Abdal 17 Asır Aşık

Abdal 17 Asır Aşıığı

17.yüzyılda yaşadığı düşünülen bir Bektaşi şairidir.  Doğumu ve ölüm tarihleri ile hayatı hakkında çok az bili bulunur.

Eski mecmualarda kimisi âşıkane, kimisi de dinî tasavvufi konularda yazılmış çok sayıda Abdal mahlaslı şiirlerin kime ait olduğu tartışma konusu olmuş, Abdal mahlaslı epeyce koşma ve nefesin hangi Abdal’a ait olduğu birçok araştırmacıyı bir hayli meşgul etmiştir.

Nuzhet Ergün, bu şiirlerden bir kısmının 16. asırda yaşayan Muhyeddin Abdal’a ait olduğunu tespit ederken diğer şiirlerin ise 17. Yaşayan Abdal adlı bir şaire ait olması gerektiği kanaatine ulaşmıştır.  (Ergun 1944: 12). [1]

Bütün şiirlerinde Abdal mahlasını kullanmış olan ve 17. Yy. da yaşadığı tahmin edilen Abdal’ın Bağdat’ın fethi ve İran Savaşlarına katılan bir yeniçeri olduğu ileri sürülmektedir. İran  ve Bağdat savaşlarına katılıp katılmadığı kesinleşen bir konu olmasa da   söz konusu  Abdal veya Abdallardan birisinin bir şiiri onun asker kimliğine sahip olduğunu belli edebilir.

Hakikatin kildini
Açana gazi dediler
Bu yolda can ile baştan
Geçene gazi dediler

Kul Budala adlı ozan ile de şiirleri karışan; hayatı ve kimliği netleşemeyen bu âşık birden  [2]fazla Abdal adlı şairi de işaret ediyor olabilir.  Buna rağmen Fuat Köprülü ve S. N. Ergun’un bahsettikleri Abdalların aynı kişiler olması da muhtemeldir (Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi 1977: 9).

Köprülü,  bu aşığı hangi çağda yaşadığı bilinmeyen bir âşık olarak değerlendirmiştir. “Viyana Kütüphanesi Türkçe yazmaları arasında hangi yüzyılda yazıldığı belli olmayan 770 numaralı bir mecmuada Mecnun, Kuloğlu, Âşık Ömer, Gevherî, Kâtibî gibi 17-18. asırlara mensup meşhur saz şairlerinin eserleriyle birlikte Abdal mahlaslı birinin de eserleri vardır.” [3]

Mecmuada bu ad Abdal, ‘Âbdâl şeklinde yazılmışsa da, bu gibi mecmualarda sık sık rastlanılan imla bozukluklarında dolayı bu adın Abdal olduğu anlaşılıyor (Köprülü 1935: 56). [4]Abdal’ın doğum tarihi hakkındaki bilinmezlik ölüm tarihi içinde geçerlidir.

Sadettin Nüzhet Ergun, Bektaşî Şairleri ve Nefesleri ( C. II) adlı eserinde Abdal’ın dört manzumesine yer vermiştir (1944: 12). Bazı dergilerde de farklı şiirleri vardır.  Türkiye ve bazı Avrupa Kütüphanelerindeki yazma mecmualarda Mecnûn, Kuloğlu, Âşık Ömer, Gevherî ve Kâtibî gibi saz şairlerinin eserleri yanında Abdal mahlaslı şiirlere de rastlanmaktadır (Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi 1977: 9)

Netice olarak 16. Veya 17. Yy. 'larda yaşayan en az bir tane  Abdal mahlaslı Alevi- Bektaşi meşrepli bir  aşık ile muhtemelen birden fazla  bir aşığın yaşamış  olduğu kesindir. Fakat bu şair veya şairlerin kim veya kimler olduğu netleşmemiştir. Âşikâne ve dinî konulu koşma ve nefesleri bulunan bir veya birden fazla Abdal mahlaslı şiirlerin Alevi-Bektaşi meşrepli bir şair veya şairlere ait olduğunu ortaya çıkarmaktadır.

 Önemli Halk Ozanlarımız ( İlgilendiğiniz isme tıklayınız )

Kayıkçı Kul Mustafa ,  Katib , Erzurumlu Emrah ,  Erzurumlu Aşık Sümmani  ,  Divriğili Deli Derviş Feryadi ,  Aşık Yemini Derviş Muhammet ( Malatya- Arguvan) ,  Aşık Ferrahi ,  Kağızmanlı Hıfzı  ,  Musa Merdanoğlu  ,  Posoflu Aşık Müdami ,  Deliktaşlı Ruhsati , Âşık Zülali,  Âşık Şenlik,  Ercişli Emrah  ,  Âşık Ardanuçlu Efkari, Şarkışlalı Âşık  Şarkışlalı Talibi Çoşkun ,  Kaygusuz Abdal  ,  Kul Himmet Üstadım , Arapgirli Aşık Fehmi Gür,  Tokatlı Nuri …

KAYNAKÇA 

[1] Ergun, Sadettin Nüzhet (1944). Bektaşî Şairleri ve Nefesleri. C. 2. İstanbul: Kenan Matbaası.

[2] EMİNE ÇAKIR, ABDAL âşık,https://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay

[3] EMİNE ÇAKIR, ABDAL âşık,https://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay

[4] Köprülü, Fuat (1935). “Abdal”, Türk Halk Edebiyatı Ansiklopedisi. İstanbul: Burhaneddin Basımevi. s. 56.