Dursun Akçam (1930, Ardahan - 19 Eylül 2003, Ankara), Yazar, Eleştirmen, Araştırmacı, Öğretmen

 

Ardahan’ın Ölçek köyünde  nüfus kaydına göre 1930 yılında  gerçekte ise  1927 de doğdu.[1]  Babası Deli  Eyüp lakabıyla anılan bir çiftçidir.  Yazarın dedeleri   Gürcistan’ın Vale köyünden gelerek bu köye yerleşmişlerdir. Annesi Nazey ise  eski adı Bangis olan Taşlıtarla köyü Kürtlerinden bir ev hanımıdır. “ Yazar “ On üç doğum yapıp altısını yaşatabilmiş”  yoksul bir anne babanın  açlık ve yoksulluktan hayatta kalabilmiş altı çocuğundan biriydi. [2]

 

İlk öğrenciliği Kuran kurslarında hocaların yanında başladı ve köyde açılan geçici Halk Dershanesinde [3] okuma yazma öğrendi.  Daha sonra 23 Şubat İlkokuluna dördüncü sınıftan kayıt oldu. Okulu bitirdikten sonra Cilavuz Köy Enstitüsüne devam etmeye başladı.

 

1945 te girdiği enstitüyü 1950 de bitirdi.  Cilavuz Köy Enstitüsünde iken tanıştığı, öğretmeni Perihan Akıncı ile evlendi bu evliliğinden  Alper 1952, Taner 1953, Yasemin 1954, Tümer (Cahit) i1956 doğumlu dört çocuğu dünyaya geldi. [4]

 

Kars'ın Oluklu köyünde, bir yıl sonra kendi köyünde olmak üzere Kars yöresinde altı yıl ilkokul öğretmenliği yaptı. ^[5]1956 da, Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümüne girdi.  1958 de Mezuniyetinden sonra  1958'de Ardahan Ortaokuluna Türkçe öğretmeni olarak atandı.

 

Askerliğini yedek subay  olarak Kuleli Askeri Lisesinde edebiyat öğretmeni olarak tamamladı.  Askerlik yıllarından sonra 1960-63 arasında Kırıkkale Lisesi ve Keskin Ortaokulunda öğretmenlik yaptı.,
1963 yılında yazdığı "Analar ve Çocuklar" adlı röportajı ile  Milliyet gazetesinin "En Önemli Yurt Gerçekleri" başlıklı yarışmasında Ali Naci Karacan Armağanı'nı aldı. [6] 1963’te Milliyet gazetesinin “En Önemli Yurt Gerçekleri” konulu yazı yarışmasında  “Analarımız” başlıklı röportajıyla ödül kazandı.

1964 yılında da Ankara Demirlibahçe Ortaokulu Müdürü oldu.

 

1964 yılında Türkiye Öğretmen Dernekleri Milli Federasyonu  (TÖDMF) yönetimine girdi. 1965 yılında Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) kurucularından biri ve ilk saymanı oldu. [7]TÖS  merkez yönetim ve yürütme kurullarında  çalıştı. 1967' de Kayseri Kongresinde ikinci başkanlığa getirildi.[8]

1971 yılında TÖS ikinci başkanı iken  12 Mart Muhtırası ile Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Mahkemesince tutuklandı. Mamak Muhabere Okulu ve 4. Kolordu Askeri Cezaevlerinde bir yıla yakın  tutuklu kaldı.[9] TÖS davasında yargılanıp, 8 yıl 10 ay hapse mahkûm edildi. Yargıtay sürecinde beraat etti ve bu süre içinde  açığa alınmış durumda kaldı. .Yargılamadan beraat edince  önce Ankara Atatürk Lisesine atandı ve oradan İncesu Ortaokuluna sürgün edildi. İncesu Ortaokulu'na sürüldükten sonra da birçok kez sürgün edilip açığa alınmıştı. [10]

 

Bu yıllarda kendini iyice edebiyata vermeye çalıştı. Ama  birçok kez öğretmenlikten açığa alınmış, Anadolu'nun çeşitli yerlerine sürgünlere gönderilmişti.  Sürgünler, açığa alınmalar ve resen emekli edilmekle geçen günlerden sonra öğretmenlikten ayrıldı.

 

1975 yılında Antalya Film Festivalinde Haley adlı hikâyesi ile sanat dalında ödül aldı. 1976 yılında gazeteciliğe başladı.  Cumhuriyet, Milliyet, Akşam, Vatan gazetelerinde yazılar yazdı. Haley isimli öyküsüyle 12. Antalya Festivali Sanat Ödülü’nü, Kanlı Derenin Kurtları adlı eseriyle 1976 TDK Roman Ödülü’nü aldı. ^[11]1978 yılında “kitlesel ve devrimci günlük gazetesi “ Demokrat Gazetesinin kurucuları arasında yer aldı. ^[12] 1976 yılında” Kanlı Dere’nin Kurtları” romanıyla Türk Dil Kurumu Roman Ödülünü kazanmıştı. . Bu süreçte Cumhuriyet, Milliyet, Akşam, Vatan gibi birçok gazetede yazar. Varlık, Yeni Ufuklar, Demet, Köy ve Eğitim, İmece, Pazar Postası, Son Havadis, Dünya, Yön, Devrim, Türk Dili, Forum, Milliyet Sanat, Yeni Toplum dergilerinde de yazıları ve hikâyeleri yayımlanır.

 

TÖS’ün ikinci başkanı ve  Demokrat Gazetesinin  sahibi iken 12 Eylül darbesi oldu. 12 Eylül’de yurtdışına çıkmak zorunda kaldı. Kuşadası'ndan  bir gemiye binerek yurtdışına kaçtı. On bir yıl Almanya'da sığınmacı olarak kalıp, Hamburg'da yaşadı. Bu arada Türkiye'de hakkında art arda davalar açılmıştı. [13]

 

Almanya’da “Demokrat Türkiye” adlı gazeteyi çıkardı. Hamburg Eyalet Bakanlığı'ndan bir yıl süreli yazarlık bursu aldı.  Hamburg Üniversitesi'nde okutman olarak çalıştı.[14] Almanya’da iken Alaman Ocağı (1982), Generaller Birleşin (1988), Dağların Sultanı (1991), Sevdam Ürktü (1992), Öğretmeni Kim Öptü? (1995) eserlerini kaleme almıştı.

 

11 yıl ülkesine dönemedi. 1991 yılında çıkan af ile yurda döndü. Ankara Esenboğa Havaalanında gözaltına alındı ama kısa sürede serbest bırakıldı.   Daha sonra Kuşadası'na yerleşti. Ömrünün kalan yıllarını burada tamamladı. Türkiye İnsan Hakları Kurumu (TİHAK) kurucu üyesi oldu.

 Edebiyatçılar Derneği'nce Onur Ödülü'ne değer görüldü (2003). 19 Eylül 2003'te, iki aydır tedavi gördüğü akciğer kanserinden Ankara’da öldü.  Karşıyaka mezarlığına defnedildi. [15]

 

EDEBİ YÖNÜ

 

Öykü ve röportajları Varlık, Yeni Ufuklar, Demet, Köy ve Eğitim, İmece, Pazar Postası, Son Havadis, Dünya, Milliyet, Cumhuriyet, Akşam, Vatan, Yön, Devrim, Türk Dili, Forum, Milliyet Sanat, Yeni Toplum, Demokrat Dergi ve gazetelerinde yazıları ve öyküleri yayımlandı.  Birçok türde eser vermesine rağmen daha ziyade romanları ve hikâyeleri ile tanınan bir yazar oldu. [16][17]

 

Daha ziyade köyden  şehre göç eden köylülerin sorunlarının irdelendiği röportaj-öyküler olan ''Taş Çorbası'' (1970) adlı eseri ile  ''iç göç'' olgusuna değinmeye başlayan Akçam, eserlerinde daha çok köyden kente göç, ezilen insanlar, işçiler, köylüler, yoksulluk gelir dağılımındaki adaletsizlikler gibi konular işledi. 1973 yılında yayımlanan” Köyden İndim Şehire “adlı hikâye kitabı bir hayli dikkat çekmişti.

 

 Ferdi konular ve sorunlardan uzak toplumcu ve toplumsal gerçekçi olan yazar, eserlerinde  iyimser ve mizahi bir dil kullandı. Güldürürken düşündüren, kara mizah tarzında halk ve köy sorunlarını dile getiren romanlar ve öyküler yazdı.   Fakir Baykurt  onun yazarlığını ve kara mizahını ''Dursun Akçam'ın öykülerini okurken, ağladığınız yerde güler, gülerken ağlarsınız.” Diye ifade ederken de bunu kastediyordu.

 

Gerçekçi bir yazar olan Dursun Akçam eserlerinde kırsal hayatın, gecekonduda yaşayan köyden kente göç edenlerin, ezilen işçilerin köylülerin ve yoksulların dramların ele aldı.

 

 

ÖYKÜLERİ

• Ölü Ekmeği
• Sevdam Ürktü
• Doğunun Çilesi
• Kan Çiçekleri
• Taş Çorbası
• Kafkas Kızı
• Dağların Sultanı

ROMAN

• Kafdağı’nın Ardı
• Kanlıdere’nin Kurtları
• Maral

 

ROMANCILAR İLE İLGİLİ BAŞLIKLAR VE LİNKLERİ

• Muazzez Tahsin Berkant Hayatı ve Romancılığı
• Şerif Benekçi Hayatı Romancılığı
• Ethem İzzet Benice Hayatı ve Romanları
• Yusuf Ziya BAHADINLI Hayatı Eserleri
• Münevver Ayaşlı Hayatı ve Edebi Yönü
• Sevim Asımgil Hayatı Eserleri
• Fikret Arıt Hayatı ve Eserleri
• İnci Aral Hayatı ve Eserleri
• Alev Alatlı Hayatı Ve Eserleri
• Ahmet Cemil Akıncı Hayatı Eserleri
• Dursun Akçam Hayatı ve Edebi Yönü
• Tatar Ramazan'ın Yazarı Kerim Korcan Hayatı Eserleri
• Pınar Kür Hayatı ve Eserleri
• Muzaffer Buyrukçu Hayatı Edebi Kişiliği Eserleri

                                                                                                                       

KAYNAKÇA

 

[1] Öner YAĞCI KARS'IN KÖYLÜĞÜNDEN CILAVUZ'A, ÖĞRETMENLİĞE, YAZARLIĞA BİR ÇOCUK, https://www.dursunakcam.com/kimdir.html

[2] Alper Akçam, DURSUN AKÇAM'IN YAŞAM ÖYKÜSÜ, https://www.dursunakcam.com/yo.html

[3] Öner YAĞCI KARS'IN KÖYLÜĞÜNDEN CILAVUZ'A, ÖĞRETMENLİĞE, YAZARLIĞA BİR ÇOCUK, https://www.dursunakcam.com/kimdir.html

[4] Alper Akçam, DURSUN AKÇAM'IN YAŞAM ÖYKÜSÜ, https://www.dursunakcam.com/yo.html

[5] Dr Aslan Tekin Eedebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ank. 2005, shf 33-34

[6] Alper Akçam, DURSUN AKÇAM'IN YAŞAM ÖYKÜSÜ, https://www.dursunakcam.com/yo.html

[7] Öner YAĞCI KARS'IN KÖYLÜĞÜNDEN CILAVUZ'A, ÖĞRETMENLİĞE, YAZARLIĞA BİR ÇOCUK, https://www.dursunakcam.com/kimdir.html

[8] Öner YAĞCI KARS'IN KÖYLÜĞÜNDEN CILAVUZ'A, ÖĞRETMENLİĞE, YAZARLIĞA BİR ÇOCUK, https://www.dursunakcam.com/kimdir.html

[9] Alper Akçam, DURSUN AKÇAM'IN YAŞAM ÖYKÜSÜ, https://www.dursunakcam.com/yo.html

[10] DOÇ. DR. M. FATİH KANTER, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/akcam-dursun

[11] https://tr.wikipedia.org/wiki/Dursun_Ak%C3%A7am

[12] Dr Aslan Tekin Eedebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ank. 2005, shf 33-34

[13] Alper Akçam, DURSUN AKÇAM'IN YAŞAM ÖYKÜSÜ, https://www.dursunakcam.com/yo.html

[14]  DOÇ. DR. M. FATİH KANTER, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/akcam-dursun

[15] Dr Aslan Tekin Eedebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ank. 2005, shf 33-34

[16] Aslanboğa, Aysel (2011). Dursun Akçam’ın Romanlarında Yapı ve İzlek. Yüksek Lisans Tezi. Ardahan.

[17] Çelik, Ayşe Ümmühan (2014). Dursun Akçam’ın Hikâyeciliği ve Hikâyeleri Üzerine Tematik Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir.