GirişKayıt

Nedîm Divanı Hakkında Bilgiler

15.03.2015

 

           

 

Nedîm Divanı ve Seçilmiş Şiirleri

 

Merzifonlu Mehmed Efendi'nin oğludur.  (asıl adı Ahmed) olan Nedim, 18. yüzyıl Divan Şairlerindendir. 1681 yılında İstanbul'da doğmuştur. Medrese eğitimine daha küçük yaşlarda başlamış, Arapça öğrenmiş, müderrislik ve mahkeme naipliği yapmıştır. Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, Nedim'i önce muhasipliğe sonra ise kütüphanesinde hafızı kütüb görevine getirdi. Şiirlerini çok seven Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'nın sayesinde Sultan III. Ahmed'in de bulunduğu toplantılara katılmış, ve sultanın beğenisini celbetmiştir. Birçok farklı eserin çevirisinin yapıldığı kurullarda yer almış ve birçok farklı medresede müderrislik yapmıştır. Ölümü hakkında ise çeşitli iddialar vardır ki bunlar arasından gerçeğe en yakın olanı Patrona Halil İsyanı sırasında bir evin damından düşerek öldüğüdür(1730).[1]

 

Lâle Devri şairi olan Nedim, neşeli şarkılar ve gazeller kaleme almış, eserlerinde sık sık aşk, şarap ve zevk mefhumlarını işlemiştir. Kuşkusuz bunda dönemin aşk, şarap, zevk ve eğlence ortamlarında bulunmasının etkisi çoktur. Aynı zamanda, şiirlerinde İstanbul'a yer vermiş, İstanbul’a olan aşkını sık sık dile getirmiştir. Divan Şiirinde İstanbul'u belki de en güzel betimleyen şair kendisidir. İstanbul'u betimlerken Sâdabad'dan, Altın Boynuz'dan bahsetmiştir. Şiirlerini kıvrak ve yalın bir dille kaleme almış, ARUZ kalıplarına bağlı kalmamıştır. Aynı zamanda Divan Edebiyatına şarkı türünü ilk kazandıran şâir Nedim'dir.

 

Sadrazam Ali Paşa ve Nevşehirli İbrahim Paşa tarafından korunan Nedim ,Sultan Üçüncü Ahmed'in bulunduğu toplantılara katılmış, sadrazama kasideler sunarak mevkisini sağlamlaştırmıştır.

Nedim dinin bazı yasaklarına karşı çıkmış, bu da onu Tasavvufi düşüncelerden uzaklaştırmıştır. Nitekim şair de eserlerinde kadın, içki gibi şuhane unsurları işlemiştir. Ona göre yaşamanın temel amacı dünya zevklerini tatmak, eğlenmektir.

 

 

NEDİM DİVAN

Nedim Mahallileşme akımı  Türkî Basit  akımının öncüsüdür. Divan Edebiyatındaki soyut sevgili ve mekânlar Nedim'in şiirlerinde somuta dönüşür. Yani sevgilisi hem Aşk ve Beşeri Sevgiliyi anlatır hem de gerçektir. Zevk, eğlence, içki şiirlerinin temelini oluşturmuştur. Soğuk ve yapmacı anlatımdan kaçınmış, anlatmak istediklerini içten bir şekilde şiirlerine dökmüştür. Bunları da daha çok gazelleriyle anlatmıştır.

Büyük şair, Divan Şiirinin katı kurallarına herkes gibi uysa da, bazı yenilikler yapmaktan geri durmamıştır. Örneğin bazı eserlerinde aruz yerine hece ölçüsünü sü kullanmıştır.

 

Nedim divan şiirinde çığır açmış büyük bir şairdir. Ne var ki onun değeri öldükten çok sonra anlaşılmıştır. Şair ayrıca İstanbul aşkıyla da tanınır. Zaten İstanbul şivesi akımının da öncüsü Nedim'den başkası değildir.[2]

 

Nedîm Divanı çok okunmuştur.  Muhsin Macit’in tespitlerine göre yurt içindeki kütüphanelerde 40, yurt dışında ise 6 yazma nüshası mevcuttur.

 

Nedîm Divanı hacimli değildir: 43 kaside, 89 kıta, 3 mesnevi, 1 terkib-bent, 1 terci-bent, 2 mütekerrir müseddes, 1 tardiyye, 5 tahmis, 1 muhammes, 33 murabba, 2 koşma, 166 gazel, 2 müstezad, 11 rübai ve 23 müfred ve matla‘ ihtiva etmektedir.

 

Kimi kaynaklar Nedim’in haytta iken divan tertip etmediğini yazmaktadır. Buna rağmen Nedim’in divanı üzerinde detaylı çalışmlar yapan Muhsin Macit, bu konunun kesin olmadığını ifade eder. Bakü Elyazmalar Arşivi No.11627’de kayıtlı bulunan Nedîm Divanı nüshasının, müellif hattı olduğuna dair iddialar da gerçeği yansıtmamaktadır (Hoca 1960: 143-148). Nedîm Divanı’nın bilinen en eski tarihli nüshası, 1149 yılında istinsah edildiği tahmin edilen ve Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi Y.13 numarada kayıtlı olan nüshadır.[3]

 

Nedim divanı üç kez de Osmanlıca olarak eski yazıyla basılmıştır. Divan-ı Nedîm, Bulak Matbaası (tarihsiz), 107+59; Divan-ı Nedîm, İstanbul 1291, 140; Nedîm Divanı, haz. Halil Nihad, İstanbul 1338-1340, 374.

 

Muhsin Macit Osmanlıca baskısının ilk ikisi oldukça eksiktir ve yanlışlarla dolu olduğunu ifade eder.  Nedim Divanı hakkında yapılan ilk önemli çalışma ise  Halil Nihad tarafından yapılmıştır. Halil Nihad, Nedîm Divanı’nı hazırlarken matbu iki nüshanın yanı sıra eserin yirmi yedi yazma nüshasını da gözden geçirerek çalışmasını tamamlamıştır.

 

Abdülbaki Gölpınarlı, Mevlana Müzesine bağışladığı bir nüsha ile Halil Nihad neşrini kullanarak Nedîm Divanı’nı yeni harflerle yayımlamıştır (İstanbul 1951). Bu yayın, Nedim Divanının Latin harflerle ilk baskısını oluşturur.  Gölpınarlı eserinin ikinci baskısına nci baskıda  Süleymaniye Kütüphanesinde bulunan  Halet Efendi 763’te kayıtlı mecmuadaki farklı beyitleri de ilave etmiştir (İstanbul 1972).[4]

Son olarak Muhsin Macit, eserin bilinen bütün yazma nüshalarını değerlendirmek suretiyle Nedîm Divanı’nın tenkitli metnini doktora tezi olarak hazırlamış (1994), Akçağ Yayınevi bu metnin popüler neşrini yapmıştır (1997).

 

Nedîm Divanı kullanılan nazım şekilleri bakımından klasik divan tertibine uymaktadır.  Muhsin Macit bu doktora çalışmasında Nedîm Divanı’nın bilinen bütün nüshalarını gözden geçirmiş ve ve hazırladığı  son baskıda; 43 kaside, 89 kıta, 3 mesnevi, 1 terkib-bent, 1 terci-bent, 2 mütekerrir müseddes, 1 tardiyye, 5 tahmis, 1 muhammes, 33 murabba, 2 koşma, 166 gazel, 2 müstezad, 11 rubai ve 23 müfred ve matla vardır. Ayrıca Nedîm Divanı’nda 5 Arapça, 39 Farsça şiir bu eserinde yer almıştır.

 

DİĞER ESERLERİ

 

Sahaifü’l-Ahbar: Lale Devri’nde (1718-1730) teşekkül ettirilen tercüme heyetlerinde görev alan Nedîm, MüneccimbaşıAhmet Âşıkî (ö.1702)’nin Camiü’d-Düvel adlı Arapça eserini Türkçe’ye çevirerek Sahaifü’l-Ahbar adını vermiştir. Nedîm’in on yılda tamamlayarak (1720-1730) İbrahim Paşa’ya sunduğu bu çeviri, 1285 yılında İstanbul’da basılmıştır.

Aynî Tarihi: Bedrettin Mahmut bin Ahmet (ö.1451) tarafından yazılan Ikdu’l-Cüman fi Tarihi Ehli’z-Zaman adlı yirmi dört ciltlik İslam tarihi, Nedîm’in de içinde bulunduğu tercüme heyetince çevrilmiştir. Fakat Nedîm’in mütercimler arasında yer aldığı bilindiği halde hangi bölüm veya kısımları tercüme ettiği henüz bilinmemektedir.

 

 

Nedim TÜM  Şiirleri

 

 

KAYNAKÇA 

 

 
profile

Şahamettin Kuzucular

0

0

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Yorumlar