Aziz Nesin Damda Deli Var Konu Özet Tam Meni ve İnceleme

Damda Deli Var, adlı öykü  Aziz Nesin’in, kimlikteki adı ile  Mehmet Nusret Nesin (20 Aralık 1915; Heybeliada, Adalar, İstanbul - 6 Temmuz 1995; Alaçamı, Çeşme, İzmir) 1956 yılında yayımlamış olduğu öykü kitabıdır.

Damda Deli Var, adlı öykü kitabında 29 öykü bulunur. Öykü dosyasına adını veren öykü de Damda Deli Var adlı öyküsüdür. Toplumsal ahmaklıklarımızı çok iyi tespit eden, boş inançlarımız,  söylencelere kapılmaya yatkın kafasızlıklarımızı, çıkarlarımız peşinden giderek uyanıkların elinde yem ve oyuncak oluşlarımızı bulmakta ve bunları güldürürken ağlatacak şekilde anlata Aziz Nesin’in bu öykü dosyası da  tüm bunları layıkıyla yerine getirmiştir.

Azin Nesin, Orhan Pamuk, Yaşar Kemal  ve Nazım Hikmet  ‘ten sonra eserleri yabancı dillere en çok çevrilen  Türk yazarıdır. 100 den fazla kitabı olan "boyu kadar kitap" yazan Aziz Nesin’in eserleri toplamda 34 dile çevrilmiş,  Aziz Nesin'in, kitapları yaklaşık olarak 6 milyon basılmıştır.[1]

Aziz Nesin, Şair Eşref , Neyzen Tevfik  ve Haldun Taner ile birlikte Türk edebiyatının en sivri dilli kara mizah ustasıdır.  Kara mizah denilen mizah türünün edebiyat tarihimizdeki en ünlü nesircisi olan Aziz Nesin bu yönleri nedeni ile kitapları çok satan yazarlarımızın başında geldiği gibi, sivri dili, ağır eleştirileri ve kara mizah türündeki öykü, roman ve oyunları yüzünden 250 den fazla yargılamaya uğramış 5.5 yıl da hapis yatmış bir yazardır.[2]

Azi Nesin toplumcu gerçekçi bir mizah ustasıdır. Onun mizahında ortaoyunu ve Karagöz’in geleneksel mantığı ve mizah anlayışı da bulunur.  Eserlerinde hem halkı hem de halkı aldatan , kandıran, sahtekarları, aç gözlü siyasetçileri, fırıldak amirleri, hükümet yöneticilerini, bürokratları, siyasi parti liderlerini ti ye almış hemen her eserinde çağdaşı  popüler kimselere göndermeler yapan diyaloglar kullanmıştır.  

Aziz Nesin her şeyden önce bir yergi, hiciv ve kara mizah ustasıdır. Eserlerinde bariz bir abartı olsa bile en önemli unsur tersinden gerçeği göstermeye çalışan kara bir mizah vardır.  Ana iletilerini edebiyat yapmadan diyalog tekniği ağır basan bir yöntemle ve ironik bir şekilde anlatmaya önem vermiştir.  Daha ziyade öykü ve romanları ile tanınmış olsa da eserlerinin hemen hepsi karşılıklı konuşmalara dayanan kurmacalar olmaktadır.

Tatlı Betüş  (1974)Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz  (1977)Tek Yol  (1978) Bir Çin Hikâyesi Memleketin Birinde,  Sadrazam Eşek, Nişan Alan Eşek  adlı eserleri ile daha çok tanınan Aziz Nesin, bu eserinde de  memleket sorunlarını,  siyasilerin ve bürokratların ikinci yüzünü, toplumsal çelişkilerimizi ve çarpıklıklarını başarıyla ortaya koymaktadır.

Konu:

Damda Deli Var adlı eserin konusu İktidarın ve siyasetçilerin doyumsuzluğu, vermek için değil alabildiğince almak için siyaseti ve iktidarı istedikleri trajik komik bir kurguyla dile getirilir.

Ana Düşünce:

İktidara gelen siyasetçiler halkın da ahmaklığından faydalanarak hak etmedikleri yerlere gelmeyi kendilerine hak olarak görmekte, daha fazla güç daha fazla imkân ve para kazanmak hırsından deliye dönmektedir.  Bunları başa getiren halkın da deliden farkı yoktur.

Bir deli bir kuyuya taş atar, kırk akıllı çıkaramaz.

ÖZET

Delinin biri dama çıkmış ahali de sokakta toplanmıştır.   Ahalinin derdi deliyi damdan aşağı indirmektir. Lakin Deli’nin annesi gelmiş, yakınları toplanmış,  Deliyi damdan indirmek için delinin, polis ve itfaiye de gelmiştir.

Lakin Deli’nin damdan inmek için şart koştuğu isteklerin ardı arkası gelmemektedir.  Deli’nin istekleri her kabul edilişinde deli daha da fazlasını istemektedir.  Delinin istekleri en sonunda başbakan olmaya hatta kral olmaya kadar uzanır.

Hiçbir çaba sonuç vermez.   Akıllı adamların yaptığı hiçbir yöntem fayda etmez. Ama en sonunda ahalinin içinden biri ortaya çıkar ve deliyi damdan indirmeyi başarır.

 Deliyi damdan indiren de nasıl indirdiğini anlatmış onun da bir deli olduğu anlaşılmıştır.

Damda Deli Var Öykü Metni  Aziz Nesin[3]

Bütün mahalle ayağa kalktı:

— Damda deli var!

Sokak, bir baştan bir başa, deliyi seyre gelenlerle dolmuştu. Önce karakoldan, sonra Müdüriyetten araba ile polisler geldi. Arkadan itfaiye yetişti. Delinin annesi,

— Yavrum, oğlum, in aşağı! Hadi çocuğum! Diye yalvarıyordu.

Deli,

— Muhtar yapmazsanız, kendimi aşağı atarım! Diyordu.

İtfaiye erleri, deli aşağı atlarsa tutabilmek için branda bezini açtılar. Dokuz itfaiyeci, uçlarından tuttukları branda bezini apartmanın çevresinde dolaştırmaktan ter içinde kalmışlardı. Komiser,

— Rica ederim, in kardeşim aşağı! Diye yarı korkutmak istercesine, yarı da yumuşak bir sesle deliyi kandırmaya çalışıyordu.

— Muhtar yapın ineyim! Yoksa kendimi aşağı atarım.

Yalvarmak, yakarmak, korkutmak hiçbiri para etmedi.

— Kardeşim, yahu… İn be aşağı!

— Şunlara bak! Beni aşağı indireceğinize siz yukarı çıksanıza…

Kalabalıktan biri,

— Muhtar yaptık diyelim, dedi.

Başka biri,

— Olmaz yahu, dedi, deliden muhtar olur mu hiç?

— Allah Allah… Sahiden muhtar yapacak değiliz ya…

Bastonuna dayanmış bir ihtiyar,

— Olmaz, dedi, sahiden de, şakadan da yapsanız olmaz.

— Belki iner…

— İnmez. Ben bunları bilirim. Bir kere yukarı çıktılar mı, artık inmezler.

— Hele bir kere aşağı insin, kolay!

— İnmez!

Aşağıdan birisi,

— Seni muhtar yaptık! Diye bağırdı, haydi in aşağı!

Deli oynamaya başladı:

— İnmem! Şehir Meclisine üye yapmazsanız, kendimi aşağı atarım.

İhtiyar etrafındakilere,

— Nasıl, dedi, ben size demedim mi?

— İstediğini yapalım.

— Ne yapsanız inmez, insan bir kere dama çıkacak kadar delirdi mi, artık aşağı inme

Komiser,

— Yaptık, dedi, seni Şehir Meclisine üye yaptık Hadi kardeşim in aşağı da arkadaşlarını bekletme!…

— İnmem! Belediye Başkanı yapın ineyim!

İhtiyar,

— Gördünüz mü, dedi, vaktiyle gerekti. Şimdi hiç inmez.

Ter içinde kalan itfaiye komutanı,

— Yani belediye başkanı yapsak ne olur, dedi, yapalım. Sonra iki elini ağzına boru yapıp yukarı seslendi:

— İn kardeşim! Seni belediye başkanı yaptık, in de vazifene başla!

Deli göbek atarak,

— İnmem, dedi, bir deliyi belediye başkanı yapanların arasında benim ne işim var? İnmem!

— Peki, ne istiyorsun?

— Bakan yaparsanız inerim!

Aşağıdakiler kısa bir tartışmadan sonra,

— Pekiy, dediler, seni Bakan da yaptık! Haydi artık in aşağı!… İn… Bak herkes seni bekliyor.

Deli, elini burnuna götürüp nanik yaptı:

— İnmem! Bir deliyi bakan yapanların arasına iner miyim ben!…

— Haydi kardeşim, seni bakan da yaptık, öbür bakanlar seni bekliyor Haydi in!…

— Yağma mı var, ineyim de beni tımarhaneye kapatın! İnmem!

İhtiyar adam,

— Boşuna uğraşmayın, inmez! Dedi. Ben bu delileri gayet iyi bilirim. Sizi de bakan yapsınlar, siz de inmek istemezsiniz.

Deli, barbar bağırıyordu:

—- Başbakan yapmazsanız, karışmam, kendimi aşağı atarım.

— Yaptık! Diye bağırdılar, seni Başbakan yaptık.

İhtiyar adam,

— İnmez! Dedi.

Deli tekrar oynamağa başladı Sonra da,

— Kral yapın, ineyim! Dedi, kral yapmazsanız kendimi aşağı atarım.

İhtiyarın dedikleri doğru çıkıyordu. Ona danıştılar.

— Ne dersiniz? Kral yapalım mı? İhtiyar,

— İş işten geçti, dedi, artık ne derse yapmak zorundasınız. Bir kere nasıl olsa başbakan oldu.

— Seni kral yaptık birader! diye bağırdılar, haydi bakalım, artık in!…

Damda göbek atan deli,

— İnmem! Dedi.

— Ne istiyorsun? Kral da yaptık işte!

— Yaaa… İnmem İmparator yapın ineyim, yoksa kendimi aşağı atarım.

İhtiyar,

— Atar, dedi.

— Yaptık! Diye bağırdılar Seni imparator yaptık Haydi gel aşağı!

Deli,

— Sizin gibi sersemlerin arasında benim gibi imparatorun ne işi var? Dedi

— Peki, ne istiyorsun? Söyle de onu yapalım. İn be kardeşim!

Damdaki deli,

— Ben imparator muyum? Diye sordu.

Aşağıdan bağırdılar:

— İmparatorsun!

— Mademki imparatorum canım isterse inerim, istemezse inmem… İnmiyorum işte!

Komiser kızdı:

— Atlarsa atlasın be!… Bir deli eksik olur dünyadan!… Diye düşündü.

Düşündü ama basma bir iş çıkabilirdi. İtfaiye komutanı ihtiyara,

— Şimdi ne yapacağız? diye sordu, bu deli hiç aşağı inmez mi?

— İner.

— Nasıl?

— Bırakın da ben indireyim!

Herkes ihtiyarın deliyi nasıl aşağı indireceğini merak ediyordu. İhtiyar, damdaki deliye,

— İmparator hazretleri!… diye bağırdı, acaba altıncı kata çıkmak arzu buyurulur mu?

Deli gayet ciddi,

— Pekâlâ, dedi.

Dama açılan delikten içeri girdi. Merdivenleri indi. Altıncı kat penceresinden kalabalığa bakıyordu. İhtiyar,

— Haşmetpenah!… Beşinci kata çıkmak istemezler mi? diye sordu.

Deli,

— Çıkarım! dedi.

Herkes şaşkınlık içindeydi. Dördüncü kat penceresinden kalabalığı seyreden deliye ihtiyar,

— Saygı değer imparatorum, acaba üçüncü kata çıkmak arzu buyururlar mı? dedi.

Deli,

— Elbette! diye cevap verdi

Deli üçüncü kat penceresindeydi. Artık damdaki gibi göbek atmıyor, oynamıyordu. Üzerine sahici bir kral ciddiliği gelmişti.

— Muhterem imparatorumuz, ikinci kata çıkmak istemezler mi?

— İsterim.

İkinci kata da inmişti

— Zâtı haşmetpenahîleri birinci kata çıkmak arzu ederler mi?

Deli sokağa gelmişti, kalabalığın arasındaydı. Doğruca ihtiyarın yanma gitti. Elini ihtiyarın omzuna koydu,

— Ulan, dedi, senin de deli olduğun nasıl belli… Deli, delinin halinden anlar.

Sonra komisere,

— Haydi, bakalım, şimdi beni bağla da tımarhaneye gönder, dedi. Deliye nasıl muamele edilir, öğrendin mi?

Deliyi götürürlerken, meraklı bir kalabalık ihtiyarın etrafını sardılar:

— Beybaba, nasıl yaptın bu işi yahu?

İhtiyar,

— Eeee… Dedi, kolay değil, kırk sene politika içinde yoğrulduk.

Sonra bir göğüs geçirerek,

— Ah, ah! Dedi, şimdi bacaklarımda derman olsa, ben de dama çıkardım, kimse de aşağı indiremezdi…

Aziz Nesin,  Damda Deli Var, Nesin yayınevi, İstanbul,2004,1.basım 

Aziz Nesin İLE İLGİLİ LİNKLERİMİZ

·         Medeniyetin Yedek Parçası

·         Fil Hamdi Nasıl Yakalandı  (1956)

·          Damda Deli Var (1956)

·          Deliler Boşandı  (1957)

·         Toros Canava (1957)

·          Ah Biz Eşekler (1960)

·         Mutlu Kedi

·         Bayan Maymun

·         Dayanın Yurttaşlarım

·         Kadın Olan Erkek  (1955))

·         Zübük  (1961)

·         “Şimdiki Çocuklar Harika(1967)

·         Tatlı Betüş  (1974)

·         Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz  (1977)

·         Tek Yol  (1978)
Bir Çin Hikâyesi 

·         Memleketin Birinde Sadrazam Eşek

·         Nişan Alan Eşek 

·         Kargaların Seçtiği Padışah

·         Toros Canavarı (1963)

Aziz Nesin Tüm Şiirleri:  ttps://edebiyatvesanatakademisi.com/category/aziz-nesin-siirleri/413

 KAYNAKÇA

[1] Anonm, Hürriyet, İz Bırakanlar, Aziz Nesin https://www.kahvemolasi.com/xfiles/kutuphane/kitap_20.as

[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/cumhuriyet-donemi-onemli-yazar-ve-sairleri/113461

[3] Aziz Nesin,  Damda Deli Var, Nesin yayınevi, İstanbul,2004,1.basım