Daru yu Huşber Nedir.
Daru yu Huşber
Daru kelimesi ilaç anlamındadır. [1] Huşber kelimesi ile kurulduğu terkipte uyku veren bayıltan anlamına gelmektedir. Afyon veya benzeri şeylerden yapıldığı anlaşılan eski bir uyuşturucu olduğu anlaşılmaktadır. Eski şiirimizde afyon, Esrar, beng, gubar, mest, şarap vb ( bkz Cür'adan Nedir Esrar ve Afyon Kesesi) gibi bayıltan hoş eden şarhoş eden maddelerden biri olarak kullanılmıştır. [2] ( bkAfyon İçmek Şiirlerde Efyun Haşhaş Mazmun) Daru kelimesi, ilaç manasında tek başına da kullanılmış veya Darüş-i şifa, gibi terkipler de kurmuştur. Dar’ül eytam,
Bir dil mi var ki zülfine divâne kılmayup
Darü’ş-şifâ-yı ‘aşkda zencire urmadı Baki
Daru yu Huşber ‘in Afyona benzer uyuşturucu bir madde olduğu, bayıltmak uyutmak amacıyla kullanıldığı, koku veren bir madde olduğu bu maddenin yaydığı kokunun insanları bayılttığı uyuttuğu anlaşılmaktadır. Huşber kelimesinin ilaç anlamına gelen daru kelimesi ile kullanılması bir tür ilaç olabileceğini hatta narkoz yerine de kullanılabileceğini göstermektedir.
Gamundan virüp câna dârû-yı hüş-ber
Ayyare-i gamzen gamı dârû-yı hüş-ber kendidür.
Dizelerinden de bayıltan bir ilaç veya koku olduğu ortaya çıkar.
A.Talat Onay: “ Eskiden ayyarlar ve casuslar düşman ordusu içine girerler bu darudan ( İlaçtan ) saçarlar düşmanı uyuturlar, sersemletirler ve sonra da askeri sırları toplarlamış. Bu dar’u zamanımızda tebabette kullanılan afyon mürekkebatı ve keyif verici uyuşturucu maddler nevinden sayılabilir.” [3]diye izah etmektedir.
Sûz-ı akınla dimâım ol kadar âşufte kim
Mey deil âsûde kılmaz dârÛ-yı huşber bile Bâki
Sûz-ı aşkundan dimagum şol kadar aşüfte kim
Mey degül âsûde kılmaz dârû-yı hüş-ber bile Baki
El hazar hûn-ı dil-i divameden aklın kalır.
Huşberdir badesi cana sebu-yı aşıkın Sabit
Dar-u Huşber’in casusular tarafından kullanıldığına işaret eden betiylerimiz de verdır.
Peyrey oldun kilk –i ayyar –ı Nedim’e Pertev’a
Çok tabiat bi huş edersin bu darularla sen Pertev
Gönül na dini aldı ayyar-ı gamzen
Gamundan virüp cana daru-yı hüş-ber.
İLGİLİ LİNKLERİMİZ
Afyon İçmek Şiirlerde Efyun Haşhaş Mazmunu
Kanuni Devri Şarap Esrar Afyon İçme İşret Yasağı ve Şiirlere Yansıması
Kabak Çekmek Nedir Beng Esrar İçmek
Fuzûlî Beng ü Bade Hakkında Özeti
Berş Macunu Şurubu Berraş Beng ve Şarab Münasebetleri
Cür'adan Nedir Esrar ve Afyon Kesesi
Divan Şiirinde Esrar Konusu Marijuana
Esrar ve Divan Şiirinde Gam Çekmek
KAYNAKÇA
[1] Abdulkadir ERKAL , DİVAN ŞİİRİNDE AFYON ve ESRAR, https://turkoloji.cu.edu.tr/ESKI%
[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/cura-cur-a-nedir-son-yudum-ve-cur-a-dokmek/85270
[3] A.Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB, SHF, 179
