Behmen Nedir Acem Sultanı Behmenler
Behmen, sıfat olarak kullanıldığında akl-ı evvelleri [1]ve "zekî, anlayışlı" kimseleri ifade eden bir sözcük olur ve Divan edebiyatında daha çok akıllı ve büyük hükümdar manası ile kullanılır. “Divan şairleri tarafından daha çok memdûhun övgüsünde benzetme veya mukayese amacıyla kullanılmıştır. “[2],
Behmen sözcüğü eski dilde çok çeşitli anlamlara gelmektedir.
Behmen, Zerdüşt ’e inen meleğin adıdır. (Avesta'da Vohumena olarak geçer). Bu melek Zerdüşt dininde koyunları, kuzuları, sığırları, dört ayaklı büyükbaş hayvanları korumakla görevlidir. Ayrıca Behmen adlı melek behmen ( veya behman ayındaki ( Güneş Takvimin 11. Ayı- günümüz takvimindeki kasım ayı) olayları idare etmekle yükümlüdür.[3]
Din adamı anlamına gelen “ brehmen” sözcüğünün yerine -hafif şekli ile- behmen de denilir. Melikşah’ın hazırlattığı Güneş takvimin 11. ayına da “behmen ayı” denir. ( bkz Melikşah’ın Celali Takvimi ve Ay Adları ) Erdebil yakınlarındaki bir kalenin adı da Behmen’dir. Bu kalede büyücüler otururmuş. [4]
Farisi Destanlarında Hükümdar Behmen,
Behmen, İran destanlarında adı geçen destan kahramanıdır. Behmen destanlarda geçen özelliği ile aslında tek bir kişiyi de ifade etmez. İran destanlarında ve tarihinde Behmen adlı birçok kahraman vardır. Bunlardan birisi Güştasb’ın torunu , efsanevi İran hükümdarı İsfendiyar’ın oğlu Erdşir'in diğer adı, lakabı; [5] Drabşab olarak bilinen kahramanın da babasıdır. [6] Ataları gibi cesur ve savaşçı olduğu için ona Erdşir adını vermişler ama daha çok Behmen lakabı ile tanınmıştır. Erd Hışım ve gazap, şir ise aslan anlamına gelir. İran tarihinde Erdşir adında pek çok hükümdar vardır.
Behmen, yedi iklime egemen olmak isteyen, toprakların çok geniş olması sebebiyle Dırâzdest lakabıyla da anılan bir hükümdardır. Şehnamede babasının intikamını almak için Rüstem ve Zâl ile mücadele eder.
Yaraşur olup mürîd-i sikke-dârun Zâl-i zer
İtse meydânunda hidmet Behmen-i zerrîn-kabâ NEV’İZÂDE ATÂYÎ
Cihâne Behmen-i Rûyîn-ten-i şitâ gelicek
Görüp mehâbetini gökde ditredi Behrâm NEV’İZÂDE ATÂYÎ
( Cihâna o tunç vücutlu Behmen gelince Onun azametini gören Behrâm tir tir titremektedir )
Süvar olunca saadetle rahş -ı ikbale
Güzergâhında durur ruh-ı Behmen ü Şapur Nabi [7]
İkbalin atıyla zafer istikbaline doğru süvari olunca Behmen ve Şapur’un ruhu onun güzergâhına bekçi olur.
Behmen: Aynı zamanda bir çeşit bitki kökünün ve behmen otu denilen otun da adıdır.
Her taraftan cenar u serv-i sehi
Her yane sünbül ile behmendir. Ahmedi
İran Esatirleri İle İgili Konular ve Linlerimiz
Demirci Gave Destanı Kava Dahhak Feridun
Feridun Kimdir Divan Şiirinde Acem Şahı Feridun
Selm Kimdir Edebiyatta Feridun Tur ve İreç
Ehrimen Ehremen Angra Menyu-Zerdüşt İblisi
Erdşir Kimdir.( Behmen Vehmen Dırazdest )
Mirrih Merih Mars Nedir ve Ares – Behram Alakası
Mars ve Ares ile Doğu Mitlerindeki Behram İlişkisi
Heft Peyker Nedir Mesnevileri Yedi Güzel ve Behram-ı Gur
Behram -ı Gur Kimdir Behram Gor
Şehnamede Zaloğlu Rüstem ile Afrasyap Sava
KAYNAKÇA
[1] İskender Pala Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü , Kapı Yayınları
[2] Mehmet Halil ERZEN, DİVAN ŞİİRİNDE MİTOLOJİK VE EFSANEVÎ ŞAHISLARIN KULLANIMINA İYİ BİR ÖRNEK: NEV’İZÂDE ATÂYÎ DİVANI, Turkish Studies - Spring 2013, p. 835-854, ANKARA-TURKE
[3] Necati Lugal , Şehname Çevirisi, Devlet Kitapları MEB, Ank. 1967 , C II. , s. 474
[4] Necati Lugal , Şehname Çevirisi, Devlet Kitapları MEB, Ank. 1967 , C II. , s. 474
[5] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/erdsir-behmen-vehmen-dirazdest-kimdir/85902
[6] A. T. Onay, Edebiyatımzıda Mazmunlar, MEB Yayıınları , 1970- shf 72
[7] A. T. Onay, Edebiyatımzıda Mazmunlar, MEB Yayıınları , 1970- shf 72
