikleri
TiyatroTragedyalardan Dramlara Kadar Tarihi
İnceleme Tetkik Tahlil Yazıları Roman Şiir Tiyatro İnceleme Planı
