Sasani kralı Tohmares 

Kisra Nedir İran Hükümdarları Kumaş ve Diğer Kisralar

Osmanlıca yazılışı kisra :  كسری

Kisra sözcüğü Acem Hükümdarı manasına gelecek şekilde I. HÜSREV NUŞİREVAN NÛŞİREVÂN-I ADİL ‘ den sonraki Sasani hükümdarlarının adı veya lakabı olarak kullanılan bir tabirdir.

Kisra sözcüğünün Acem Hükümdarı Keyhüsrev ‘in adının Süryanice söyleniş şeklinden bozulma bir sözcük olduğu görüşü oldukça yaygındır.   “ Sâsânî kral isimlerinden Hüsrev’in Süryânîce’de aldığı Kesrô (Kôsrô) şeklinden Araplaştırılmış ve “Sâsânî hükümdarı” manasında cins ismi / unvan olarak kullanılmıştır.”  [1]

Bu görüşe uygun olarak Kisra sözcüğü sözlüklerde şu şekilde açıklanır : “ Hüsrev’den muarreb veya galat olan bu isim Sa'sâniler sülâlesinden olan Eski İran padişahlarına ve bilhassa Nevşirvan'den son rakilere verilmiş olup, Rum imparatorlarına Kayser, Çin hükümdarlarına Fağfur ve Hakan denildiği gibi, bunlara da Kisra denilirdi.”[2]

Kisra : ( ekâsire) : eski İran hükümdarlarından Nûşirevân-ı Adil'in lâkabı olup, kendisinden sonra gelenler de bu lâkapla anılmışlardır.[3]

Ekâsire-i Acem: Acem hükümdarları.

Sözlük açıklamalarından da anlaşılacağı gibi Kisra sözcüğü kelime anlamı olarak Acem Hükümdarı manasına gelmektedir. İlk İran Hükümdarlarından biri olan Keyhüsrev- Kiros, ( Büyük Kiros ) adının Süryanice söyleniş şekli olan Kisra lakabı da ilk kez Enûşirvân, Enüşervân, Nûşîrevân, Nûşervân (Nûşirevân-ı Âdil ) olarak tanınan II. Hüsrev için kullanılmıştır. [4]

İran tarihinde adı "Hüsrev" olan birkaç hükümdar olduğu gibi Divan şiirinde de bahsi gecen birkaç tane İran hükümdarı Hüsrev vardır.  Bu Hüsrevler arasında en meşhur olanları "Nüşirevan-ı Adil" olarak bilinen   I. Hüsrev ‘dir.(Nûşirevân-ı Âdil - Enûşirvân) Diğer bir şehinşah ise  "Hüsrev-i perviz" olarak bilinen  II. Hüsrev'dir. II. Hüsrev, aynı zamanda Hüsrev- ü  Şirin mesnevilerinin de kahraman olan, 6. Yy. Sasani Hükümdarı Hürmüz’ün oğlu Hüsrev- i Perviz’dir. Nuşirevan-ı Adil olarak da bilinen I. Hüsrev, edebiyatta ve tarihte Medain’de yaptırmış olduğu meşhur sarayı ve sarayının önüne inşa ettirdiği Tâk-ı Kisrâ veya Eyvân-ı Kisrâ,  adı verilen üzerinde bir çanın bulunduğu ve Medain’de yaptırdığı büyük sarayı ve sarayının önündeki Tak’ı ile anılır. Tarihte ve edebiyatta Nuşirevan-ı Adil olarak anılmıştır. ( BKZ  I. Hüsrev Nûşirevân-ı Âdil - Enûşirvân )

Kisra sözcüğü ile kurulmuş birçok terkip bulunur. Buy terkiplerin çoğu Nuşirevan-ı Adil’in yaptırdığı saray, tak ve adalet zinciri ile alakalıdır. “âl-i kisrâ, arz-ı kisrâ, Medâin-i kisrâ, eyvân-ı kisrâ, tâk-ı kisrâ” 

Kisrevî, kisrî, kisrevânî sıfatları da “kisrâya ait veya onunla ilgili” anlamındadır. Bu sözcük Acem Şahlarının giyindiği türden kaliteli kumaş  [5] anlamındadır.

İLGİLİ LİNKLERİMİZ

• Tâk-i Kisra Hakkında Detaylar Divan Şiirinde Nuşirevan Adaleti
• Adalet Zinciri Tâk-ı Kisrâ Eyvân-ı Kisrâ ve Adalet
• Kisra Nedir İran Hükümdarları Kumaş ve Diğer Kisralar
• Kisrâ Nedir Sasani Kralları Şiirlerde Kisra
• Olmasaydı Tâk-ı Kisrâdan ferâğı lâlenün
• Tâk-ı kisrâyı sorarsan yüri var hum-hâneye
• I. Hüsrev Nuşirevan Nûşirevân-ı Adil Anûşirvân Kimdir
• Bahtek Kimdir ( Nuşirevan'ın Veziri )

KAYNAKÇA 

[1] CASİM AVCI, “KİSR”, https://islamansiklopedisi.org.tr/kisra

[2] https://www.luggat.com/kisra/1/1

[3] https://www.osmanice.com/osmanlica-15653-nedir-ne-demek.html

[4] Şahamettin Kuzucular, https://www.edebiyatvesanatakademisi.com//search?term=I.+H%c3%9cSREV+NU%c5%9e

[5] CASİM AVCI, “KİSR”, https://islamansiklopedisi.org.tr/kisra