Kenz-i Mahfi Nedir Tasavvufta Gizli Hazine

03.03.2018

Kenz-i Mahfi Gizli Hazine

Osmanlıca yazılışı: - mahfî : مخفی

Osmanlıca yazılışı كنز - Kenz

Osmanlıca yazılışı مخفی كنز

Kenz-i Mahfi – ibaresinin Türkçe anlamı “Gizli Hazine” manasına gelmektedir. Bu tabirin anlamca açılımı ise eski sözlüklerde “Gaybde saklı bulunan ahadiyet hüviyeti olup gizli olanların en gizlisidir” şeklinde ifade bulmaktadır. Dolayısı ile sözcük gerçek manadaki define, hazine yerine; Kenz-i Mahfi

Mecazi bir manada da kullanılır.

Tasavvufi inançlar göre ezelde sadece “Allah” vardı. Âlem yaratılmadan önce kenz-i mahfi – gizli bir hazine – iken bilinir olmayı istedi. Böylece kendi hüsnünü tecelli etmek için zamanı, mekânı ve içindeki her şeyi ile bu âlemi yarattı.

Yaradan insanı ve diğer mahlûkatı yarattıktan sonra bezm-i elest “kalu bela” anında ruhlara “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” diye sordu. Ruhlar da “ Evet sen bizim Rabbimizsin” diye ikrar ederek Yaratanın hitabının güzelliği karşısında ilk aşk şerbetini içmişti.

Kenz-i Mahfi (gizli hazine) âlemlerin tecellisi ortaya çıkmadan önceki hal olarak bilinmiştir. Bu durum bir hadisi kutsi de şu şekilde yer almıştır ” Ben gizli bir hazîne idim, bilinmek istedim, bundan dolayıdır ki halkı yarattım, yokken var ettim."

Bu hadîs Arapçada "Küntü kenzen mahfiyyen.." diye başladığından bu hadisten bahseden şairler , bu hadise telmih için "Küntü kenz" veya "Kenz-i mahfî" ibarelerini kullanmışlardır.

Hadîs uleması "Küntü kenzen mahfiyyen.." ibaresi ile başlayan bu hadisin sahih – gerçek hadis olmadığı ileri sürmüş ama tasavvufçular kendi düşüncelerine dayanak olması ve düşüncelerini ifade etmesinden dolayı bu hadîse çok değer vermişler ve gerçek hadis olarak kabul etmişlerdir.

"Ketm-i adem" ve "Âlem-i kitman" ibareleri de divan şiirinde de karşımıza çıkar. Bu ibareler Kenz-i Mahfî'den kinâye sözlerdir.

Kendini bildirmek için "Kenz-i Mahfî" etdi zuhûr
Etmedi var hazret-i Hak cinn ile insanı abes     Zâtı

Kenz-i ‘aşkuñ dilde genc-i Husrevânîdür bana
Mâye-i nakd-i hayât-ı kâm-rânîdür bana            BEYÂNÎ - Enfî Ahmed Efendi

"Küntü kenz" remzinin olduk âgâhı
Ayne'l-yakîn gördük Cemâlullâh'ı  Harâbi

Kenz-i mahfidir vücudun, etti Hakk ondan zuhur
Cümle eşyaya tecelli kıldı ondan ism-i nur.            Lâ Edri

Kevn ü mekândan geçenin
Menzili ‘arşu’llâh olu
Yokluk meyinden içenin
Varlığı kenzu’llâh olur       Ümmi Sinan

Âşıkların kalbi kenz-i Rahmandır
Kalb-i âşık evvel sani değildir
Bu sim anlayan ehl-i irfandır
Bilmeyen ma'rifetkânı değildir       Seyrani ( Everekli )