Ramazanzade Nişancı Mehmed Paşa Tevarihi Ali Osman
XVI. yüzyılda yaşamış olan Nişancı Mehmet Paşa, ( Ramazanzade Mehmet Paşa Küçük Nişancı ) Osmanlı devlet adamı ve tarihçisidir. Doğum tarihi hakkında kesin bir bilgi yoktur. Nişancı Mehmet Paşa Merzifonlu olup asıl lâkabı Yeşilce’dir. Karamanı Mehmet Paşa ile karışmasın diye Ramazan zade Küçük Nişancı Mehmet Paşa olarak adlandırılmıştır.
Kanuni devri devlet adamlarından olan Nişancı Mehmet Paşa, genç yaşta Divan-ı hümayun kalemine girmiş burada gösterdiği başarıdan dolayı divan kâtipliğine tayin olunmuştur. 960 (1552) yılında defter eminliğine, bir yıl sonra da Reisü’l-Küttâblığa yükselen Nişancı Mehmet Paşa. Selânik’e gönderilerek Mora’nın tahririne tayin edilmiştir. Daha sonra Halep ve Mısır da görev alan Ramazan-zade Nişancı Mehmet Paşa Mısır’dan gelerek tekrar nişancılık makamına getirilmiştir (Mehmet Süreyya; 1971-IV:120). Bu görevinden emekli olan Mehmet Paşa 1571 yılında vefat etmiştir.
Ramazan-zade Nişancı Mehmed Paşa’nın elimize ulaşan iki eseri vardır.
1.Subhatü’l-Ahbâr ve Tuhfetü’l-Ahyâr (Haberlerin Sabahı ve İyilerin Armağanı) Eserde yazar, Hazret-i Âdem’den Kanunî Sultan Süleyman’a kadar geçen süre içindeki peygamberlerin ve hükümdarların soylarını tablolar şeklinde vererek anlatmış-tır (Bayrak; 2002: 280).
2.Târîh-i Nişancı Mehmed Paşa: Karamani Mehmet Paşa’nın en önemli eseridir. Eserin yurt içinde ve yurt dşında çok sayıda nüshasının yan ısıra birçok matbu baskıları da mevcuttur.
Eserin nüshalarında değişiklikler olmasına rağmen 250 den fazla başlık ve üç ana bölümden oluşur. [1]Eserin ilk iki bölümü Hz Âdem’den başlayarak Peygamberlere ait hikâyeler kıssalar ve menkıbelerden oluşur. İkinci bölün ise Hz Muhammet ve sahabelerin hayatları etrafındadır. Birinci bölüm insanlığın yaratılışından (Hz. Âdem) Hz. Muhammed’e kadar olan enbiya tarihini içerir. Hz. Âdem’den Hz. Muhammed’e kadar olan peygamber ve evliya menkıbeleri, Hz. Muhammed’in hayatı, yaptığı savaşlar da bu bölümde anlatılır. Hz. Muhammed’in yapmış olduğu savaşlar ayrıntıya girilmeden isim isim verilmiştir. İkinci bölümde, Hz. Muhammed’den itibaren dört büyük halife, aşere-i mübeşşere, Emevîler, Abbasîler, Fatımiler, Eyyubiler, Mumluklular ve Selçuklular ile ilgili bilgiler verilmiştir.
Eserin üçüncü ve en geniş bölümü ise Osmanlı padişahlarına ve doğum ve ölüm tarihlerine, saltanat yıllarına meftun oldukları yerlere, yaptıkları savaşlara şehzadelere, çocuklarının adlarına sayılarına devirlerine âlimlerine şeyhlerine devlet adamlarına, eserlerine vb ayrılmıştır. Çok ayrıntılara girilmeden Osman Gazi’den Kanunî Sultan Süleyman dönemine kadar olan olaylar konu edilmiştir (Turan; 1988: 621).[2]
İlgi duyduğunuz esere ve linke tıkladığınızda ilgili sayfaya gideceksiniz.
1. Osmanlı Tarihçileri Eserleri ve Eser Linkleri
2. Nişancı Ahmet Feridun Bey Kanunnâme ve Miftâh-ı Cennet
3. Tursun Bey Tarihi-i Ebul Feth-Sultan Mehmet Han,
4. Tevârîh-i Âl-i Osmân ( Behişti Târîhi ) Behişti Ahmet SinanÇelebi
5. Âşıkpaşazade Hayatı ve Tevarih-i Ali Osman
6. Dâstân ve Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osman- Bu tevârîhi çün eyledüm
7. Dâstân ve Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osman'dan
8. Hadîdî Tevarih-i âl-i Osman
9. İlk Osmanlı Tarih Eserleri Yahşi Fakih Ahmedi Saray Takvimleri Ve Anonim Tevarih-I Ali Osmanlar
10. Kemalpaşazade ( İbn-i Kemal) TEVARİH- İ AL'İ OSMAN
11. Lütfi Paşa Tevarih-i Ali Osman Ve Asafname
KAYNAKÇA
[1] Mehmet YASTI, Nişancı Mehmed Paşa’nın “Tevari-i Âl-i Osman” Adlı Eserinin Konya Yusuf Ağa Kütüphanesinde Bulunan Nüshası Üzerine, https://www.turkiyat.selcuk.edu.tr/pdfdergi/s25/yas
[2] TURAN, Şerafeddin (1988); “Ramazan-Zâde”, İslam Ans., C. 9, Ankara: MEB Yay., s.620.
