GirişKayıt

Rahimizade İbrahim Çavuş Kitabı Gencinei Fethi Gence

11.04.2015

 

 

 

Kitâb-ı Gencîne-i Feth-i Gence

 

Kitâb-ı Gencîne-i Feth-i Gence

 

Bu eser  Kanuni, II. Selim ve III. Murat’ın saltanat yıllarında yaşamış olan Kütahyalı Rahimizade İbrahim Çavuş ’un  tarih konulu bir  eseridir.

Aynı zamanda bir şair olan Rahimizade İbrahim Çavuş  şiirler de yazmış tarih konulu olmakla birlikte Gonca-i Bâğ-ı Murad  adlı  bir Mesnevi  de yazmış olan şair ve nasirimizdir. Gelibolulu Mustafa Ali ve Nusretname Adlı Eseri ,  Selaniki Mustafa’nın  yazmış olduğu Selaniki Mustafa Tarih-i Selanik adlı eseri ile birlikte bu dönemde  yazılmış olan en önemli tarih yazarlarından birisi olarak çok önemli tarih konulu eserler bırakmıştır.

 

Rahimizade İbrahim Çavuş, İlk önce şehzadeliği sırasında II. Selim’e tabi olmuş, II. Selim’in Şehzade Bayezıd ile giriştiği Konya muharebesinde II. Selim’in yanında bulunmuş,[1]  Kütahya’da zeamet sahibi olarak Alaybeyliği yapmış,   daha sonra II. Selim saltanatında   Dergâh’ı Ali çavuşu olarak görev yapmaya başlamıştır.  1578  yılında ise  Abdi ( 16. yy- II. Selim  ’in lalası olan Lala Mustafa Paşa’nın emri ile Şark seferlerine tarih yazıcılığı ile görevlendirilmiş, 1590 yılına kadar da İran cephesinde kalarak Osmanlı İran savaşlarını  anlatan eserler yazmış bir tarihçimizdir.[2]

 

Kitâb-ı Gencîne-i Feth-i Gence adlı eseri   Rahimizade İbrahim Çavuş’un üçüncü ve son eseridir. Bu eser, Özdemiroğlu Osman Paşa’nın sağlığında başlayan  Gence seferleri  ve İran Cephesi serdarlığı Özdemiroğlu Osman Paşa öldükten sonra Ferhad Paşa’nın serdarlığı yıllarında vuku bulan olayları ihtiva eden bir eserdir.

 

Özdemiroğlu Osman Paşa’nın  ölümü [3] ile Ferhad Paşa’nın emrine ve mahiyetine giren Harimi üç yıl devam eden sefer boyunca İran ve Azerbaycan cephelerinde şahit olduğu  pek çok askeri ve diplomatik olaylarıi tanık olduğu diğer hadiseleri  Kitâb-ı Gencîne-i Feth-i Gence adlı eserinde kaleme almıştır.

 

Kitâb-ı Gencîne-i Feth-i Gence 1583-1590 yılları arasında cereyan eden Osmanlı-İran savaşlarını, Ferhad Paşa'nın yürüttüğü faaliyetleri, Gence'nin fethini, Osmanlıların doğuda en geniş sınırlara ulaşmalarıyla neticelenen mücadeleleri konu edinmektedir.  

 

Süslü bir nesir dili – âli üslup – ile  kaleme alınan  eser temel olarak mensurdur Fakat  eserin içerisinde yer yer mesnevi, gazel, kıta gibi manzum parçalar da yer almaktadır. Eserin muhtevasını 1583-1586 yılları arasında cereyan eden Osmanlı İran mücadeleleri, Gence’nin fethi,  Ferhat Paşa’nın serdarlığındaki Şark Seferi’nde cereyan eden tarihi olaylar oluşturmaktadır.

 

Eser  tıpkı Zafer-nâme-i Sultân Murâd Hân’da olduğu gibi mesnevi tarzında manzum bir girişle başlar. Eser toplam  sekiz bâb hâlinde tertip edilmiş;  “Ferhad Paşa’nın serdar unvanıyla Şark Seferi’ne memur edilmesi, Revan Kalesi’nin tamiri, Lori ve Tomanis Kaleleri’nin inşası, Ferhad Paşa’nın ikinci kez serdarlığa getirilmesi, Tebriz ve Humna Kaleleri’nin tamiri, Gori Seferi ve Kazak Han’ın itaati, Gori ve Ahıska Kaleleri’nin inşası, Gence Seferi ve Gence Kalesi’nin inşası, Gence hâkimi Muhammed Han’ın hezimete uğratılması, Şehzade Haydar’ın sulh için Erzurum’a gelişi, hatime bölümünde de İran şehzadesi Haydar’ın payitahtta huzura kabulü konu edilmektedir. Eserin sonuna Ebussuud Efendi’nin sefere cevaz veren fetvâsı da eklenmiştir.” [4]

 

Eser’in  günümüze ulaşan iki yazma nüshası mevcuttur. .Eserin Nüshaların ilki İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY. 2372’de 98b-160b varaklar arasında Zafername-i Hazret-i Sultan Murad Han

 ve Gonca-i Bâğ-ı Murâd’la birlikte yer almaktadır. İkinci nüshası ise Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Revan 1296’da kayıtlıdır. Eserin Topkapı Sarayı nüshasında 20 minyatür de yer almaktadır. [5]

 

Eserin Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Revan 1296’da kayıtlı yazma nüshasında 20 adet minyatür de bulunmaktadır. Bu nüsha  Seyyid Lokman Aşuri   ile Nakkaş Osman’ın  başında bulunduğu Saray şehnameciliği ve baş nakkaşlıkları döneminde hazırlanmış olduğundan eserdeki Minyatürler ya  Seyyid Lokman Aşuri  ile Nakkaş Osman ’nın ekipleri tarafından ya da Tebrizli nakkaşlar tarafından yapılmış olmalıdır. Eserdeki minyatürler saray işi yapılmış minyatürlerdir.[6]

 

Eserin yazma nüshaları Prof. Dr., Günay Karaağaç, ve Yrd. Doç Dr.  Adnan Eskikurt tarafından incelenmiş,  eserin  tenkitli metni günümüz Türkçesine çevrilmiş, inceleme ve metinle birlikte tıpkıbasım olarak minyatürleri de ihtiva edecek şekilde 2010 yılında basılmıştır.[7]

 

 

İLGİLİ LİNKLER 

KAYNAKÇA

profile

Şahamettin Kuzucular

0

0

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Yorumlar