Kemal Ümmi Divanı ve Diğer Eserleri

 KEMAL ÜMMİ DİVANI 
 

Kemal Ümmi’ye ait altı eser ele geçmiştir. Bunlardan en önemlisi divanıdır. Kemal Ümmî’nin Divan’ında iki bin üç yüz beyitten fazla şiiri vardır. Münâcaat, naat, kaside, gazel, mesnevî ve ilâhîlerden meydana gelen divanının, İstanbul ve Anadolu kütüphanelerinde pek çok nüshası bulunmaktadır.[1]

Bugüne kadar yapılmış çeşitli araştırmalardan anlaşıldığına göre Kemal Ümmî’nin Divan’ına ait elli bir değişik yazma belirlenmiştir.[2] Ancak bu metinlerin pek çoğu belirsiz, çok sonraki yüzyıllarda yazılmış, ya da eksik metinlerdir.

Eldeki ikinci metni ise  Bilal Aktan bulmuş ve üzerinde çalışmıştır. [3]  Kemal Ümmi'nin divanında gazel, kaside ve rubai gibi divanlarda bulunan nazım şekillerinin yerine naat ve münacat gibi dini içerikli nazım şekillerine de rastlanılmaktadır.[4] Şiirlerinde dini, ahlaki öğütlerde bulunmayı nasihatler ilave etmeyi seven bir şairdir. Eserlerinin halka hitap etmesini amaçlamış olduğundan şiirlerinde Yunus Emre'nin şiirlerine benzer niteliklere uygun sade, açık bir dil kullanmaya çalışmıştır. Bu bakımdan Kemal Ümmi'nin şiirleri oldukça anlaşılır bir dille yazılmıştır. Sade dille yazdığı bu kelimelerin içinde çok sayıda arkaik eski kelimelere de rastlamak mümkündür. [5] Divanının bazı bölümlerinde Yunus Emre 'yi aratmayacak şekilde sade ve anlaşılır bir Türkçe kullanmasını bilmiştir. ( BKZ Kemal Ümmi Hayatı Eserleri Menkıbeleri )

Divanı ve diğer eserlerindeki şiirlerine bakıldığında Kemal Ümmi’nin Yunus Emre’nin takipçisi bir şair olduğu anlaşılır. Kemal Ümmi kendisinden sonra bazı şairlerin yetişmesini de sağlayan bir mutasavvıftır

KIRK ARMAĞAN MESNEVİSİ

Divanında bulunan 200 beyit civarında " Kırk Armağan " adlı mesnevisi vardır. Kırk armağan, tasavvufi, alegorik ( sembolik) bir eserdir. Bu eserinin yani mesnevisinin Peygamberin öğütlerini içeren 40 hadis olduğu da söylenebilir. Kırk Armağan didaktik muhtevalı bir eserdir.

Şiirlerinde Sünnî akidenin dışına çıkma­yan Kemal Ümmî’nin manzumelerini iki grupta toplamak mümkündür. Birinci grupta tevhit, münacat ve na’tlar, ikinci grupta ise nutuk tarzı dinî ve tasavvufî telkinlerde bulunan şiirler yer alır. İkinci gruptaki şiirlerde temel düşünce mutlak yaratıcıya kavuşmaktır. Bunun yolu olarak da “ölümden önce ölmek” prensibi gösterilir. [6]

Hikâye-i Hazîre-i Kuds:

Cennetteki bir makamın bir hadiste bildirilen tasvirinin nazma çekilmiş hâlinden ibaret olan 139 beyitlik didaktik muhtevalı bir eseridir.

Ahlâk Risalesi:

İran hükümdarlarından Nusurevan’ın musahiplerinden olan Büzürcümihr’in hükümdara yönelik söylediği nasihatnamesinin Türkçe tercümesidir.

Risâle-i Îmân: Namaza ilişkin küçük bir mensur risaledir.

Vefat manzumesi: 

Mutlak ölüm gerçeğini, ölüm olgusunu isleyen 90 beyitlik bir eserdir.

·         Ne kim hakdan gelür el-hükmü lillâh

·         Bakın iy cân ü dil gözün açanlar

·         “Her kim cihâna geldi peşîmân olur gider

·         Kişi bundan daħı artuķ ne aza

·         Münacatından;

·         BAHARİYE’SİDEN

·         Divanından Seçme Beyitler ve Dörtlükler

·         Münâcât

·         Der-Medh-i Eyyâm-ı Bahârât

·         Kimün ki gönli vü cânı cihânda câha düşer

·         İşidür bilür şu kim her yalunuzlar işidür

·         Tuyug Dünye tâdı âhiretde acıdur

 Kemal Ümmi Hayatı Eserleri Menkıbeleri

Kemal Ümmi Divanı ve Diğer Eserleri

KAYNAKÇA

[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/kemal-ummi-hayati-eserleri-menkibeleri/74999

[2] Bila Aktan , Kemal Ümmi Divanının Makalat Aslı yazması ve Dil Özellikleri, Türkiyat Araştırmaları dergisi, s. 99

[3] NEJAT ZAMAN, ÜMMİ KEMAL HZ. (NİĞDE),magfiyetocagi.blogspot.com/2010/03/ummi-kemal-

[4] Bila Aktan , Kemal Ümmi Divanının Makalat Aslı yazması ve Dil Özellikleri, Türkiyat Araştırmaları dergisi, s. 99

[5] Agâh Sırrı Levend, Türk Edebiyatı Tarihi, s. 361

[6] Prof. Dr. Mine Mengi, Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Akçağ Basımevi, Ankara, 1977, shf, 127-12