Bakü- Ayeşgede 

Osmanlıca yazılışı: Âzer : آذر

Âzer, Farsça kökenli bir sözcüktür ve sözcüğün birbiri ile alakasız çok farklı anlamları bulunur. Şemsî senenin dokuzuncu ayının adı Celali Takviminde âbân ayıdır. Yani Melikşah’ın Ömer Hayyam ve ekibine hazırlattığı Celali Takviminde akreb burcunu temsil eden çağdaş takvimdeki kasım ayına

Âzâr ayı denmektedir. Şu halde Celali Takvimindeki 9. ayın 9. gününe de âzer denir. ( BKZ Melikşah’ın Celali Takvimi ve Ay Adları)

Hz. İbrahim'in (A.S.) babasının veya amcasının ismidir.[1] Müslümanlar ateşe tapan Mecusileri de putperest olarak görmüştür. Kimi dini metinlerde Hz. İbrahim'in (A.S.) babası; kimi dini metinlerde ise amcası olan Âzer, put yapan ve put satan birisidir. Kur’ân-ı Kerîm’de Hz İbrahim’in babasının adı Âzer olarak geçmekte ve onun putperest olduğu bildirilmektedir. (el-En‘âm 6/74)

Âzer’in, en sık kullanılan anlamı ateştir. ( Bkz Zerdüşt Tanrısı Hürmüz ve Ahura Mazda ) Âzer ateş-gedelerde yakılan kutsal Mecusi ve ateşin hiçbir zaman sönmemesi için görevlendirilen Güneş’i de idare eden Güneş tanrısının memuru olan meleğin de adı olmaktadır. Âzer, Mecusilerin tapınaklarında yaktıkları kutsal ateşin de adıdır. [2]Bu yazıda da bu Âzer adlı Mecusi meleği üzerinde durulacaktır.

Mecûsilerin Ateş Meleği Âzer

Mecusiler ateşin aslı olarak kabul ettikleri Güneş’e ve yıldızlara tapmışlar, Güneş’i en büyük tanrı olarak kabul etmişlerdir. Bu din Media ( Med ) krallığı zamanında ortaya çıkmış Mecusilik ateşe taban, ateşe tapanların dini olmuştur. [3]

Mecusi dininde Güneş tanrısının memuru olan ve ateşin hiçbir zaman sönmemesi için görevlendirilen Âzer ; ASMUG , Vohu Manag gibi Zerdüş dininde önemli bir melektir. Melek olarak düşündüğümü, hem meleğin hem de Mecusilerin taptığı ateşin yem de tapınaklarında yaktıkları kıtsal ateşin adıdır. Melek olarak düşündüğümüzde Âzer adlı Zerdüşt meleği Güneşi’de idare eden bir melek olarak tasavvur edilir. [4]

ASMUG , kötülük tanrısı Angra Menyu ( Gonug Manag- ortadan kaldıran ) tarafında iken; Cebrail gibi haberci olma özelliği taşıyan Vohu Manag ‘da Ahura Mazda’nın sözleri olduğu iddia edilen Avesta’nın içeriklerini Zerdüşt’e taşıyan bir melek gibi anlatılır. ( bkz Ehrimen Ehremen Angra Menyu-Zerdüşt İblisi )

Zerdüştlerin iki tanrısı vardır. Buna göre Ahura Mazda’nın ( Hürmüz ) iyilik ve güzellik tanrısı Ehrimen’in ise karanlıklarda yaşayan, ateşin kötülüğün, belanın ve zulmün tanrısı olduğuna inanırlar. Ehrimen ‘e tapan Mecusiler ibadet için ateş-gedeler yapmışlardır. Ateş gedeler üstü açık özel bir yapı veya doğal sebeplerle sürekli olarak yanmaya devam eden doğal bir mekân da olabilir.[5] 

Âzer; hem dünyadaki hem de Mecusilerin ateş-gedelerindeki ateşlerin sönmemesi için görevlendirilmiş bir melek olarak anlatılır. Ateş-gede ateşe tapanların yani Mecusilerin sürekli ateş yaktıkları, ateşin hiç sönmemesi içinde başında nöbet tutukları ve ibadet ettikleri tapınaklarının ismidir. Zerdüştlerin kutsal ateşlerinin yandığı ibadethaneye ateş-hanede denir. Mecusiler bu ibadethanelerde yanan ateşe de bu ateşin sönmemesini temin ettiğini zannettikleri meleğe de Âzer demişlerdir.

Mecusiler günümüzdeki kasım ayına denk gelen ve Celali Takvimine göre 9 ayın ( âzâr ayı ) 9.u gününe Âzer meleğinden dolayı âzer günü derlermiş. Mecûsiler bu günü kutsal bir gün olarak kabul ederlermiş. Çağdaş takvime göre âzar ayının 9. Günü 1 Aralık’a denk gelir )

Mecûsiler için Azer günü kutsal bir gündür. Azer günü Mecûsiler ateş-gedelerini temizlerler, yıkanıp süslenirler , o gün traş olurlar ve ateş-gedeyi ziyaret edip dualar ederlermiş. [6]

• Ehrimen Ehremen Angra Menyu-Zerdüşt İblisi
• Mecûsi Meleği Âzer ve Âzer Günü Adetleri
• Azergeşesb Nedir
• Zerdüşt Tanrısı Hürmüz ve Ahura Mazda
• Ateşgede Nedir Mecusi Mabedi Aşığın gönlü
• Gebr Nedir Ateşgede Mecusi Ateşetapan

KAYNAKÇA 

• _{[1] AZER KIMDIR HZ İBRAHIM’IN BABASI, https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=56684}
• _{[2] ŞAHAMETTIN KUZUCULAR, GEBR NEDIR ATEŞGEDE MECUSI ATEŞETAPAN, https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=56691}
• _{[3] ŞAHAMETTIN KUZUCULAR, GEBR NEDIR ATEŞGEDE MECUSI ATEŞETAPAN}
• _{[4] Necati Lugal , Şehname Çevirisi, Devlet Kitapları MEB, Ank. 1967 , C II. , s. 473}
• _{[5] ATEŞGEDE NEDIR MECUSI MABEDI AŞIĞIN GÖNLÜ, https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=56690}
• _{[6] Necati Lugal , Şehname Çevirisi, Devlet Kitapları MEB, , Ank. 1967, C II. , s. 473}