ZERDÜŞT TANRISI HÜRMÜZ

Hürmüz: Osmanlıca yazılışı هرمز

Eski devrilerde ve edebiyatta iki çeşit Hürmüz vardır. ( bkz Müşteri Bircis Erendiz Hürmüz Zeus ve Jüpiter Alakası)  İlk Hürmüz Zerdüşt ve Mazdeizm dinlerindeki iyilik Tanrısı Ahura Mazda'nın Arapça adıdır.

Başlangıçta her şeyin üstünde yükselmiş olan Ahura Mazda’dır; en yüce bilgiyle, arılıkla (saflık) âlemin nuru içindeydi. Bu nur tacı, Ahura Mazda'nın oturduğu bu yer, ilk nur denilen yerdi. Ahura Mazda'nın eseri olan bu en yüce bilime, bu arılığa Yasa denilir” (Zend Avesta, cilt III, s. 343)

Gökyüzü ordusunun başı olan iyiliklerin ve bilge tanrıların en büyüğü[1] olan “ışıktan ve hakikatten ibaret “ [2] olan Hürmüz, Zerdüşt inanışına kötülük tanrısı Ehrimen (Ehremen Angra Menyu-) en büyük rakibi ve gökyüzü ve ışıklar ordusunun başıdır. Kötülük Tanrısı Ehrimen ile savaşta olan Hürmüz, Perslere ait fresklerde ve resimlerde başı insan bacakları kanatlı bir kuş olarak tasavvur edilmiştir.

İçinde hiçbir kötülüğün bulunmadığı Airyana Vaeja’yı yaratan [3]“Ahura Mazda ( Hürmüz) , göklerin, yerin, maddî ve manevî dünyaların yaratıcısıdır. Karanlık ve aydınlığın kaynağı, adaletin yaratıcısı, doğanın ve ahlakî düzeninin kurucusu ve tüm dünyaların hâkimi olan en büyük tanrıdır. Hürmüz, Ehrimen ile savaşa girmiş güzel bir dünya yaratmıştır. Fakat Ehrimen hapsolduğu çukurdan çıkınca Hürmüz’ün yarattığı dünyaya karşıt bir dünya yaratıp Hürmüz’le savaşa başlar. Ehrimen, Hürmüz’ün dünyasına saldırarak kötülüğü yaymaya başlar.”[4]

İyilik Tanrısı Hürmüz’ün antik Yunan dinlerindeki karşılığı kısmen Uranus ile benzerlik gösterir. Eski Hint tanrılarından Varuna ile Hürmüz arasında benzerlik ve irtibatlar kurmak da mümkündür.

Zerdüşt dinine göre Dünyadaki tüm iyilikler Hürmüz yani Ahura Mazda, sayesinde olmaktadır. Dünyadaki tüm kötülüklerin sorumlusu ise Ehrimen yani Farsça telaffuzu ile Ahriman’dır. Hayatların ve Dünyanın tarihi Hürmüz ile Ehrimen’in çatışmalarından ibarettir. Bu kavga, sürekli olarak iyilerin yanında olan Ahura Mazda yani Hürmüz’ün en sonunda Ehriman'ı yok etmesi ile sona erecektir.

Zerdüşt ilkelerine göre iyilik yapanlar Hürmüz’ün, kötülük yapanlar ise Ehrimen’in safına katılmaktadır. İyilik yapan hem kendine hem de âlemin iyiliklerine katkıda bulunuyor demektir.

Zerdüşlere göre, Zerdüşlerin peygamberi Zerdüş, Hürmüz- Ahura Mazda’nın haberci temsilcisi melek Vohu Mana ile (iyi düşünce ) karşılaşmış , melek Vohu Mana Zerdüşü göğe çıkararak onu Hürmüz ile görüştürmüştür. [5]

İLGİLİ LİNKLERİMİZ

• Mazdek Nedir Mezdekiye ve İlk Marksizm
• Zerdüşt Tanrısı Hürmüz ve Ahura Mazda
• Müşteri Bircis Erendiz Hürmüz Zeus ve Jüpiter Alakası
• Böyle Buyurdu Zerdüşt Hakkında Ve Eserden Alıntılar
• Ateşgede Nedir Mecusi Mabedi Aşığın gönlü
• Gebr Nedir Ateşgede Mecusi Ateşetapan
• İskendername Ahmedi
• Kaydafe Kadifekale İskender’in Yenemediği Kadın Hükümdar
• Mir'ât Nedir Mirât-ı âlemnuma Ayîne-i İskender Cem'in Aynası
• İskender Kimdir Edebiyatta İskender ve Zülkarneyn
• İskenderiye Şehri ve Şiirlerimizde İskenderiye
• Firdevsi’nin Şehnamesi Kaynakları İçeriği Kahramanları Destanları Dönemleri
• Firdevsî Tusi ve Şehname
• Firdevsî Kimdir Divan Şairlerinin Gözünde Firdevsi Tusi
• Firdevsi Şehname Konuları Önemi Etkileri

KAYNAKÇA

•  [1] https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/post/ehrimen-ehremen-angra-menyu-zerdust-iblisi/85904
• ·[2] Doç. Dr. Huzeyfe SAYIM, ZERDÜŞTÎLİK’DE KOZMOGONİ VE YARATILIŞ https://sbedergi.erciyes.edu.tr/sayi_16/07_sayim.pdf
• [3] Doç. Dr. Huzeyfe SAYIM, ZERDÜŞTÎLİK’DE KOZMOGONİ VE YARATILIŞ https://sbedergi.erciyes.edu.tr/sayi_16/07_sayim.pdf
• [4] https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/post/ehrimen-ehremen-angra-menyu-zerdust-iblisi/85904
• [5] ŞİNASİ GÜNDÜZ, MECÛSÎLİK, https://islamansiklopedisi.org.tr/mecusilik