Geda Muslu Hayatı Şiirleri

02.04.2013

Geda Muslu'

Geda Muslu'nun yaşamıyla da ilgili kesin bilgiler yoktur. Hayatı hakkında bilinenler 16. yy. ikinci yarısında ve 17. yy. başlarında yaşamış olduğu ile sınırlıdır. Yeniçeri ve Levent bir şair olan Musli'nin bir çöğür şairi olduğu çöğür çaldığı, şiir söylediği Evliya Çelebi tarafından da dile getirilmiştir.

Âşık Geda Muslu'nun adı Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi 'nde Sun’i nin tekerlemesinde geçmekte fakat hayatı hakkında bir bilgi verilmemektedir. Evliya Çelebi’nin Geda Muslu’yu bizzat gördüğünü, onun şiirlerini dinlediğini, saz çalmakta mahir bir ozan olduğunu “ Acaip çöğür çalardı” sözünden anlıyoruz. [1]

Evliya Çelebi İtakî adlı bir şairi anlatırken “...ammâ acâib çöğür çalardı. Koroğlu ve Kuloğlu ve Kayıkçı Mustafâ ve Kayıkçılar Mustafâsı ve Gedik Süleymân ve Dişlen Süleymân ve Gedâ Musli ve Türabî ve Gedaî ve Kâtibî ve gayrılar bunun deprettiği çöğürü ve bunun söylediği âşıkâne pâkîze eş‘ârları birisi söylemeğe kâdir degildir...” [2]diyerek Gedâ Musli’den de söz eder. 17. yüzyıl şairlerinden Sun‘î de Tekerleme’sinde de onun adını anmaktadır.

Gedâ Musli Gedâ Ahmed Uşâkî
Gedâ Mahmûd Gedâ Âşık Firâkî
Serseri gezerdi ol Derviş Bâkî
Beğendim iğneci Abdullah’ı

16.yüzyılın büyük Türk denizcilerinden Gazi Murat Reis'in (1609 Rodos'ta ölmüş ve Orada gömülüdür) buyruğunda çalışan, Murat Reis'in yanında deniz seferlerine katılan "Magrip Ocakları"ndan yetişen hem bir halk ozanı, hem de bir deniz savaşçısı olduğu, ona ait olan şiirlerinden çıkarılan neticelerdir. Bu verilere göre Geda Muslu ya da Musli, cebeci, yeniçeri, levent Halk ozanlarımızdan birisidir.

Geda Muslu’yu Sadettin Nüzhet ERGUN, Bektaşî Şairleri ve Nefesleri adlı eserinde Bektaşi şairler arasında göstermiştir. Bunun için de birkaç şiirini örnek gösterir. Abdülbaki GÖLPINARLI da Alevî Bektâşî Nefesleri adlı eserinde Geda Muslu’yu Alevi Bektaşi şairler arasında almıştır. Buna Karşı Saim SAKAOĞLU, Gedâ Musli’nin garp ocakları şairlerinden olduğu kanısındadır. Bu farklı görüşlerin bir nedeni de şairin yeniçeri ocağından olmasından kaynaklanmış olma ihtimali yüksektir. Çünkü yeniçeriler Bektaşi geleneğine bağlı olan Hacı Bektaşi Veli’yi ocaklarının Piri olarak kabul ettikleri bilinmektedir. Geda Muslu’nun asker kökenli bir şair olduğu bilindiğine göre yeniçeri bir âşık olması da ihtimal dâhilindedir.

Geda Muslu’nun bazı şiirlerinde yaşadığı olaylara dair işaretler bulunmaktadır. "İspanya Cezayir'e Haber Göndermiş" ile "Gör İmdi Ne Demiş Cezayirli De" diye adlandırdığımız şiirlerinden yola çıktığımızda, Geda Muslu’nun Murat Reis komutasında Cezayir'deki Türk denizcilerinin, İspanya'ya giden bir kalyonu zapt etmeleri esnasında bu seferde bulunduğu, İspanya Kralı'nın akrabası olan Sicilya Yargıcının oğlunu tutsak alarak İstanbul'a 1. Sultan Ahmet'e gönderdiklerini anlıyoruz.

---

Önemli Halk Ozanlarımız ( İlgilendiğiniz isme tıklayınız )

Kayıkçı Kul Mustafa , Katib , Erzurumlu Emrah , Erzurumlu Aşık Sümmani , Divriğili Deli Derviş Feryadi , Aşık Yemini Derviş Muhammet ( Malatya- Arguvan) , Aşık Ferrahi , Kağızmanlı Hıfzı , Musa Merdanoğlu , Posoflu Aşık Müdami , Deliktaşlı Ruhsati , Âşık Zülali, Âşık Şenlik, Ercişli Emrah , Âşık Ardanuçlu Efkari, Şarkışlalı Âşık Şarkışlalı Talibi Çoşkun ,Kaygusuz Abdal , Kul Himmet Üstadım , Arapgirli Aşık Fehmi Gür

Gör imdi ne demiş Cezâyirli de

Vermeziz oğlunu bilmiş ol senin

Biz anı gönderdik Sultan Ahmed’e

Kara haberlerin almış ol senin

Yürütmeziz Akdeniz’de gemini

Hakk’ı koyup puta tuttun yönünü

Çevir İslâm’a şol kâfir dinini

Gel yezid Müslüman olmuş ol senin

Yine büktük İspanya’nın belini

On dört beyzadeyle aldık malını

Hoş eğlenir idin Mısır yolunu

Hele ettiklerin bulmuş ol senin

Gedâ Muslî eydür gördüm cûşunu

Gece gündüz ağla salma yaşını

Kilisenin taşlarna sür başını

Yürü, var bir zaman çalmış ol senin

Sakaoğlu, Saim (1989). “Türk Saz Şiiri”. Türk Dili/Türk Şiiri Özel Sayısı III (Halk Şiiri), 445-450: 118.

Koşma

Şol fenâ mülkinün vefâsı yoktur

Konan göçtü nöbet bizim yol bizim

Belâsı kazâsı mihneti çoktur

Murad bizim istek bizim hâl bizim

Din Muhammed dini girdik gideriz

Tarikate ikrârımız güderiz

Katarımız Hakk’a doğru yederiz

Katar bizim yeden bizim mal bizim

Biz dâneyiz dâne gibi biteriz

Tebdil olup aslımızı yeteriz

Aşk ehliyiz gülistanda öteriz

Bülbül bizim gülzar bizim gül bizim

Gedâ Musli eydür niçün ölürüz

Evvel âhır bunu böyle biliriz

Gâh göçeriz gâh bu mülke geliriz

Meyyit bizim göt’ren bizim sal bizim

Elçin, Şükrü (1988). Akdeniz’de ve Cezâyir’de Türk Halk Şâirleri. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay. 12.

NEFES

Diñle sana bir pend-nāme déyeyim16