04.05.2018
Bu lakap ve unvan tarihte ilk defa Sasanilerin en önemli hükümdarlarından biri olan 1. Hüsrev Nûşirevân-ı Âdil - Enûşirvân için kullanılmıştır. 1. Hüsrev Sasani devletini mali yönden toparlayan Mazdeizm’i ve Mezdekileri ortadan kaldıran, Romalıları hayli müşkül durumlarda bırakarak Antakya’ya kadar gelip şehri yağmalatan, Hüsrev’dir.[1]
I. Hüsrev ((D.531-ö. 579). Babası Kubad’ ın ölümünden sonra tahta geçmiş ( MS. 532), bir Türk prensesi ile de evlenmiş, adı Türkzâde olarak anılan oğlu Hürmüz de Türk asıllı bu prensesten dünyaya gelmiştir. [2] Enûşirvân (Nûşirevân adı ise Pehlevice’de “ölümsüz ruh” anlamına gelen ve Zerdüşt metinlerinde ölüler için övgü sıfatı olarak kullanılan enûşegrüvânı[3] veya “Anuşek-revân”[4]kelimesinden gelmiştir. ( BKZ I. Hüsrev Nûşirevân-ı Âdil - Enûşirvân )Enûşirvân (Nûşirevân-ı Âdil) Sasanilere altın çağını yaşatan büyük bir hükümdardır.
Sasanilerin bu ünlü hükümdarından sonra gelen İran Sasani hükümdarlarının I. Hüsrev’den sonra gelenlerine de Kisrâ denmiştir. ( BKZ I. Hüsrev Nûşirevân-ı Âdil - Enûşirvân )
Bu unvanın "büyük pâdişâh, padişâhlar pâdişâhı" anlamlarına gelen "Hüsrev" kelimesinin Arapçadaki söyleniş şekli olduğuna dair görüşler de vardır. ( BKZ II. Hüsrev Kimdir Edebiyatta Hüsrev-i Perviz-
Kisrâ kelimesi divan şiirinde özellikle padişahlara övgü amaçlı yazılmış kasidelerde karşımıza çıkmaktadır. Bu hükümdarlar özellikle kaside, mesnevi ve gazellerde adaletin, devlet, tac, adalet zinciri, güç, kudret, cömertlik, hoşgörü, Tak-ı Kisra'nın sahibi ve zenginliğin sembolü olarak gösterilir. Padişahların büyüklüğü ululuğu Kisrâ ile mukayese edilir. Kisrâ olarak anılan hükümdarlar övülen Osmanlı hükümdarına kıyasla zayıf ve güçsüz olarak gösterilir. Osmanlı Sultanlarının sarayları ile Kisraların sarayları da mukayese amaçlı kullanılır. Tâk-ı kisrâ ve a Eyvân-ı Kisrâ Nûşirevân’ın adâletle hükmettiği, adalet zincirli sarayıdır.
Kisrâ-yı hüsndür ki bugün kaşı tâkına
Zencîr-i müşg asar hâm-ı gîsûsı Kāsım’ın Ahmed Paşa
Sehâsı Hâtem'in tayy etdi nâmın yâd olunmaz hiç
Şükûh-ı devlet-i kisrâya el-hak kesr-i şâın verdi Fitnât
Olmasaydı Tâk-ı Kisrâdan ferâğı lâlenün
e-i sahrâlar olmazdı yatağı lâlenün Revani - Edirne - Şiirleri
Tâk-ı kisrâyı sorarsan yüri var hum-hâneye
Câm-ı Cem sırrını bilmek ister isen iç şarâb Revani - Edirne - Şiirleri
Şâh-ı kudsî-menkabet sultan-ı ulvî menzilet
Hân-ı kisrâ-ma'dalet kişver-sitân-ı Cem-vakâr Nâdirî
Ham-ı ebrûlarınla ey lebi Nûşin-revan zülfün
Nedir zencîrdir kim ol asılmış Tâk-ı Kisrâ’dan Tâcîzâde Câfer Çelebi,
Gûyâ ki Tâk-ı Kisrâ vü zencîr-i adldir
Müşkin saçınla ey lebi Nûşin-revan kaşın” (İpekten, s. 177) Karamanlı Nizâmî
İran Esatirleri İle İgili Konular ve Linklerimiz
2
4
Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın
Şerife Kendir
6 years ago
Sibel Çolak
6 years ago