Hz İbrahim’in Babası Azer

18.07.2017

Azer Nedir Kökeni Anlamları

Osmanlıca yazılışı: Âzer : آذر

Azer,Farsça kökenli bir sözcüktür. Osmanlıca sözlüklerde Azer bir birlerinden çok farklı anlamlara gelmektedir. Sözlüklerdeki anlamları şöyledir: Ateş. Şemsî senenin dokuzuncu ayının 9. gününe de denir. ( Celali Takvimindeki 9. ayın 9. günü) Melikşah’ın Ömer Hayyam ve ekibine hazırlattığı Celali Takviminde akreb burcunu temsil eden çağdaş takvimdeki kasım ayına Âbân ayı denmektedir. Yani âban ayı çağdaş takvimdeki kasım ayına tekabül eder ) ( BKZ Melikşah’ın Celali Takvimi ve Ay Adları ) . Mecusi dininde Güneş tanrısının memuru olan meleğin adı. Hz. İbrahim'in (A.S.) babasının veya amcasının ismidir.

Bu yazımızda Hz İbrahim’in babası veya amcası olarak bilinen Âzer’in dinlerdeki yeri, dini kimliği, putlarla alakası, edebiyatta Âzer ve Hz İbrahim alakaları, kıssalar ve şiirlerde Âzer konuları işlenmiştir.

Âzer Kimdir Hz İbrahim ve Putlar

İbrahim Peygamber’in babası Taruh’ın veya amcasının lakabıdır. Bu lakap onun adını Azer koyduğu putu ( yani sanem) nedeni ile konulmuştur.( bkz Hz. İbrahim ve Kıssaları Edebiyatımızdaki İzleri ) Kaynaklar Hz. İbrahim’in öz babasının ismini Taruh, annesinin ismini ise ise Ûşâ olrak verir. Fakat farklı dini metinlerde annesinin adı Ûşâ, Nûnâ ve Ebyûnâ olarak da geçer. Hz İbrahim’in öz babası olarak gösterilen Taruh, Hz İbrahim daha anne karnında iken vefat etmiş, bu nedenle annesi Uşâ, eşi Taruh’un kardeşi Azer ile evlendirilmiştir. Bu nedenle Hz İbrahim, amcası Azer, üvey babası iken dünyaya gelmiş olarak belirtilir.

Kur’ân-ı Kerîm’de de babasının adı Âzer olarak geçmekte ve onun putperest olduğu bildirilmektedir (el-En‘âm 6/74)Bu nedenle Hz İbrahim’in öz babası Taruh, üvey babası ise Azer’dir. Azer’in Firavun la olan ilişkisinde hakkında farklı dini metinlerde farklı bilgiler verilir. Azer’in putlar ile olan ilişkisi sabit olmakla birlikte Azer’in işi konusunda farklı kaynaklarda farklı bilgiler vardır. ( bkz Firavun Divan Edebiyatında Firavun Tasavvuru )

Azer, bazı kaynaklarda put yapıp satmakla geçinen Firavun’a da put yapan bir kişi iken, diğer rivayete göre Nemrut ’un veziridir. [1] Kur’ân-ı Kerîm’de ise Hz İbrahim’in babası ve putperest olarak geçer. (el-En‘âm 6/74)İslami kaynaklara göre Azer put yapıp, put satan biridir yani heykelcidir. Azer tabiri put yapan anlamına da gelecek şekilde kullanılmıştır.

Keldânî kavmi, bir gün bayram yapmak üzere bir yere gittiği zaman Hz. Ibrahim, mabede girip balta ile Keldanilerin tapındığı yetmiş putu da kırar. Baltayı da en büyük Put’un boynuna asar. Halk geri dönüp putlarının kırıldığını görünce onu sorguya çekerler. Hz İbrahim de , “ bu işi en büyük putun yaptığını, çünkü baltanın onun boynunda asılı olduğunu “ söyler. [2] Halk, bu işi büyük putun yapamayacağını söyleyince "O halde konuşamayan ve size hiç bir fayda ve zararı dokunmayan, diğer putları bile kıramayan putlara ne diye tapıyorsunuz?"[3] der.

Sen Halil’in hüsn-ü can -bahşında iman buldular

Secde kıldılar but-i bî- cana kim Azer düzer Şeyhi

İbrahim Halil gibi olan senin can bahşeden güzelliğin karşısında Azer’in cansız putları bile secde edip imana geldilerAzer kelimesi divan şiirinde Hz. İbrahim’in Mekke’deki bütün putları kırması, Kâbe’nin temelini atması veya Kâbe’yi yapan kişinin Azer’in oğlu Halil İbrahim olması telmihleri ile birlikte kullanılmıştır.Tahmin edilebileceği gibi Azer mazmunu divan şiirinde çok sık görülen bir mazmundur.

İbn-i Azer Kâbe’yi asnamdan tahtir edip

Makdem’in şevki ile etti Ka’betullah’ı bina İzzet Molla

Azer’in oğlu bir gece bütün putları balta ile kırıp kabaenin temelini attığına bu beyit telmih etmektedir.

İLGİLİ SAYFALAR VE LİNLERİMİZ

Musa Peygamber Hayatı Mucizeleri Firavun Haman Hızır ve Musa

Haman Kimdir Haman Firavun ve Hz. Musa

Tâlût Kimdir Hz Davud ve Calud

Hz İbrahim’in Babası Azer

Hz. İsmail Kimdir Kıssaları Edebiyattaki Yeri

İshak Peygamber Kıssaları Edebiyatımızda Hz İshak

İlyas Peygamber Kimdir Kıssaları ve Edebiyatta İlyas

Hz. İbrahim ve Kıssaları Edebiyatımızdaki İzleri