Mustafa Seyit Sutüven Hayatı Edebi Kişiliği

12.09.2011

Mustafa Seyit Sutüven Hayatı Edebi Kişiliği

 

 


Mustafa Seyit Sutüven

 

(d. Edremit 1908 / ö. İstanbul 14 Ekim 1969) şair, iş adamı

1908 yılında Edremit’te doğmuştur.  Dedelerinin Ilgın yöresinden gelip Edremit’e yerleştiği sanılıyor. Dedesi Feridüddin Attar’ın Pendi Attar Tercümesi adlı mesnevisini manzum olarak Türkçeye çeviren Hacı Galip Efendi’dir.[1] Babası da edebiyata ve şiire meraklı olan Seyit Efendi’dir.

1921 yılında Edremit Numune İlkokulu’nu bitirdikten sonra Ortaöğrenimini dışarıdan girdiği sınavlarla ve kendi imkânları ile Balıkesir Akşam Lisesinde tamamlamıştır. [2]Babası gibi ticaret hayatına atılmıştır. Edremit'te  “Yeni Köylüler Pazarı” adını verdiği bir kırtasiye dükkânını işletir. [3] Bir yandan da Edremit'te maden ticareti yapmaktadır. Ticaretle uğramış olmasına rağmen edebiyatla ilişkisini hiç bir zaman kesmemiş olan şair İstanbul, Ankara gibi şehirlere sık sık gidip gelerek edebiyat camiası ile temas kurmayı başarmıştır. . Bir ara Edremit Zeytinyağı Satış Kooperatifi’nde müdürlük, İzmir Zeytinyağı Kooperatifi’nde yönetim kurulu başkanlığı da yapar. [4]

İlk şiiri 1935’te Yücel Dergisi’nde yayımlanır. Servet-i Fünun , Uyanış, Yeni Ses, Varlık, İnsan, Yurt ve Dünya, Türk Dili, Yeditepe ve Yeni İnsan şiirlerini yayımladığı diğer dergilerdir. 1940-1941 yıllarında Servet-i Fünun, Uyanış, İnsan ve Yeni Ses dergilerinde yayınlanan şiirleriyle ilgi görmüştür. Edremit kaymakamının isteği üzerine Kaz dağlarının güzelliğini anlatan bir şiir yazması istenir.[5]"1934’te Atatürk’ün İzmir’den Edremit’e geleceği öğrenilince zamanın Edremit Kaymakamı Mithat Kemal Bey, Edremit bölgesinde şairliğiyle tanınmış Mustafa Seyit’e bölgenin güzelliğini anlatan bir şiir ısmarlıyor. Şairimiz Sutüven şelalesinin başında ocak ve şubatın soğuk günlerinde şelaleye baka baka tarihsel ve zihinsel yolculuğa çıkıyor". Sütüven adını verdiği bu şiir onun en sevilen şiiri olacaktır.  Ancak, bundan sonra 1950 sonlarına değin sanat çevrelerinde pek görünmemiştir. 1952-55 yılları arasında İzmir Zeytinyağı Kooperatifi'nde yönetim kurulu başkanı olarak çalışır. Bu yıllar onun suskunluk dönemidir.

Fakat 1957'den başlayarak Türk Dili, Yeditepe, yeni Ses dergilerinde yeniden şiirlerini yayınlayarak edebiyat dünyasına yeni bir giriş yapar. Şiirlerinde Yunan mitolojisini kullanımdaki ustalığı ve özgün lirizmi ile dönemin başarılı şairleri arasında yer alır.  

Cemal Sürey,bir yazısında ‘tek şiirlik şair’ diye eleştirir Sutüven’i,  Süreya’nın kastettiği ‘tek şiir’ Sutüven şiiri olsa da; Orşilim Kızları, Erizgân, Şıpşıp, Kumaş, Tütün ve Kazdağı gibi şiirleri de önemli şiirlerdir. “Bütün Şiirleri” kitabının önsözünde Zahir Güvemli’nin dediği gibi; '…içinde yaşadığı toplumun bütün acılarını, sevinçlerini duyan, duyuran bir halk çocuğu. Öyle bir halk çocuğu ki, yaşadığı topraklara Halikarnas Balıkçısı’nın gözüyle bakıyor ve o topraklardaki medeniyet bütünlüğünü, kültür bütünlüğünü görebiliyor…' " [6]

Şiirleri ancak ölümünden sonra kitap haline getirilmiş ve “bütün şiirleri” adıyla yayınlanmıştır. En çok bilinen şiiri “Sutüven” Kaz Dağları’nda bir şelalenin adıdır ve şair soyadını bu şelaleden almıştır. Şair belli bir kalıp ve akıma bağlı kalmayarak aruz, hece ve serbest vezinle yazmıştır.

İnci Enginün'e göre nevyunanîliktin gerçek anlamada en önemli temsilcisidir.  Lirizm yönü kuvvetli olan şair halk şiirimizin geleneklerinden ve Yunan mitolojisinden faydalanmayı bilmiştir. Yazdığı şiirleri dergilerde yayımlanan şairin şiirleri hayatı boyunca bir kitap haline getirilmemiştir. Buna rağmen şiirlerindeki başarısı ahenk ritim kuvveti, aruz hece  ve serbest ölçülerin hepsinde yazdığı güzel şiirleri ile  unutulamayan şairlerimiz arasına girmeyi başarmıştır. 

1960'tan sonra şiirden tamamen kopr. Bu kopuşun nedeni Cemal Süreya’ya göre  'Sutüven' şiirinden sonra bir daha aynı başarıyı gösteremediği, hep bu şiirin gölgesinde kaldığı ve ilk şiirine yenilmiş bir şair olduğu" nedeniyledir.  ( Aktaş, Şerif (2004). "Mustafa Seyit Sutüven" Maddesi. Büyük Türk Klasikleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat. )

14 Ekim 1969 tarihinde İzmir’de ölen evli ve iki çocuk babası Mustafa Seyit Sutüven, İstanbul´da Zincirlikuyu Mezarlığı’nda gömülüdür.[7]  "Ölümü bile duyulmaz Sutüven’in. Sadece ölümünden on beş gün sonra Yeditepe Dergisi’nde çıkar haberi o meşhur şiirin altına düşülmüş, ‘bu şiirin şairi öldü’ yazısıyla. Daha sonra aynı dergide Behçet Necatigil ve Sami N.Özerdim onunla ilgili bir şeyler yazarlar sırasıyla. Bir de Mehmed Kemal imzasıyla bir yazı yayımlanır." [8]

 

"Hemen hemen bütün Edebiyat tarihlerinde adından sık sık bahsedilen ve neredeyse bütün antolojilerde kendisine yer verilen Mustafa Seyit Sütuven’in hayatı, sanatı ve eserleri üzerinde yeterince durulup, değerlendirilmemiş, şiirleri incelenmemiştir. " [9]

Şiirleri ölümünden sonra Bütün Şiirleri (1976) adlı bir yapıtta toplanmıştır.

 

EDEBİ KİŞİLİĞİ

Mustafa Seyit Sutüven ; Orhan Seyfi Orhon  Yusuf Ziya Ortaç ,  Faruk Nafiz Çamlıbel H ve  Mehmet Akif Ersoy idi. Sonra bunlara  Necip Fazıl Kısakürek Ahmet Kutsi Tecer ,  Arif Nihat Asya ,  Zeki Ömer Defne  ,  Mustafa Seyit Sutüven ,  Yahya Kemal ve  Ahmet Haşim gibi şairler ile çağdaştır. Mustafa Seyit Sutüven aruz, hece vezni ve serbest nazımdan koşmaya kadar her türde şiirler yazmış olmasına rağmen belli bir şiir tarzına ve bir akıma bağlı kalmayan bir şairdir. Nazım Hikme ’e hayran olan Mustafa Seyit, ne tarzda yazarsa yazsın halk şiirinin kaynaklarından koşma ve türkülerden Yunan mitolojinden aldığı esinleri şiirlerinde kullanmayı benimsemiştir.

"Sutüven, şiirin her şeyden evvel bir ses sanatı olduğunu; zengin bir ses örgüsü ile desteklenmeyen muhtevanın şiir için yeterli olamayacağını bilen bir şairdir. Şiirlerinde kullandığı dil, Sutüven’in, kendi zamanındaki konuşma ve yazı diline hâkim olmakla kalmayıp Dede Korku’a kadar uzanan dil mirasımıza aşina bulunduğunu ve ayrıca, Anadolu’nun Türklük öncesi tarihinden gelen eski kültürlerin dilinden de haberdar olduğunu göstermektedir. [10]Çocukluk ve gençlik dönemi şiirleri dâhil, aruzu iyi kullanabilmesini ve Türk halk şiirinin geleneksel biçim, ritim ve armoni özelliklerini kavramış bulunmasını, ondaki şiir = ses + anlam şeklinde yorumlayabileceğimiz temel tutumun kökleşmesindeki ana faktörler olarak düşünmek yanlış olmaz." [11]

“Mustafa Seyit Sutüven aruzdan hece veznine, serbest nazımdan koşmaya kadar her türde şiirler yazsa da; asla bir akıma bağlı kalmamıştır. Yahya Kemal’in ısmarlamasıyla yazdığı ‘İstanbul Boğazı’’ şiiri dahi ondaki şiir kültürünün zenginliği anlamaya yeterlidir.” [12]

İçinde balıklar yüzer
Dışında kayıklar
Martılarla gemilerin kaynaştığı
Altında
Bir kızağın
Yağ gibi kaydırdığı asfaltında
Sağ kolunda bir delikanlı
Solunda bir kız
Şiir gezer ağır ağır…”

Mustafa Seyit Sutüven’in şiirleri Bütün Şiirleri adıyla Türkiye İş Bankası tarafından Behçet Necatigil ve Zahir Güvemli’nin Ön sözleriyle 1976 da yayınlanmıştır. "Saadettin Yıldız’ın Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi’nde “Mustafa Seyit Sutüven’in Şiirinde Ahenk Unsurları” başlığını taşıyan tez çalışması yapmıştır.

 

 Yrd. Doç. Dr. Mesut TEKŞAN, SUTÜVEN ŞİİRİNİ İMGE VE MİTLERLE OKUMAK SUTÜVEN ŞİİRİNİN DERİN YAPI İNCELEME DENEMESİ, adlı bir yazı hazırlamıştır.

 KAYNAKÇA

·         [1] Anonim, yazarmezar.com/mezar-sayfa-403.html, son erişim, 12-11-2012

·         [2] Gökhan Arslan, Unutulmuş Şairler Kitaplığı / Mustafa Seyit Sutüven, "Sincan İstasyonu " 25, Eylül 2009, lavaraci.com/yazar.asp?eid=4093

·         [3] Gökhan Arslan, Unutulmuş Şairler Kitaplığı / Mustafa Seyit Sutüven, "Sincan İstasyonu " 25, Eylül 2009, lavaraci.com/yazar.asp?eid=4093

·         [4] Anonim, yazarmezar.com/mezar-sayfa-403.html, son erişim, 12-11-2012

·         [5] Doç. Dr. Mesut TEKŞAN, SUTÜVEN ŞİİRİNİ İMGE VE MİTLERLE OKUMAK SUTÜVEN ŞİİRİNİN DERİN YAPI İNCELEME

·         [6] Gökhan Arslan, Unutulmuş Şairler Kitaplığı / Mustafa Seyit Sutüven, "Sincan İstasyonu " 25, Eylül 2009, lavaraci.com/yazar.asp?eid=4093

·         [7] Anonim, yazarmezar.com/mezar-sayfa-403.html, son erişim, 12-11-2012

·         [8]  Gökhan Arslan, Unutulmuş Şairler Kitaplığı / Mustafa Seyit Sutüven, "Sincan İstasyonu " 25, Eylül 2009, lavaraci.com/yazar.asp?eid=4093

·         [9] Doç. Dr. Mesut TEKŞAN, SUTÜVEN ŞİİRİNİ İMGE VE MİTLERLE OKUMAK SUTÜVEN ŞİİRİNİN DERİN YAPI İNCELEME DENEMESİ,https://independent.academia.edu/MesutTEKŞAN/Papers/1

·         [10] Doç. Dr. Mesut TEKŞAN, SUTÜVEN ŞİİRİNİ İMGE VE MİTLERLE OKUMAK SUTÜVEN ŞİİRİNİN DERİN YAPI İNCELEME DENEMESİ,https://independent.academia.edu/MesutTEKŞAN/Papers/1

·         [11] Saadettin YILDIZ, MUSTAFA SEYİT SUTÜVEN’İN ŞİİRİNDE ÂHENK UNSURLARI,turkoloji.cu.edu.tr/YENI

·         [12]  Gökhan Arslan, Unutulmuş Şairler Kitaplığı / Mustafa Seyit Sutüven, "Sincan İstasyonu " 25, Eylül 2009, lavaraci.com/yazar.asp?eid=4093

·          

Edebiyat Dil bilim, Kültür, Folklor, Geleneksel ve Güzel Sanatlarla ilgili, Tez, yazı, İnceleme, ve Araştırmalarınız bize başvurarak bu sitede Paylaşabilirsiniz.

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Yorumlar

Esa Resmi Hesap

Esa Resmi Hesap

3 years ago

Mustafa Seyit Sutüven Hakkında Kaynakça     Aktaş, Şerif (2004). "Mustafa Seyit Sutüven" Maddesi. Büyük Türk Klasikleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat. Arslan Gökhan, Unutulmuş Şairler Kitaplığı / Mustafa Seyit Sutüven, "Sincan İstasyonu " 25, Eylül 2009, Dizdaroğlu, Hikmet (1976). "Sutüven'in Şiirleri". Varlık. C. 43. S. 826. 7-8. Güvemli, Zahir (1976). "Mustafa Seyit Sutüven'in Bütün Şiirleri Kitabına Önsöz". İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. 5-20. Kaplan, Mehmet (2006). Şiir Tahlilleri 2: Cumhuriyet Devri Türk Şiiri (15. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları. Kuzucular Şahamettin, MUSTAFA SEYİT SUTÜVEN HAYATI EDEBİ KİŞİLİĞİ, https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=37768 Soyuer, Halil (1996). "Bir Şairimiz Hakkında Bilip Gördüklerim (Mustafa Seyit Sutüven)". Türk Dili. C. 1996/ II. S. 537. 299-306. Tekşan, Mesut (2011). Mustafa Seyit Sutüven'in Şiirleri Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: Kriter Yayınları. Tekşan, Mesut (2018). "Sutüven Şiirlerini İmge ve Mitlerle Okumak". https://www.academia.edu/1097226 [erişim tarihi: 07.04.2018] Yalçın, Murat (2010).Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (3. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. C. 2. 933. Yazar, Mehmet Behçet (1938). Edebiyatçılarımız ve Türk Edebiyatı. İstanbul: Kanaat Kitabevi. Yıldız, Saadettin (1999). “Mustafa Seyit Sutüven’in Şiirlerinde Ahenk Unsurları”. I. Balıkesir Kültür Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri Kitabı. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Yayınları. 275-276. YILDIZ, Saadettin ,MUSTAFA SEYİT SUTÜVEN’İN ŞİİRİNDE ÂHENK UNSURLARI,turkoloji.cu.edu.tr/YENI