Servet-i Fünûn Romanının Tema ve Konu Özellikleri

 

Servet-i Fünûn ve Tanzimat Romancılığı

 

Tanzimat sanatçıları devrin koşulları gereği dışa dönük sosyal yazarlardır. Yapıtlarında işledikleri konular da yanlış Batılılaşma, görücü usulüyle evlenme, esaret (kölelik) gibi sosyal konulardır. Servet-i Fünûn sanatçıları ise yaşadıkları dönemdeki siyasal baskılar ve sansür nedeniyle bireysel konulara yönelmiştir. Bunun sonucu olarak sosyal içerikli temalardan uzak durmuşlar; eserlerinde hayâl-hakikat çatışması, başarısız aşklar, karamsarlık gibi bireysel temalara yönelmişlerdir.

 

Servet-i Fununcular, devrin şartlarına göre oldukça iyi yetişmiş, kendi çağlarından ileride olan Fransızcayı ana dilleri kadar bilen,  bu sayede Batı edebiyatını haftalık dergiler vasıtası ile günü gününe takip edebilen gençlerdir. Bu nedenle özellikle Fransız edebiyatçılarını romancılarını yakından bilmekte ve takip edebilme şansları olabilmektedir.

 

Yalılarda köşklerde büyüyen her biri devrin seçkin alilerinin çocukları olan bu gençler devrin de şartları gereği içe kapanık büyümüşler, toplumsal sorunlar ile pek karşılaşmadıkları gibi devrin şartları gereği bu sorunlar ile de ilgilenememişlerdir. Zengin ve seçkin ailelerin çocukları olmalarına rağmen, bedbin, içe kapanık, içe dönük, toplumdan uzak şartlarda yetişen bu gençler baskıcı istibdat idaresi altında da olduklarından ferdiyetçi bir ruh hali içinde olmuşlardır. Mizaçları gereği de zaten toplumsal olamayacak olan bu kuşak sanatçıları verdikleri tüm ürünlerinde ferdiyetçi bir konu yaklaşımı içinde olmuşlar,  üstelik sanat sanat içindir anlayışlarını da abartarak çok az insanın anlayabileceği süslü ağdalı, tumturaklı gösterişli ve anlaşılması pek zor bir anlatım diline yüklenmişlerdir.

 

Yazar yaşadığı toplumdan bağımsız değildir. Onun, yaşadığı toplumun uzak bir şekilde eser vermesi olanaksızdır. Bu açıdan her tema yazıldığı dönemin zihniyetini, sosyal ve kültürel durumlarını yansıtır. Kısacası yaşamın gerçeği ile romanın gerçeği birbiriyle örtüşmez; ancak roman gerçek yaşamdan, içinde yaşadığı toplumsal, ekonomik ve kültürel ortamdan etkilenir. Üretildiği toplumun yansımalarını içerir. Mai ve Siyah'ta romanın yazıldığı dönemin basın hayatı, Aşk-ı Memnu'da Beyoğlu’ndaki yaşam, eğlence merkezleri yer alır. Servet-i Fünûn romanında, konular İstanbul'daki seçkin kişilerin yaşamından, özellikle Batılı çevrelerden alınır. Hayal kırıklığı, üzüntü ve başarısız aşklar romanlara konu olur.

 

Servet-i Fünûn ile Tanzimat Romanının Karşılaştırılması

 

Tanzimat Dönemi'nde yazarlar roman türünün ilk örneklerini vermiştir. Bu dönemde yazarlar, romanda belli bir gelişmeyi değil, Doğu ve Batı kültürünü birbirine katarak sosyal yararı gözetmiştir. Halka seslenebilmek için yazmış, bu yolda meddah ağzını kullanmış, öğreticiliği amaçlamıştır. Bu açıdan Tanzimat romanları teknik olarak kusurlu; ama bu türü yaygın hâle getirmesi açısından önemlidir. Yazarlar, romanlarında halkı göz önünde bulundurmuş, görüşleriyle kahramanları üzerinde etkili olmuş, romanlarının olay akışını sık sık keserek okura bilgiler vermiştir.

 

Bu açılardan bakılınca Tanzimat romancıları dil, anlatım, teknik, roman planlama, roman ve öykü kurgulamalarında, vaka düzeni ve sırlamalarında ilk örnekleri vermiş oflamalarından kaynaklı pek çok hataya düşmüşlerdir. Roman ile öykü ayrımlarını sağlamak ta da güçlük çeken Tanzimatçılar özellikle roman tekniğinde hayli acemilik çekmişlerdir.

 

Ahmet Mithat Efendi’nin romanlarında bariz şekilde görülen bu teknik kusurlara rağmen Tanzimatçılar, halka yakın ve halkın ilgisini çekebilecek konularda yazmışlar, bu sayede roman öykü hatta çağdaş tiyatronun halk tarafından benimsenmesini başarmışlardır.  Üstelik Tanzimat romancıları eserlerinde toplumsal yararı içeren sosyal konuları tercih etmişler, halkı eğitmek, halkı eğlendirirken modern düşüncelere sevk etmek, halkı batıl itikatlardan kurtarmak, Namık Kemal’in romanlarında olduğu gibi halka vatanseverlik duyguları aşılamak gibi amaçlar içine girmişlerdir.  Hatta Tanzimar sanatçıları Nabizade Nazım ile köy ve köylü sorunları, Samipaşazade’nin Sergüzeşt romanında olduğu gibi cariyelik, köle ticareti, gibi konuları da ele almışlardır. Tanzimatçılar yanlış Batılılaşma, görücü usulüyle evlilik, Fransızlar gibi yaşama özentisi, mirasyedilik gibi çok sayıda toplumsal soruna da değinmişlerdir.

 

Servet-i Funun açısından bakınca, Edebiyatı Cedide sanatçıları, teknik açılardan roman ve öyküde Batılı yazarlar ile yarışan bir kaliteye ulaşmayı başarmışlardır. Vaka düzenlerinde, kurmaca planlarında, serim, düğüm çözüm safhalarında batılı yazarlar ile boy ölçüşebilecek bir titizlik ve mükemmellik sağlamışlardır. Onların romanlarında Tanzimatçılarda olduğu gibi olaylarda kopukluk, açıklanması zor rastlantılar, vakalar arasındaki çelişkiler vb bulunmaz. S. Funun roman ve öykülerindeki kişiler de abartısız özellikleri olmayan doğal nitelikleri öne çıkan sağlam tasvir edilmiş karakterler olmaktadır.

 

1. Fununcular şiirde de olduğu gibi roman ve öykülerinde de mükemmel olmaya çalışmışlar, Bu nedenle Halit Ziya, Türk romancılığının babası sayılmış, Mehmet Rauf ve Hüseyin Cahit’in roman ve öyküleri de bu çizgiye yakın örnekler olmuşlardır. Şiire nazaran toplumsal faydaya biraz daha önem vermeye çalışmışlar. En azından kendi çağlarındaki gençlik buhranlarını, sosyal hayatı, konak ve yalı yaşantılarını, konak ve yalılarda yaşayan insanların aşklarını ve buhranlarını, aile ve sosyal ilişkilerini büyük bir başarı ile dile getirmişlerdir.

 

Ancak S. Funun romancıları tıpkı yazdıkları şiirlerde de olduğu gibi anlaşılmaz derece zor , süslü ve ağdalı bir anlatıma yönelmişler bu nedenle halktan kopuk  roman ve öyküler yazmışlar onların yaptıklarının değeri de o nedenle kendi zamanlarında pek de anlaşılamamıştır.

 

Bu nedenle teknik yönlerden edebiyatımızda Batılı anlamda roman, Servet-i Fünûn'la başlar. Servet-i Fünûncular realist ve natüralist yazarları, psikolojik roman çığırını açan yazarları ve onların roman anlayışlarını örnek almışlardır. Ancak onların romanlarında g, kişisel konular, ferdi sorunlar, aile içi çekişmeler, özellikle ferdi aşk konusu işlenmiştir.

 

 

 

SERVET-İFÜNUN ŞAİRLERİ YAZARLARI İLGİLİ LİNKLER

• Tevfik Fikret Hayatı ve Eserleri
• Mehmet Rauf Hayatı Edebi Kişiliği ve Eserleri
• Cenap Şahabettin Hayatı ve Edebi Yönü
• Halit Ziya Uşaklıgil Hayatı ve Edebi Kişiliği
• Hüseyin Cahit Yalçın Hayatı ve Eserleri
• Celâl Sahir Erozan Hayatı ve Sanatçı Kişiliği
• Faik Ali Ozansoy Hayatı
• Süleyman Nazif Hayatı Edebi kişiliği Eserleri
• Ahmet Hikmet Müftüoğlu Hayatı Edebi Yönü Eserleri
• Hüseyin Suat Yalçın Hayatı

İLGİLİ BAŞLIKLARIMIZ VE LİNKLERİ 

• Hüseyin Siret Hayatı Servet- i Fünun
• SERVET İ FÜNUN TOPLULUĞU ÜYELERİNİN KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ
• Servet- i Fünun Edebiyatı Genel Özellkleri
• Servet-i Fünun Dergisi ve Edebiyatımıza Katkıları
• Servet-i Fünun Döneminde Tiyatro
• Servet-i Fünun Edebiyatı Şair ve Yazarları
• Servetİ Fünun Genel Özellikleri ve Tanzimatcılarla Karşılaştırılması
• Servet-i Fünun İle Tanzimat Edebiyatının Nesirde Farklı Yönleri
• Servet-i Fünun İle Tanzimatçıların Şiir Açısından Karşılaştırılmaları
• Servet-i Fünûn Romanının Dil ve Anlatım Özellikleri
• Servet-i Fünûn Romanının Tema ve Konu Özellikleri
• SERVETİ FÜNUN TOPLULUĞU NASIL KURULDU? ÜYELERİNİN GENEL ÖZELLİĞİ
• Servet-i Fünun Topluluğunu Oluşturan Siyasi ve Edebi Koşullar.
• SERVET-İ FÜNUN'DA ELEŞTİRİ
• Serveti Fünun'da Roman Öykü Tiyatro Eleştiri
• Serveti Fünun'da Şiir ve Dil Anlayışı

 

 Üye olarak ESA şairi ve yazarı olabilir, yazılara katkıda bulunabilirsiniz.