KategorilerEDEBİYATEdebiyat Terimleri MazmunlarBîmâr Nedir Şiirlerimizde Hasta

Bîmâr Nedir Şiirlerimizde Hasta

12.07.2017

 

 

 

Bîmâr

Osmanlıca yazılışı: bîmâr :  يمار

Bimâr Farsça kökenlidir ve eski dilde luğat anlamıyla hasta, sayrı demektir.

Divan edebiyatında âşık bir aşk hastasıdır. Bundan başka sevgilinin gözü, gamzesi, saçı işvesi, aşığı  hasta eder. Bu nedenle şiirlerimizde bimâr, aşığı temsil etmektedir. Âşık, sevgilisine duyduğu hasretten hasta ve sayrı olur.   Sevgilinin varlığı dahi aşığı hasta, melül ve sayrı etmeye yeter.   “ Hastaları arayıp-sorma âdeti ile âşık-maşuk yan yana getirilir. Aşığın hastalığının asıl nedeni sevgilinin ayrılığıdır. Âşık bu yüzden bir hasta gibi geceleri ağlayıp inleyerek sabahlar.

Divan şiirinde hasta genellikle yara ile birlikte anılır. Hasta daha ziyade sevda ve aşk hastasıdır. Derdine hekimler ve Lokman Hekim bile çare bulamaz. ( bkz Asklepios Kimdir SağlıkTanrısı Asclepius ve Lokman Hekim) Zaten, aşığın derdine çare olacak fiziki tedaviyi aşığın kendisi de istemez. Hatta âşıklar  dertlerinden memnundur ve deva da istemezler. Bu dert ve hastalık sevgiliden gelmektedir. Ve âşıklar sevgilinin verdiği ezaya, cefaya, derde ve dağa  zaten- meftun- düşkündürler. Dertlerinin devası sevgilinin gülmesi, gelmesi, yüz vermesi vb. dir. Aşık sevgilisi için hasta olmasından memnun olmakla birlikte , sevgili yanında olmadığı niçin, gülmediği, bakmadığı, halini sormadığı için üzüntü içindedir.

Aşık, aşk derdini Eyüp’ün dertleri ile kıyaslar. Dertleri Eyyup Peygamber  'in çektikleri yanında hiç kalır. Dertlerinden şikâyet etseler bile dertlerinin deva bulmasını istemezler. Çünkü dertlerinin deva bulması demek aşkların bitmesi demektir.  Çektikleri her tür eziyete rağmen bu dertlerinden memnundurlar ve devayı istemezler. 

Divan şiirindeki bimâr genel olarak  tasavvufi manadaki bir hastadır Tasavvufi aman ile hasta olan hastaların yaralarının üstü, dağ ve kabuk bağlamış, Hz Eyyüp sabrına vakıf, sevgilisinin açtığı yaralardan şikâyet etmeyen  ilahi cezbeye tutulmuş, bundan dolayı hasta olan bir hastadır. ( bkz Eyyup Peygamber Hz Eyüp Kıssaları)

Kamu bîmârına cânân devâ-yı derd eder ihsân
Niçin kılmaz bana dermân beni bîmâr sanmaz mı?             Fuzuli 

Sahbâ-yı  lebin çeşm-i füsûkâra mı mahsûs
 Feyz-i dem-i Îsâ iki bîmâra mı mahsus               Şeyh Galip

Harâb-ı der ü gam oldu derûn-ı bîmârım
O gamzeler bu söze tercemânım olsa gerek          Şeyh Galip [1]

Ben derd·i dilden iñlerin ol şādumān olur
Zīrā ṭabībe nāle·i bīmār ẖōş gelür                     [2] Necati Bey

Cefāya ṣabr iden irer vefāy
Ki bīmār olana tīmār iderler           Necati Bey 

 

Ey ṣaçı bīmār yanın beklemekden dil-şikest
Ey gözi aẖşma ḳarşu uyumaḳdan nā-tüvān        Necati


Çeşm-i mestün ne siyehkâr idügin ben bilüre
Çekmişem derdini bîmâr idügin ben bilürem     Semerkândî-i Âmidî Âgâh

Eylesün la’ lini dermân dil-i bîmâra meded
Dûstlar işte ben öldüm baña bir çâre meded  / Baki'nin Şiirleri

Çeşm-i bîmârı süzülmüş ‘acabâ haste midir
Yohsa şâhîn gibi sayd almag içün beste midir   Sünbülzade Vehbi Şiirleri

Gözüni süzme bîmâr öldürürsin
Saçın çözme giriftar öldürürsin       Ahmet Paşa Şiirleri

Nâle-i bîmâra döndi bülbülün âvâzesi
Pür-kesel âlem aceb mi goncenün hamyâzesi   Şeyhülislam Yahya Şiirleri

‘Ayn-ı ‘ömrüm benüm ol nergis-i bîmâra fedâ
Mîmi hem dâyire-i nakş-ı fem-i yâra fedâ
Râsı olsun o kemân-ebrû-yı dil-dâra fedâ
Dâl u lâm-ı dil iki turre-i tarrâra fedâ               EMRÎ ( D. Edirne?, Ö. Edirne 1575 )

Eylesün la’lini dermân dil-i bîmâra meded
Dûstlar işte ben öldüm baña bir çâre meded       Baki'nin Şiirleri

Bîmâram itmedüñ baña tîmârı tabîb (50/1)
Vay ol kişiye kim ola bîmâr u hem garîb        Ahmedi Şiirleri

Gamuñ dâru’ş-şifâsında firâkuñ şerbetin içüp
Tabîbüm kim helâk oldı dil-i bîmârdan gayrı          Ravzi Hayatı ve Edebi Yönü ( Edincik- 16. Yy )

 

İLGİLİ BAŞLIKLARIMIZ VE LİNKLERİ

Divan Şiirinde Aşk ve Beşeri Sevgili

Mecusi Nedir Ateşe Tapanlar ve Divan Şiirinde Aşığın Gönlü

Rakîp Nedir Divan Şiirinde Aşık Rakibİ ve Sevgili

Doktor Tabip Şiirlerde Hasta Aşık Sevgili

Câdû Nedir Cadı Göz Şiirlerimizde Büyü ve Sevgili

Ağyar Nedir Divan Şiirinde Rakip

Hz. Danyal ve Lokman Hekim

LOKMAN HEKİMİN SEV DEDİĞİ

Lokman Hekim Senden Destur

LOKMAN HEKİM'İN ELLERİ

Lokman Hekim Farklı Lokmanlar

Lokman Hekim Kimdir Efsaneleri ve Şiirlerde Lokman Hekim

Hatay Asi Nehri ve Lokman Hekim Efsanesi

Misis Köprüsü ve Lokman Hekim Efsanesi

 

Kaynakça

[1] Şiirin devamı edebiyatvesanatakademisi.com/Siirler/Detay/o-tifl-i-n-z-1

[2] Şiirin tamamı debiyatvesanatakademisi.com/Siirler/Detay/gulsenden-ise-si-a-dil-d-r-s-gelur-18328.aspx

Yorum yapmak için lütfenKayıt Olunya da