Ercüment Behzat Lav Hayatı ve Şairliği

12.09.2011

 

https://www.epochtimestr.com/wp-content/uploads/2010/kasim/ercumend_behzat_lav.jpg



Ercüment Behzad Lav

 

(d. 15 Kasım 1903 İstanbul ;  ö. 18 Mayıs 1984)  Şair, Yazar, Oyuncu

(1903- 1984) Şair yazar ve aktör. İstanbul 'da doğdu. Babası topçu subayı Yozgatlı Hasan Sıtkı Bey’dir. Bası hasan Sıtkı Bey’ de şairdir ve iki divanı vardır. Annesi ise Esma Belkıs Hanım'dır.

 Eğitimine babasının Bingazi’de görev yaptığı sırada Bingazi’deki Cizvit Ana mektebinde başlamıştır. Ailesi İstanbul’a geldikten sonra babası Serez'e atanmış şair de İstanbul’da dedesinin yanında kalmaya başlamış ve Assomption mektebine, Hadikat-i Meşvret okuluna gitmiştir. Babası Balkan Savaşları'nda vefat etmiş ve İstanbul Sultanisi'ne geçmiştir. Oyunculuk ile ilgili ilk çalışmalarını da İstanbul Sultanisi'nde yapmıştır. 

Okulunu bitirdikten sonra e Vatan gazetesinde, ardından Ortaköy'de bulunan Numune-i Hamidiye Mektebi'nde Türkçe öğretmenliği yapar.[1]  Bir süre de Vakit Gazetesinde çalışmıştır.

Lise yıllarından beri aktörlüğe ve oyunculuğa merak sardığından Yeni Sahne'nin açtığı sınava girmiş ve bu sınavı kazanmıştır. Yeni Sahne'de hazırlanan oyunda rol alamayınca Reşat Nuri'nin yardımlarıyla Darülbedayi'ye geçer. Böylece Darülbedayi'de aktörlük yapmaya başlamıştır. Darülbedayi'den sonra Türk Tiyatrosu'nda çalışır. 1919-1921. Bu mesleği sevmesinden sonra dört yıl süre ile Berlin'de Stern Müzik Konservatuarı ve Reinhart Tiyatro Akademisi'nde öğrenim görür. Bu sırada ülkede Milli Mücadele yaşanmaktadır ve kendisi de geçinebilmek için oyunculuk yapmak zorunda da kalmıştır.  1921-9125. Cumhuriyetin ilanından sonra yurda döner. 1925. Döndüğünde Darülbedayi’de, Ferah Tiyatrosu'nda 1927, ardından tekrar Darülbedayi' de tiyatro ile ilgili çalışmalarını sürdürmüştür.[2]

1930'a kadar Darülbedayi' de olan Lav,  bir yandan tiyatro oyunlarında rol alırken diğer yandan da sinema filmlerinde rol alır. İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda hem aktör hem de rejisör olarak çalışır. 1930 yılında Ertuğrul Sadi ile birlikte Türk Akademi Tiyatrosunu ( TAT) kurarlar. Bu yıllarda daha ziyade tiyatro ile ilgilenmektedir.[3]  1930 larda şehir tiyatrolarının egemen olduğu  sinemamızda  Muhsin Ertugrul  yönetiminde filmlerde oynar. Muhsin Ertuğrul'un "Bir Millet Uyanıyor" adlı filmde Emel Rıza ve Ercüment Behzat Lav'ın dudak dudağa öpüşmesi Türk filmlerinde ilk öpüşme sahnesi olarak tarihe geçer. [4]

Fakat yine bu yıllarda edebiyat tutkusu depreşmiş yayın organlarında görev almaya başlamıştır. Gündüzleri tiyatro geceleri ise gazetelerde çalışmaya başlar.  Vakit, Hareket ve Akşam gazetelerinde gece sekreterliği görevlerinde bulunur. 1930-1935 Bu yıllarda vezinli, kafiyeli ve ölçülü şiirlere karşı çıkan serbest ölçüyle yazılan şiirler yazmaya ve yayınlamaya başlamıştır.  İlk şiir kitabı SOS 1931-ve KAOS 1934 bu yıllarda yayımlanır. Bu kitaplarının içinde serbest ölçüyle yazılmış şiirler de vardır. Orhan Veli  ve arkadaşlarından sekiz yıl önce yazılmış bu serbest şiirlerDada Dadaizm , Fütürizm

Kübizim  ve Sürrealizm  akımlarından izler taşımaktadır. Fakat onun bu yenilikçi tutumu ve şiirimizde fark yaratan anlayışı bu gün dahi göz ardı edilmektedir. Çünkü birkaç yıl sonra Nazım Hikmet’in de serbest tarzda yazılmış şiirleri çıkmaya başlayacak Orhan Veli  ve arkadaşları da Serbest Nazım Serbest Şiirhareketini başlatacaklardır. Edebiyat tarihçileri bu yüzden bu iki şairin arasında kalan E. B. Lav’ı göz ardı edeceklerdir.

Daha sonra radyoculuğa geçer. Ankara  ’ya taşınır ve Ankara  Radyosunda Spikerlik ardında yayın şefliği yapmaya başlamıştır. Uzun bir müddet bu görevini sürdürür. 1935-1943. Bu görevinden sonra Halk evlerinde rejisörlük yapmaya başlar. 1941-1947

Halkevlerindeki rejisörlük görevinden sonra İstanbul’a dönerek İstanbul Konservatuarında Bale Tiyatro bölümlerini kurar. [5] İstanbul Konservatuarında öğretim görevine başlar. 1951-. 1962 yılına kadar bu okulda öğretmenlik görevinde bulunmuştur. 1951-62 arasında İstanbul Konservatuarı’nda öğretmenlik yapar.[6]

Türk Edebiyatçılar Birliği başkanlığına gelen şair bu görevini 1970 yılına kadar sürdürür. 1971 yılında Sosyalist Gerçek dergisin kurar. 1984 yılında İstanbul'da ölen şairin mezarı Zincirli kuyu'dadır.

EDEBİ YÖNÜ

Özgün olmaya önem veren ŞAİR, kendisinden önce yetişen hiç bir  Şaire ve şiirlerine benzemeyen şiirler yazmıştır. Edebiyatımızda Serbest Şiirin ilk örneklerini veren ilk şairlerden birisidir.

Ercüment Behzat  Lav'ın yazdığı  Serbest Şiir çalışmaları daha sonra Nazım Hikmet 'in de katılımıyla tanınmaya ve yayılmaya  başlayacak, Orhan Veli ve arkadaşlarının serbest şiir hareketini  ortaya çıkarmalarına ve serbest şiir kuramlarını oluşturmalarına vesile olacaktır. 

Edebiyat tarihimizde Ercüment Behzat Lav'ın  Garip Şiiri  akımının öncüsü hatta hazırlayıcısı olduğu yönünde hemen hiç bir bilgi bulunmaz. Edebiyat tarihçileri Serbest şiir hareketi    Garip Şiiri inden söz edilirken E. Behzat Lav ve  Nazım Hikmet'in yıllar öncelerinden yazılmış bu tip şiirlerinin varlıklarından söz etmekten özellikle kaçınmaktadırlar. 

Eser Demirkan’ın Ercümend Behzad Lav: Hayatı, Sanatı, Eserleri (2002) kitabındaki saptamasına göre, Lav’ın ilk dört şiiri, 1920 yılında Necdet Rüştü, Sedat Nami, Servet Ata, Haydar Şevket, Seniha Cemal, A. Sırrı, A. Fahri, Lami Nihat ve Nihat Şevket ile birlikte çıkardığı Çelenk adlı ortak kitapta (Halk Kütüphanesi, İstanbul) yer aldı. [7] lk şiirleri 1926’da Resimli Ay, Servet-i Fünun , Uyanış dergilerinde yayımlandı. [8] Dergilerde çıkan ilk şiiri ise   Servet-i Fünûn Dergisinin 19 Mayıs 1927 tarihli sayısında “Fütürizm” üst başlığıyla yayımlanan “Şüphe” oldu; ancak, Lav bu beş şiiri hiçbir kitabına almadığı gibi Çelenk’ten de hiç söz etmemiştir.[9]

 İlk kitabından başlayarak, ölçülü-uyaklı şiire ilk karşı çıkan Orhan Veli ‘den önce serbest tarzda şiirler yazan Serbest şiiri Nazım Hikmetle aynı yıllarda ilk deneyen şairdi. Fakat onun Bu yenilikçi tutumu edebiyata tarihçileri tarafından şimdiye kadar da hep göz ardı edildi. Üstelik Ercüment Behzat Lav gerçeküstücülük, fütürizm ve kübizm gibi akımları ilk deneyenlerden biri oldu. Ama Doğan Hızlan'ın deyişiyle, "araya sıkışan şair" olarak kaldı.

Hep kendi açtığı yolda tek başına yürümüş, kimselere benzememiş bir şair olan Ercüment Behzat Lav’ın getirdiği tüm yenilikler belki de siyasi çevrelere yaslanmamış bir şair olması yüzünden başka şairlerin üzerlerine yıkıldı.

 Dadaizm, Fütürizm, Kübizim  ve Sürrealizm  akımları etkilerini şiirine yansıtmış, CUMHURİYET DÖNEMİ  şiirinde serbest ölçünün ilk uygulayıcılarından öncü bir şairdir. Toplumsal konuları ve ülke  meselelerini irdeleyen şiirler yazdı. Şirleri  Varlık, çığır, şadırvan gibi dergilerde de görünmüştür.Ercüment Behzat Lav´ı da, Batı ülkelerindeki modern şiir biçimlerini yerli temalara uygulayan  deneyci, yenilikçi bir şair olarak anmak gerekir. Ercüment Behzat Lav, çağdaş şiirimizde önemli yeri olan ironik şiir türünün de şiirimizde ilk önemli temsilcisi sayılabilir.[10]

Buna rağmen Orhan Seyfi Orhon  Yusuf Ziya Ortaç ,  Faruk Nafiz Çamlıbel H ve  Mehmet Akif Ersoy idi. Sonra bunlara  Necip Fazıl Kısakürek Ahmet Kutsi Tecer ,  Arif Nihat Asya ,  Zeki Ömer Defne  ,  Mustafa Seyit Sutüven ,  Yahya Kemal ve  Ahmet Haşim gibi gibi şairler kadar tanınmış bir şair olmayı başaramadı

Yapıtları 

·         S. (1931)

·         Kaos (1934)

·         Açıl Kilidim Açıl (1940)

·         Mau Mau (1962)

·         Üç Anadolu (1964)

·         Bütün Eserleri (1996)[11]

Şiirleri

·         Akvaryum Çıkmazı

·         Bir Kahramanın Midesi

·         Eros

·         Gidişat

·         Mektup'tan

·         Oynuyor Ay

·         Sihirli Değnek

·         Zenci Şiirleri

·         Rûhül Kudüs / Melih Cevdet'e

KAYNAKÇA

·         [1] Aslan tekin Edebiyatımızda terimler, Elips yayın., Ank. 2005, shf, 355-356

·         [2] DOÇ. DR. HASAN YÜREK http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ercumend-behzad-lav

·         [3] Aslan tekin Edebiyatımızda terimler, Elips yayın., Ank. 2005, shf, 355-356

·         [4] AGAH ÖZGÜÇ, Bahar öpüşmeleri ve Türk sineması, https://www.radikal.com.tr/ek_

·         [5] Aslan tekin Edebiyatımızda terimler, Elips yayın., Ank. 2005, shf, 355-356

·         [6][https://tr.wikipedia.org/wiki/Ercüment_Behzat_Lav

·         [7] Eser Demirkan’ın Ercümend Behzad Lav: Hayatı, Sanatı, Eserleri (2002)

·         [8] Anonim, Eercüment Behzat Lav, siirakademisi.com/ index.php?/site/sair_hayat/  son erişim 11 -11 -2012

·         [9] Anonim,Ercüment Behzat Lav, https://www.biyografi.net/, son erişim 11 -11 -2012

·         [10] Ataol BEHRAMOĞLU , Geçen Yüzyıl Sonlarından Günümüze Çağdaş Türk Şiiri,https://www.anafilya.org/)

·         [11] Anonim, Ercüment Behzad Lav https://www.biyografi.net/ son erişim 11 -11 -2012

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Yorumlar