Bu lakap ve unvan tarihte ilk defa Sasanilerin en önemli hükümdarlarından biri olan  1. Hüsrev Nûşirevân-ı Âdil - Enûşirvân için kullanılmıştır. 1. Hüsrev Sasani devletini mali yönden toparlayan Mazdeizm’i  ve Mezdekileri ortadan kaldıran, Romalıları hayli müşkül durumlarda bırakarak Antakya’ya kadar gelip şehri yağmalatan,  Hüsrev’dir.[1]

I. Hüsrev ((D.531-ö. 579). Babası Kubad’ ın ölümünden sonra tahta geçmiş ( MS. 532),  bir Türk prensesi ile de evlenmiş,   adı Türkzâde olarak anılan oğlu Hürmüz de  Türk asıllı bu prensesten dünyaya gelmiştir. [2]   Enûşirvân (Nûşirevân adı ise Pehlevice’de “ölümsüz ruh” anlamına gelen ve Zerdüşt metinlerinde ölüler için övgü sıfatı olarak kullanılan enûşegrüvânı[3]  veya  “Anuşek-revân”[4]kelimesinden gelmiştir.  ( BKZ  I. Hüsrev Nûşirevân-ı Âdil - Enûşirvân )Enûşirvân (Nûşirevân-ı Âdil) Sasanilere altın çağını yaşatan büyük bir hükümdardır.

Sasanilerin bu ünlü hükümdarından sonra gelen İran Sasani hükümdarlarının I. Hüsrev’den sonra gelenlerine de Kisrâ denmiştir. ( BKZ  I. Hüsrev Nûşirevân-ı Âdil - Enûşirvân )

Bu unvanın  "büyük pâdişâh, padişâhlar pâdişâhı" anlamlarına gelen "Hüsrev" kelimesinin Arapçadaki söyleniş şekli olduğuna dair görüşler de vardır. ( BKZ  II. Hüsrev Kimdir Edebiyatta Hüsrev-i Perviz-

Kisrâ kelimesi divan şiirinde özellikle padişahlara övgü amaçlı yazılmış kasidelerde karşımıza çıkmaktadır. Bu hükümdarlar özellikle kaside, mesnevi ve gazellerde adaletin, devlet, tac, adalet zinciri, güç, kudret, cömertlik, hoşgörü,  Tak-ı Kisra'nın sahibi  ve zenginliğin sembolü olarak gösterilir. Padişahların büyüklüğü ululuğu Kisrâ ile mukayese edilir. Kisrâ olarak anılan hükümdarlar övülen Osmanlı hükümdarına kıyasla zayıf ve güçsüz olarak gösterilir. Osmanlı Sultanlarının sarayları ile Kisraların sarayları da mukayese amaçlı kullanılır.  Tâk-ı kisrâ ve a Eyvân-ı Kisrâ  Nûşirevân’ın adâletle hükmettiği, adalet zincirli sarayıdır.

Kisrâ-yı hüsndür ki bugün kaşı tâkına
Zencîr-i müşg asar hâm-ı gîsûsı Kāsım’ın   Ahmed Paşa

Sehâsı Hâtem'in tayy etdi nâmın yâd olunmaz hiç
Şükûh-ı devlet-i kisrâya el-hak kesr-i şâın verdi    Fitnât

Olmasaydı Tâk-ı Kisrâdan ferâğı lâlenün
e-i sahrâlar olmazdı yatağı lâlenün     Revani - Edirne - Şiirleri

Tâk-ı kisrâyı sorarsan yüri var hum-hâneye
Câm-ı Cem sırrını bilmek ister isen iç şarâb       Revani - Edirne - Şiirleri

Şâh-ı kudsî-menkabet sultan-ı ulvî menzilet
Hân-ı kisrâ-ma'dalet kişver-sitân-ı Cem-vakâr   Nâdirî

Ham-ı ebrûlarınla ey lebi Nûşin-revan zülfün
Nedir zencîrdir kim ol asılmış Tâk-ı Kisrâ’dan   Tâcîzâde Câfer Çelebi, 

Gûyâ ki Tâk-ı Kisrâ vü zencîr-i adldir
Müşkin saçınla ey lebi Nûşin-revan kaşın” (İpekten, s. 177) Karamanlı Nizâmî

İran Esatirleri İle İgili Konular ve Linklerimiz 

• Feridun Kimdir ( Şehname'de Acem Hükümdarı) Divan Şiirinde Feridun
• Dahhak ve Efsanesi ( Şiirimizde Dahhak Gave Sahtiyan )
• Cem - Cemşid-i Hurşit ( Divan Şiirinde Cem ve Tüm Özellikleri )
• Hatt-ı Câm Hatt-ı Sağar Nedir ve Cemşid-i Hurşid'in Kadehi
• Ehrimen Ehremen Angra Menyu-Zerdüşt İblisi
• Behmen Kimdir ( Acem Destan Kahramanı )
• Erdşir Kimdir.( Behmen Vehmen Dırazdest )
• Dârâ - III. Darius ve İskender
• HÜSREV Ü ŞİRİN’DEN ŞAPURUN ŞİRİNİ TƏRİFİ VƏ XOSROVUN ONA AŞİQ OLMASI
• Behram -ı Gur Kimdir ( Behram Gor )
• HEFT PEYKER VE MESNEVİLERİ (Yedi Güzel ve Behram-ı Gur )
• Şehname'de Rüstem-i Zal Afrasyap ve Savaşları
• Neriman Kimdir ( Rüstem-i Zal'ın Dedesi )
• Heft Han ( Rüstem ve isfendiyar'ın Tehlikeli Geçitleri )
• Husrev-i Perviz ve Kendi Gelen Hazine
  
  KAYNAKÇA 

• [1] Şahamettin Kuzucular, I. Hüsrev Nûşirevân-ı Âdil - Enûşirvân, https://www.edebiyatvesanatakademisi.com
• [2] Esko Naskali, İRAN,  TDİA cilt: 22; sayfa: 395
• [3] TÜRKİYE DİYANET VAKFI İSLAM ANSİKLOPEDİSİ, ANKARA : TÜRKİYE DİYANET VAKFI, 2013. 11. CİLT
• [4] Halil Sercan KOŞİK, NÛŞİREVÂN-I ÂDİL’İN HİKMETLERİNİ İÇEREN MENSUR BİR NASİHAT-NÂME, Sosyal Bilimler Dergisi,  https://www.ktu.edu.tr/dosyalar/sbedergisi_98bdb.pdf
•