Prof. Dr. Zeynep Korkmaz Biyografisi Çalışmaları Eserleri

09.02.2016

Zeynep Korkmaz, (d. 1922 Nevşehir), Türkolog, Dilci

Ailesi ve Çocukluk Yılları

Kızlık soyadı ile Zeynep Dengi’dir. 1922 yılında Nevşehir'de doğdu. Sülalesi Niğde livasına bağlı Alacaşar'a, Nevşehir’e yerleşmiş olan bir Türkmen ailesidir. [1]Büyükdedesi Hacı Osman Ağa, bölgede Dörtkoloğlu ile tanınmış bir tacirdir. Babası Yusuf Hüsnü (Dengi) Konya ve İstanbul medreselerinde öğrenim görmüş, İzmir-Urla, Karaburun ve Turgutlu yörelerinde üzüm ve incir ticareti ile uğraşan, İstiklal Savaşı yıllarında da Nevşehir’de bir süre öğretmenlik yapan bir adamdı. Annesi ise Şefika Dengi’dir. Zeynep Dengi ailenin üçüncü ve son çocuğudur. [2]

İlk altı yaşına kadar Nevşehir’de yaşadı. Üzüm ve İncir ticareti yapan babası ailesini nevşehirden alarak İzmir’e getirmişti. Bu nedenle Zeynep korkmaz ilk orta ve liseyi İzmir ‘de okumak zorunda kaldı. 1929-1934 yılları arasında Urla Birinci İlkokulunu, 1934-1940 arasında İzmir Kız Lisesinde ortaokul ve lise öğrenciliği yaptı. 1940 yılında İzmir Kız Lisesi'ni bitirdikten sonra, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümüne devam etmeye başladı. Bu okulda iken Necmi Dilmen, Hasan Tahsin Banguoğlu , Besim Atalay , Abdülbaki Gölpınarlı, Necmettin Halil Onan , Prof. Dr. Mehmet Necati Lugal , Ferit Kam, Pertev Naili Boratav , W. Ruben, W. Eberhart, Suut Kemal Yetkin, Abdülkadir İnan , Saadet Çağatay , Fuad Köprülü , Akdes Nimet Kurat, Şinasi Altundağ, Enver Ziya Karal, Bekir Sıtkı Baykal gibi hocalardan ders gördü. Prof. Dr. Tahsin Banguoğlu, ise bölüm başkanıydı. 1944 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinin (DTCF) Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi.

Fakülte yılları

Fakülte yıllarında Yücel ve Ülkü dergilerinde “Gençliğin Düşünceleri”, “Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Fikir Cephesi”, gibi bazı yazıları yayımlandı [3] 1943 yılında T. Banguoğlu milletvekili olmuş Yerine Pertev Naili Bortav Bölüm başkanı olmuştu. Daha sonra da Prof. Dr. Necmettin Halil Onan bölüm başkanı oldu. 1945 yılında fakültede boş asistanlık kadrosu bulunmadığı için Prof. Necmettin Halil Onan, Prof. Dr. Saadet Çağatay, Prof. Dr. Abdülkadir İnan’ın önerisi ve buldukları bir yol ile AÜ DTCF’nin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde “ilmî yardımcılık “ görevi ile çalışmaya başladı. [4]Bu hocalarının ve özellikle Saadet Çağatay’ın desteği sayesinde ve Fakülteye asistanlık kadrosu açılınca yapılan asistanlık sınavını kazanarak 1948 yılında Türk Dili asistanı olarak atandı. Saadet Çağatay’ın ilk asistanı Zeynep Korkmaz olmuştu.

1949 yılında Ankara Devlet Konservatuvarı tarih öğretmeni ve müdür yardımcısı Mehmet Korkmaz’la evlenerek Korkmaz soyadını aldı. Bu tarihten sonra Zeynep Korkmaz adı ile anılmaya başladı. [5] 1948 ve 1949 yıllarındaki olaylarda DTCF Olaylarında devlet yanlısı tutumu ile görevinde kalmayı başardı. Bu konularla ilgili davalarda tanık oldu. Bu yıllarda AÜ DTCF de “ Halk Edebiyatı “ kürsüsü kapatılmış komünist faaliyetlere katıldığı için Pertev Naili Boratav, Behice Boran, Adnan Cemgil, Niyazi Berkes, Azra Erhat ve İlhan Başgöz gibi akademisyenler görevlerinden atılmıştı. [6] [7]

Güney-Batı Anadolu Ağızları: Ses Bilgisi (Phonetique) adlı doktora tezi ile 1950 “edebiyat doktoru” unvanını aldı. Aynı fakültede doktor olarak çalışmaya başladı. 1954 yılında Fakülte kontenjanı ile Almanya’ya gönderildi. Hamburg Üniversitesine bağlı bir enstitüde ünlü Türkolog Prof. Dr. A. von Gabain ile ünlü Altaist Prof. Dr. Omeljan Pritsak’ın yanında misafir asistan olarak çalıştı. Prof. Dr. von Essen’in derslerine devam etti.

1955 yılı Temmuzunda ülkeye ve görevine döndü. Aralık 1957 tarihinde doçentliğe, Şubat 1964 yılı başında da profesörlüğe yükseltildi.

Profesörlük Yılları Görevleri ve Hizmetleri

Fakülte öğretim üyeliğine ilaveten 1958-1960, 1966-1968, 1972-1974 yılları arasında DTCF Yönetim Kurulu üyeliğinde bulundu. 1965-1966 yılları arasında Avrupa kitaplıklarındaki yazma eserler üzerinde araştırma yapmak için British Council bursu ile İngiltere’ye gitti. Alexander Von Humboldt Vakfının verdiği araştırma bursu ile de Almanya’ya da kaldı.

1974-1978 arasında Ankara Üniversitesi Senato Üyeliğinde bulundu. Üniversite dışındaki ilmî çalışmalarını Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü ve özellikle Türk Dil Kurumunda devam ettiriyordu.[8] 1958-1960, 1966-1968, 1972-1974 yılları arasında Fakülte Yönetim Kurulu üyeliği görevlerinde bulundu. 1974-1981 yılları arasında Kültür Bakanlığı Kültür ve İhtisas Komisyonu üyeliklerinde de bulundu. Bir süre” Millî Kültür Dergisinin redaktörlüğünü yaptı.1971-1983 yılları arasında Hacettepe Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde yüksek lisans ve doktora dersleri verdi. Eşi Mehmet Korkmaz’ı 1984 yılında kaybetti.

1981-1983 yılları arasında Ankara Üniversitesi Türk Dili Bölümü ve Yeni Türk Dili Ana Bilim Dalı Başkanlığı'nı yürüttü. Kenan Evren’in görevlendirmesi ile Tük Dil Kurumunda faaliyetlerde bulundu. (1983, 1987) döneminde Yükseköğretim Kurulu üyesi olarak görev yaptı. 5 Ocak 1989–19 Mayıs 1990 tarihleri arasında da Yükseköğretim Kurulu Başkan YÖK Vekili oldu. Bu görevde iken yaş sınırından emekli oldu.

Emekli olduktan sonra da 15 Mayıs 1992’ye YÖK’te Başkan Danışmanlığı yaptı. 1 Ocak 1991 tarihinden başlayarak iki yıl süre ile Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde sözleşmeli profesör olarak görevde kaldı. 1941-1980, 1983-2002 yılları arasında Türk Dil Kurumu asli üyeliğinde bulundu. 1997 yılında Türkiye Türkçesi ve Tarihî Devirler Yazı Dilleri Gramerleri Projesi Başkanlığı, TDK Atatürk ve Türk Dili Çalışma Grubu Başkanlığı ile öteki bazı çalışma grupları üyeliklerinde de bulundu.

Ödülleri

“Türk Dilinin Tarihî Akışı İçinde Atatürk ve Türk Dili” adlı kitabı 1967 yılında "Yunus Nadi Armağanı" birinciliğini kazandı.

Türk Kültürü Araştırma Enstitüsünce Türk Kültürü Araştırmalarının XXXII cildi "Prof. Dr. Zeynep Korkmaz'a Armağan cildi" olarak yayınlandı Ankara 1996.

Güney-Batı Anadolu Ağızları adlı kitabı ile 1955 yılında Türk Dil Kurumu’ndan teşvik ödülü aldı.

Uzmanlık Alanları ve Eserleri

Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, Türk Dili sahasında yapılmış çalışmaları ve kitapları ile tanındı. Oğuz Türkçesinin tarihi gelişimi ve bu günü üzerinde durdu. Oğuz Lehçelerinin dünü ve bu günü hakkında çalışmalar yaptı. Bu türdeki çalışmalarının özünü “Türkiye Türkçesinin Temeli Oğuz Türkçesinin Gelişimi“ adlı çalışmasında toparladı. Şeyhoğlu Mustafa Marzubân-nâme Tercümesi adlı eserinin Berlin Nüshasını inceledi ve yayınladı. 1973. [9] Türk dilinin tarihi gelişimi, ses ve gramer özellikleri gibi konularda uzmanlaştı Türkiye Türkçesi Grameri (şekil bilgisi) adlı eseri ile bu alandaki en etkili çalışmalardan birisini yapmış oldu. [10]Çalışımları da en çok bu alanlarda oldu. Tük Dili ile ilgili 16 kitap hazırladı. Oğuz Türkçesi, Tarihi, gelişimi, Türkiye Türkçesi, Oğuz Lehçeleri, 13i 14 yy Oğuzca, metinleri, beylikler ve Selçuklular dönemi, Oğuzca vb alanları ile ilgili 250‘ye yakın araştırma yazısı yayınlandı. Yazılarını “Türk Dili Üzerine Araştırmalar” adlı kitapta topladı. Atatürk’ün “Nutuk” adlı eserini günümüz Türkçesine aktardı.

Zeynep Korkmaz halen hayattadır 16 Temmuz 2021’ de 100. Yaşını kutlamıştır.

Basılmış Kitapları

Güney-Batı Anadolu Ağızları Ses Bilgisi (Fonetik)

Marzubanname Tercümesi 1973
Fuzulî’nin Dili Hakkında Notlar (S. Olcay’la birlikte)
Türkçede Eklerin Kullanılış Şekilleri ve Ek Kalıplaşması Olayları
Türk Dilinin Tarihi Akışı İçinde Atatürk ve Dil Devrimi
Nevşehir ve Yöresi Ağızları
Sadrü’d-din Şeyhoğlu, Marzubânnâme Tercümesi
Cumhuriyet Döneminde Türk Dili
M. Kemal Atatürk, Nutuk
Gramer Terimleri Sözlüğü
Atatürk ve Türk Dili 1
Bartın ve Yöresi Ağızları
Türk Dili Üzerine Araştırmalar
Atatürk ve Türk Dili 2
Gramer Terimleri Sözlüğü
Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi)
Türk Dili Üzerine Araştırmalar

Türkiye Türkçesinin Temeli Oğuz Türkçesinin Gelişimi- TDK 2013

ÖNEMLİ TÜRKOLOGLAR VE LİNKLERİ

KAYNAKÇA

[1] Zeynep Korkmaz'ın Ailesi , PROF. DR. ZEYNEP KORKMAZ'IN ÖZ GEÇMİŞİ VE ESERLERİ, https://www.turkishstudies.net/Makaleler/1789750245_0

[2] Prof Dr. Zeynep Korkmaz, “ Otobiyografim” https://www.biyografi.net/kisiayrinti.asp? Son erişim 23-10-2016

[3] ] Prof Dr. Zeynep Korkmaz, “ Otobiyografim”

[4] Sertkaya, Osman Fikri (2007). "Doğumunun 100. Yıldönümü Dolayısıyla Prof. Dr. Saadet Çağatay". Belleten dergisi. II: 133. Erişim tarihi: 2 Şubat 2014.

[5] Prof Dr. Zeynep Korkmaz, “ Otobiyografim”

[6] İLHAN BAŞGÖZ HAYATI VE ESERLERİ, https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=33791

[7] ŞAHAMETTİN KUZUCULAR,”AZRA ERHAT HAYATI EDEBİ YÖNÜ ESERLERİ”, https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=33793

[8] Sertkaya, Osman Fikri (2007). "Doğumunun 100. Yıldönümü Dolayısıyla Prof. Dr. Saadet Çağatay". Belleten dergisi. II: 133. Erişim tarihi: 2 Şubat 2014

[9] ŞAHAMETTİN KUZUCULAR, “ŞEYHOĞLU MUSTAFA MARZUBÂN-NÂME”, https://edebiyatvesanatakademisi.com/Arama.aspx?id=33792

[10] Leyla Karahan, Zeynep Korkmaz’ın Türkiye Türkçesinin Temeli Oğuz Türkçesinin Gelişimi , Adlı Eseri Üzerine , e-dergi.atauni.edu.tr/ataunitaed/article/viewFile/.../1020007862

Şahamettin Kuzucular

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Prof. Dr. Zeynep Korkmaz Biyografisi Çalışmaları Eserleri

Yorumlar