Terkîb hâne Nedir

19.05.2025

 

Terkîb hâne

Terkib-i Bend,  en az dört en fazla on mısralık bentlerden oluşan, bend sayıları 3 ila 17 arasında değişen musammatlara denir.[1] Musammat Arapçadaki “ samt “ sözcüğünden gelmiştir. Samt inci gibi dizlen anlamındadır.( bkz Mütekerrir Müzdeviç ve Musammat Murabba Örnekleri )

Terkib-i bendin her bendi beş ila 10 beyitten oluşur ve bu bendler ise vasıta beyti denen bir beyit ile birlerinden ayrılır. ( bkz Bend Nedir Türk Şiirinde Bend Sistemi )

Başka bir deyişle terkib-i bendin her beyti arasında bir vasıta beyti bulunur. Beş ila on beyitlik şiir bölümlerinin her birine ise   “ hane “ veya “ terkibhane” adı verilir. Bentlerin kafiye düzeni gazele benzer. ( bkz Terkib-i Bend Nedir ve Örnekleri)

 Vasıta beyitleri bentlerin sonunda bulunur ve vasıta beytindeki mısralar birbiri ile kafiyeli olur. Terkib-i bendelerde aynı vezinde ve murassa şeklinde yani mısraları aa, bb gibi aynı kafiye ile kafiyeli bir beyittir.  Tetkib i bend  ile terci bend vasıta beytinin aynen tekrar edilip edilmemesi ile ayrılır. [2]Terci bendlerde her haneden sonra vasıta beyti aynen tekrarlanır.( bkz Terci-i Bend Nedir ve Örnekleri )

Tamlama Terkip Nedir

Çeşm İle Kurulmuş Terkip ve Tamlamalar

Divan Nedir Divan ile Kurulan Terkip Tamlama ve Terimler

 

Sâmî Pey-revlik İdüp Rûhîye Tanzîr Eyledi KimBu Terkîb-i Bendi İnşâ İtdi Tahrîr Eyledi

 mef’ûlü mefâ’îlü mefâ’îlü fe’ûlün

I. Terkîb hâne

1. Sûfî gibi zann itme bizi sübha-be-destüz

 Biz dâne-şümâr-i güher-i ‘ahd-i elestüz

 2. Erbâb-i riyânun serine cür’a-nisâruz

 Peymâne-i ser-şâr-i mey-i ‘aşk ile mestüz

 3. Kuhlü'l-basaruz sâye gibi dîde-i mihre

 Hâk-i kadem-i ehl-i melâmetde ki pestüz

 4. Ka’beyle sanem-hânede yek-reng-i sücûduz

 Biz hânkah-i dilde ki Allâh-perestüz

 5. Bilmezse n'ola kadrümüzi zâhid-i hod-bîn

 Ol âyineyüz kim kef-i zengîde şikestüz

 6. Ser-geştelerüz dûr olalı menba’umuzdan

 Seyl-âb-i sahârî gibi bî-cây nişestüz

 7. Güm-kerde-sürâg-i reh-i hayrânî-i ‘aşkuz

 Hızr ile o vâdîde ki biz dest-be-destüz

 

 8. Sâgar be-kef-i meykede-i ‘aşk-i Hudâyuz

 Fark-i felege cür’a-feşân turfe gedâyuz

 

 II Terkîb hâne

 1. Ey zâhid-i kışrî-suhan-i da’vî-i bâtıl

 Bî-zâ’ika-i lübb-i kemâlât-i efâzıl

 2. Tâ key olasın münkir-i erbâb-i hakîkat

 İnkâr-i selefde idüp îrâd-i delâ’il

 3. ‘Âlim geçinüp olmadasın ehl-i kemâlün

 Geh zendaka vü küfrine geh fıskına kâ’il

 4. Te’vîle tevakkuf iden akvâl-i kibârı

 Zâhirde koyup itmedesin bâtını zâ’il

5. Har-mühre-i inkârını ârâyiş idinmiş

 Lâ-yefhem olan hayl-i harân-i mütesâfil

 6. Lâyık mı olup mu’tesif-i câde-i tasdîk

 Dünbâle-rev-i tab’un ola bir nice câhil

 7. Hıfz itmek ile cerbeze-i felsefiyâtı

 Zann itme ki oldun reh-i tahkîkde ‘âkil

 

 8. Bildün mi nedür mebde’ ile semt-i ma’âdı

 ‘İlm anlama ey tîre-derûn nakş-i sevâdı

 

SİTEMİZDEKİ TERKÎB-İ BEND ÖRNEKLERİ

 

Mersiye-i Hazret-i Süleymân Hân TERKÎB-İ BEND

Terkîb olundu çünki hevâ hâk ü nâr ü âb

TERKÎB-İ BEND Emîr Süleymân İçin

TERKÎB-İ BEND Mersiye-i Emîr Süleymân

TERKÎB-BEND

Sâmî Pey-revlik İdüp Rûhîye Tanzîr Eyledi Kim Bu Terkîb-i Bendi İnşâ İtdi Tahrîr Eyledi

Mu’aşşer Terkîb-i Bend Berây-i Sultân Ahmed-i Sâlis

TERKÎB-İ BEND BERÂY-I NAZÎRE-İ RUHÎ BAGDÂD



[1] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/terkib-i-bend-nedir-ve-ornekleri/75795

[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/terci-i-bend-nedir-ve-ornekleri/114282

Yorum yapmak için lütfenKayıt Olunya da