Serbest Nazım Serbest Şiir Nedir Tarihçesi Özellikleri

Serbest Nazım Serbest Şiir Nedir?

Serbest şiir veya serbest nazım, ölçüsüz, duraksız, uyaksız, redifsiz, kuralsız;  nazım birimi esasına bağlı olmayan, söz sanatları, sanatlı söyleyiş kaygısı gütmeyen şiir anlayışı için kullanılan bir terimdir.

Serbest nazım ve şiir kavramı 1939 yılında Orhan Veli  ,, Melih Cevdet Anday,  ve Oktay Rıfat ,  ’ın ortaklaşa çıkardıkları Serbest Şiir  (  Garip" Önsözü ve Tam Metni, Garip Hareketi Garip Kitabı ve İçeriği Hakkında ) ile ortaya çıkmış, Orhan Veli ve arkadaşlarının ortaya attıkları ölçüsüz ve kuralsız şiirlere serbest nazım denmiştir.  

Serbest şiirde, beyit, dörtlük veya diğer nazım birimleri kullanılmadığı gibi dizelerin uzunlukları kısalıkları da şairin keyfiyetine kalmış uzunluk ve kısalıktadır. Şiar bir dizeyi tek bir sözcükle tamamlayabileceği gibi uzun bir cümleyi de bir dize olarak kurabilir. Hatta bir cümleyi birkaç mısraya da bölebilir.

Serbest şiirde, klasik şiirin her bir kuralından kaçınma söz konusudur. Süsten, sanattan kaçılarak gündelik konuşma dili şiir dili yapılmıştır. Şiirin dilinde sadelik, doğallık, akıcılık, esas alınır. Gündelik konuşma dili esprili, şaşırtıcı, hafif bir mizahi anlayışa dayanır.  Her şey şiire konu olabilir. ( cımbız, nasır, ayna, mezar taşı, kahvehane, gazozcu, şinanay da yavrum şinanay,  Londra Konferansı vb )  

Esasında ölçüsüz şiirler Türk şiirinde dahi çok eskiye dayanır. Uygur metinlerinde yer alan birçok şiir ölçüsüz ve belli bir nazım birimine dayanmayan manzumeler olmaktadır. Ancak halk, ozan ve divan şiiri ile şiirlerimiz, ölçülü ( hece ve aruz ) dörtlük, beyit ve kafiye şematiğine bağlı hale gelmiş bu bakımdan şiirlerimiz nazım şekli belli olan, kafiyeli, ölçülü, beyit veya dörtlük sistemine sahip şekil unsurlarına kavuşmuştu.

Divan edebiyatında  müstezad şiir türü  Serveti Fünun döneminde serbest müstezad şiiri şekline evirilmiş ve serbest şiir denilebilecek ilk modern şiirler Servetİ Fünun döneminde yazılmıştı.

Orhan Veli ve Garipcilerin ortaya attıkları anlayışa dayalı ilk serbest şiirleri aslında kimsenin şiirlerine benzemeyen özgünlükte şiirler yazan Ercüment Behzat Lav ’ın şiirlerinde gözükmüştür. Ercüment Behzat  Lav'ın yazdığı  bu tarz serbest şiir yazımına Nazım Hikmet  de dahil olmuş esasında Orhan Veli ve arkadaşları bu iki öncü  serbest şiir şairinin izinden giderek serbest şiirin manifestosunu ortaya koymuşlardır.

Bu nedenle serbest şiir ve Garip Şiiri akımının öncüsü hatta hazırlayıcısı olarak Ercüment Behzat Lav', ve Nazım Hikmet oalrak görmek gerekir. Edebiyat tarihçilerimiz her nedense serbest şiir hareketinin öncüsünü  Garip Şiiri ve Garip Şiiri Hareketi olarak kabul eder. Dolayısı ile Garipciler serbest şiirin öncüleri değildir. Ancak Garipciler serbest şiirin manifestosunu hazırlayan, kurlarını ve sınırlarını belirleyen bir topluluk olmuştur. ( BKZ Garip Önsözü Orhan Veli Kanık)  Edebiyat Tarihçileri E. Behzat Lav ve Nazım Hikmet  'in  Garip şiirinden yıllar önce  yazdıkları bu tip şiirleri göz ardı etmişlerdir.

Orhan Veli ve arkadaşlarının ortaya attıkları “Serbest Şiir” kuramının belli başlı özellikleri şunlardır:

·         Ölçü, uyak, nazım birimi, nazım şekli, kafiyeli olma zorunluluğu, söz sanatları kullanma amacı gibi geleneksel şiire ait hususlar kullanılmamıştır.

·         Şairane söyleyiş, edebiyat yapmak, süse ve sanata yönelmek amaç değildir.

·         Süslü sanatlı ağdalı ve halkın anlamayacağı bir şiir dilinden kaçınılmış, sokaktaki Türkçe konuşma dili ve doğallığı esas alınmıştır.

·         Anlam oyunlarına başvurmak sakıncalı görülmüş ve söz sanatları kullanılmamıştır.

·         Şiirlerde espri ve şaşırtma menli olmuştur. .

·         Klasik, tumturaklı yapmacık imgeler, konular, , romantik veya aşırı duygular, konu edinilmemiştir.

·         Konular gündelik, gerçek ve doğal hayatı yansıtmaktadır. En basit kişiler, olaylar, duygular, temalar dile getirilmiştir.

·         Şiirler genel olarak sıradan ve halktan insanın yaşamından kesitler sunmaya meyillidir.

·         Günlük hayattaki sıradan hatta argo sözcükleri ( cımbız, nasır, ayna…gibi) edebe aykırı olamayan sözcükler de kullanılmıştır.

·         Kısmen Sürrealizm akımından etkilenilmiştir.

·         Sanatlı söyleyişlerden kaçınmış olsalar da şiirlerinin ahenkli olmasına özen de göstermişlerdir.

Orhan Veli Kanık Hayatı Edebi kişiliği ve Eserleri

Orhan Veli Seçilmiş Şiirleri

Tüm Şiirleri:  ttps://edebiyatvesanatakademisi.com/category/orhan-veli-kanik-siirleri/475

Garip Önsözü Orhan Veli Kanık

Serbest Şiir I.Yeni Garip ,

Melih Cevdet Anday,  

Oktay Rıfat ,

Serbest Şiir ( I. Yeni , Garip Şiiri ) ve Özellikleri

Garip" Önsözü ve Tam Metni

Garip Hareketi

Garip Kitabı ve İçeriği Hakkında

Garip Önsözü Orhan Veli Kanık

Garip Şiiri ve Garip Şiiri Hareketi